Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over het terugsturen van vluchtelingen naar Afghanistan

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Zaken), mede namens Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
(ontvangen 14 september 2021).

Vraag 1, 2

Hoe oordeelt u over de verslechterde omstandigheden in Afghanistan nu de Taliban oprukken?1

Erkent u dat het lot van mensen snel verslechtert en dat vooral vrouwen het slachtoffer
zullen worden van mensenrechtenschendingen?2

Antwoord 1, 2

Zoals in de recente Kamerbrieven aan uw Kamer gemeld, hebben de ontwikkelingen in
Afghanistan elkaar de afgelopen periode razendsnel opgevolgd. De ontwikkelingen hebben
zelfs qua snelheid de meest pessimistische scenario’s overtroffen. De situatie in
Afghanistan blijft zeer volatiel, met name op het gebied van veiligheid. De gevolgen
van de machtsovername door de Taliban voor het land en de lokale bevolking zijn ingrijpend.

Het kabinet maakt zich ernstig zorgen over de gebeurtenissen en over de veiligheid
in Afghanistan. Het kabinet verwacht dat gewelddadige incidenten zich zullen blijven
voordoen en dat deze gepaard zullen blijven gaan met burgerslachtoffers en ernstige
mensenrechtenschendingen. Deze zorgen gelden in het bijzonder voor de veiligheid en
de rechten van vrouwen en meisjes. Specifiek daarover hebben de EU-lidstaten een gezamenlijke
verklaring uitgebracht, die is medeondertekend door Albanië, Argentinië, Australië,
Brazilië, Canada, Chili, Colombia, Costa Rica, Ecuador, El Salvador, de EU, Honduras,
Guatemala, Noord-Macedonië, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Paraguay, Senegal, Zwitserland,
het Verenigd Koninkrijk en de VS.3 Ook in het kader van de motie Belhaj c.s. zet het kabinet zich in voor kwetsbare
personen die onder de reikwijdte van deze motie vallen uit Afghanistan, waaronder
vrouwen en meisjes.

Vraag 3

Welke humanitaire maatregelen neemt u om de burgers in Afghanistan te helpen?

Antwoord

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft op 22 augustus
2021 bekend gemaakt dat Nederland 10 miljoen euro beschikbaar stelt aan het Afghanistan
Humanitarian Fund (AHF), om de Afghaanse bevolking onder deze moeilijke omstandigheden
bij te staan. Zowel VN-organisaties als ngo’s kunnen uit dit fonds humanitaire bijdragen
ontvangen voor onderdak en basisbehoeften, zoals voedsel, schoon drinkwater en medische
hulp.

Daarnaast kiest Nederland ervoor noodhulp mogelijk te maken door voornamelijk meerjarige
en flexibele financiering beschikbaar te stellen aan humanitaire VN-organisaties en
-fondsen, de internationale beweging van het Rode Kruis en de Halve Maan en de Dutch
Relief Alliance. Partners beschikken zo tijdig over middelen die ze snel kunnen inzetten,
daar waar de nood het hoogst is.

In 2021 stelde dit onder andere het internationale en Nederlands Rode Kruis en het
VN Central Emergency Response Fund (CERF) in staat om bij te dragen aan onderdak,
voedselhulp en bescherming in Afghanistan. VN-organisaties als WFP en UNHCR, die van
Nederland meerjarige, ongeoormerkte financiering krijgen, zijn eveneens actief in
Afghanistan. Tenslotte zet Nederland zich op diplomatiek terrein in voor naleving
van het internationaal humanitair recht en humanitaire toegang. Ook de Europese Unie
draagt via geoormerkte en ongeoormerkte kanalen bij aan humanitaire hulpverlening
op het gebied van onder meer water, sanitaire voorzieningen en gezondheidszorg. Op
24 augustus kondigde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, aan
dat het EU-budget voor humanitaire ondersteuning aan de Afghaanse bevolking in Afghanistan
en buurlanden wordt verhoogd van 57 miljoen euro naar meer dan 200 miljoen euro.

Vraag 4, 5, 6

Geldt Afghanistan door de oprukkende Taliban als onveilig land van waaruit vluchtelingen
in principe recht op asiel hebben? Zo nee, waarom houdt u geen rekening met de ontwikkelingen?

Deelt u de oproep van een aantal organisaties waaronder Vluchtelingenwerk en Amnesty
dat de Nederlandse overheid per direct moet stoppen met het gedwongen uitzetten van
Afghaanse burgers naar Afghanistan?4

Bent u bereid om, in navolging van Zweden en Frankrijk, voorlopig te stoppen met uitzettingen
naar Afghanistan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4, 5, 6

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid heeft uw Kamer op 11 augustus jl. geïnformeerd
over het instellen van een besluit- en vertrekmoratorium voor Afghanistan.5 Dit betekent in beginsel dat er geen besluit wordt genomen op lopende en nieuwe asielaanvragen
en dat reeds afgewezen Afghaanse asielzoekers niet zullen worden teruggestuurd naar
Afghanistan. Dit doet recht aan de onzekere en verslechterde situatie die zich de
afgelopen weken in Afghanistan ontwikkeld heeft. Voor de volledigheid kan worden aangegeven
dat in 2021 geen gedwongen vertrek naar Afghanistan heeft plaatsgevonden.

Het komende ambtsbericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake de situatie
in Afghanistan wordt eind september verwacht. Zie ook wat hierover in de Kamerbrief
van 18 augustus jl. staat vermeld.

Ik verwijs u verder naar de eerdere genoemde Kamerbrieven over de situatie in Afghanistan
die recentelijk aan uw Kamer zijn gestuurd.