Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bouchallikh en Westerveld over het bericht 'GGD-directeur laat naam Tata Steel uit longkankerrapport schrappen'

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens
Staatssecretaris Van Weyenberg (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 7 september
2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 3646.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «GGD-directeur laat naam Tata Steel uit longkankerrapport
schrappen»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met het bericht.

Vraag 2

Wat is uw oordeel over het feit dat de directeur van de GGD Kennemerland meerdere
keren persoonlijk heeft ingegrepen om ervoor te zorgen dat Tata Steel niet werd genoemd
in het rapport als mogelijke oorzaak van het hoge aantal longkankergevallen? Kunt
u hierop reflecteren?

Antwoord 2

Ik vind het belangrijk dat de gezondheidsdiensten onafhankelijk en betrouwbaar onderzoeken
en rapporteren. Daarom vind ik het goed dat het dagelijks bestuur van de Veiligheidsregio
Kennemerland (VRK) een extern onafhankelijk onderzoek heeft laten uitvoeren naar de
totstandkoming van het rapport «Incidentie en prevalentie van kanker in de regio Kennemerland
2004–2018». Het onderzoeksrapport is op 26 augustus jl. gepubliceerd. In het onderzoeksrapport,
dat door onderzoeker en voormalig ombudsman van Den Haag Peter Heskes is uitgevoerd,
is geconcludeerd dat er volstrekt integer is gehandeld door de directeur en zijn medewerkers;
de directeur heeft op een juiste manier sturing gegeven en het rapport is op een integere
manier tot stand gekomen.2

Vraag 3

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat Tata Steel, een commercieel bedrijf,
het kankerincidentierapport een dag voor publicatie mocht inzien? Vindt u ook dat
hier sprake is van belangenverstrengeling?

Antwoord 3

Nee, die mening deel ik niet; de GGD heeft aangegeven dat Tata Steel de definitieve
versie een dag voor publicatie heeft gekregen om zich te kunnen voorbereiden op de
mediaberichtgeving. Dat vind ik een plausibele reden.

Vraag 4

Wat is uw oordeel over het feit dat de GGD Kennemerland tweemaal per jaar een persoonlijk
overleg heeft met het management van Tata Steel? Is het gebruikelijk dat de vervuilende
industrie gesprekken heeft met gezondheidsdiensten? Wat wordt er in die gesprekken
besproken?

Antwoord 4

De VRK geeft aan dat het gebruikelijk is als veiligheidsregio’s in gesprek te zijn
met grote bedrijven binnen de regio, bijvoorbeeld over de rampenbestrijding en crisisbeheersing.
Zo heeft de VRK naast Tata Steel gesprekken met onder meer Schiphol en het Centraal
Nautisch beheer, omdat GGD Kennemerland (onderdeel van VRK) netwerkpartner is in vraagstukken
rond gezondheid en veiligheid. Gesprekken tussen GGD Kennemerland en Tata Steel op
het gebied van gezondheid en milieu vonden plaats met de ambitie om de gezondheidssituatie
te verbeteren waar inmiddels in gezamenlijkheid met andere overheden aan gewerkt wordt.

Vraag 5

Is het onafhankelijke onderzoek naar deze kwestie, aangekondigd door de Veiligheidsregio
Kennemerland, alleen gericht op de totstandkoming van het kankerincidentierapport
of tevens gericht op de algehele relatie tussen de GGD Kennemerland en Tata Steel?

Antwoord 5

Het dagelijks bestuur van de VRK besloot op 5 juli jl. een extern onafhankelijk onderzoek
in te stellen naar de totstandkoming van het rapport «Incidentie en prevalentie van
kanker in de regio Kennemerland 2004–2018» binnen de GGD Kennemerland. Hierbij was
één van de onderzoeksvragen of er bij de realisatie ervan beïnvloeding is geweest
van bijvoorbeeld bedrijven, organisaties, bestuurders en/of bestuursorganen, waardoor
onderzoeksresultaten zijn achtergehouden en/of de duiding vooringenomen is. Zoals
ik bij vraag 1 reeds heb aangegeven, is het onderzoeksrapport op 26 augustus jl. gepubliceerd.
In het onderzoeksrapport is geconcludeerd dat er volstrekt integer is gehandeld door
de directeur en zijn medewerkers; de directeur heeft op een juiste manier sturing
gegeven en het rapport is op een integere manier tot stand gekomen.

Vraag 6

Begrijpt u dat de omwonenden zich miskend voelen en zich zorgen maken over wat voor
invloed Tata Steel heeft gehad bij de totstandkoming van andere rapporten en het handhavingsbeleid
dat daaruit voortgevloeid is? Op welke wijze gaat u het vertrouwen van omwonenden
terugwinnen?

Antwoord 6

Natuurlijk heb ik begrip voor de zorgen die er zijn bij omwonenden. Daarom is heldere
communicatie tussen overheden en belanghebbenden essentieel, maar is ook gedegen onafhankelijk
onderzoek van belang om de oorzaken, effecten en feiten boven tafel te krijgen. Het
is dan ook goed dat er in opdracht van de VRK onafhankelijk onderzoek is gedaan naar
de totstandkoming van het rapport «Incidentie en prevalentie van kanker in de regio
Kennemerland 2004–2018» binnen de GGD Kennemerland tot stand is gekomen.

Vraag 7

Heeft de grote vervuilende industrie op andere plekken in het land toegang tot de
gezondheidsdiensten en op welke schaal? Zo ja, kunt u hierop reflecteren? Zo nee,
gaat u onderzoeken in hoeverre de gezondheidsdiensten ontvankelijk zijn voor de invloed
van commerciële bedrijven?

Antwoord 7

Het is gebruikelijk dat bedrijven in het kader van het omgevingsrecht gesprekken voeren
met vergunningverlenende instanties en daarbij betrokken adviseurs, zoals een GGD.
Ook in het kader van de Omgevingswet wordt daarin voorzien. Daarnaast is het ook wenselijk
dat dergelijk gesprekken worden gevoerd om innovatie te stimuleren en gezondheids-
en milieuwinst te realiseren. Verder verwijs ik naar het antwoord op vraag 4.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het goed en onafhankelijk functioneren van de gezondheidsdiensten
en andere overheidslagen essentieel is voor de betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid
van de overheid? Hoe gaat u dat doen? Bent u bereid om een breder onderzoek in te
stellen naar de invloed van BRZO+-bedrijven (Besluit risico's zware ongevallen) op
het beleid en de stukken van de overheid en overheidsdiensten?

Antwoord 8

Ik deel de mening dat het goed en onafhankelijk functioneren van de gezondheidsdiensten
en andere overheidslagen essentieel is voor de betrouwbaarheid van de overheid. Het
dagelijks bestuur van de VRK had om die reden ook besloten een extern onafhankelijk
onderzoek in te stellen naar de totstandkoming van het rapport «Incidentie en prevalentie
van kanker in de regio Kennemerland 2004–2018». Aangezien daar geen verontrustende
uitkomsten naar voren zijn gekomen, zie ik vooralsnog geen reden zelf een breder onderzoek
in te stellen.

Vraag 9

Kunt u tot slot benadrukken dat gezondheid altijd boven economische belangen dient
te staan? Zo ja, op welke wijze zorgt u ervoor dat dit principe wordt nageleefd?

Antwoord 9

Het Rijk werkt met het Schone Lucht Akkoord (SLA) samen met provincies en gemeenten
en stakeholders aan de permanente verbetering van de luchtkwaliteit om gezondheidswinst
voor iedereen in Nederland te realiseren. Bovendien zet het Rijk zich in voor duurzaamheid,
in de brede zin van het woord. Dit betekent het realiseren van CO2 reductie en het verminderen van de milieu en gezondheidsoverlast op de omgeving.
Tevens zet het Rijk zich in om in Europa te pleiten voor strengere bronmaatregelen.

Een gezonde leefomgeving en schone lucht is dan ook van groot belang. Aantasting van
het milieu en de gezondheid van omwonenden moet zo veel mogelijk voorkomen worden.
De afweging tussen verschillende belangen betekent dat er altijd gezocht moet worden
naar een optimale balans; ook onder andere werkgelegenheid, de vraag naar producten
en het verdienvermogen van Nederland spelen een rol. Het staat vast dat alle bedrijven
zich dienen te houden aan alle wettelijke normen, de Best Beschikbare Technieken (BBT)
moeten toepassen en de uitstoot van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) moeten minimaliseren.
Een bedrijf is daar in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor, en het bevoegd
gezag is verantwoordelijk voor vergunningverlening, toezicht en handhaving, hierin
bijgestaan door de betrokken omgevingsdienst en de Inspectie Leefomgeving en Transport
(ILT). Niet alleen de rijksoverheid, maar ook de provinciale en gemeentelijke overheden
maken hierin telkens een zorgvuldige afweging.