Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sjoerdsma en Van der Werf over het bericht dat experts van de Verenigde Naties melden dat er orgaanhandel plaatsvindt in China

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Zaken), Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie
en Veiligheid) en Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
2 september 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht van het Hoog Commissariaat van de Mensenrechten (OHCHR):
«China: UN human rights experts alarmed by «organ harvesting» allegations»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 3

Bent u bekend met het rapport van de China Tribunaal: «Independent Tribunal Into Forced
Organ Harvesting of Prisoners of Conscience in China»?2

Antwoord 3

Ja.

Vraag 2 en 4

Hoe beoordeelt u de bevindingen van het Hoog Commissariaat dat etnische, linguïstische
en religieuze minderheden die gevangen zitten in China, zoals Falung Gong beoefenaars,
Oeigoeren, Tibetanen, Moslims en Christenen, geforceerd worden om bloedtesten en orgaanonderzoeken
te ondergaan zonder geïnformeerde toestemming en zodoende in een database terecht
komen, waarbij er vervolgens organen worden verwijderd bij deze gevangenen zoals harten,
levers en hoornvliezen?

Hoe beoordeelt u de bevindingen in dit rapport die vele voorbeelden van directe en
indirecte orgaanroof betreffen, waarbij organen zoals harten en levers op grote, zelfs
industriële, schaal worden verwijderd bij levende personen?

Antwoord 2 en 4

Het kabinet acht de berichtgeving inzake gedwongen orgaantransplantatie in China,
waarvan met name leden van religieuze groepen het slachtoffer zouden zijn, zeer zorgwekkend
en blijft de ontwikkelingen nauwlettend volgen. Het kabinet is niet in staat om deze
aanklachten te verifiëren noch te ontkrachten.

Vraag 5

Kunt u aangeven hoe de Chinese wetgeving omtrent orgaanhandel zich verhoudt tot de
internationale wetgeving, en kunt u daarbij voornamelijk ingaan op de naleving van
de in 2007 geïntroduceerde Chinese wetgeving die expliciet gedwongen orgaandonatie
en orgaanhandel strafbaar stelt?

Antwoord 5

De Chinese overheid heeft in het verleden het probleem van illegale orgaanhandel erkend.
In 2007 is in China nationale regelgeving aangenomen die expliciet gedwongen orgaandonatie
en orgaanhandel strafbaar stelt. Volgens de Chinese autoriteiten is deze wet opgesteld
met steun van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) om de wetgeving in lijn te brengen
met internationale normen. Echter, Nederland en de EU blijven bezorgd over de implementatie
van de regelgeving en de onduidelijkheid rondom de statistieken van orgaantransplantaties,
waardoor onduidelijkheid bestaat over de afkomst van organen. Er zijn vermoedens dat
er nog steeds een handel in illegaal verkregen organen bestaat.

Vraag 6

Zijn er na 2007 wetten aangenomen in China omtrent orgaandonatie en orgaanhandel?
Dan wel aanscherpingen of versoepelingen?

Antwoord 6

De ambassade in Peking heeft twee ontwikkelingen geregistreerd sinds 2007. Ten eerste
is er een aanscherping geweest op het toezicht van orgaantransplantatie «Notice of
the Ministry of Health on Further Tightening the Suvervision on Human Organ Transplantation,
effective as of 11th June, 2009»3. Ten tweede is een amendement aangenomen, namelijk «Amendment VIII to the Chinese
Criminal Law (Presidential Decree No. 41)» waarin het niet volgen van procedures van
instemming strafbaar is vanaf 1 mei 20114.

Vraag 7

Bent u bereid de kwestie van orgaanroof en orgaanhandel hoog op de EU-agenda te plaatsen,
en daarbij aan te sturen op medewerking van China om onafhankelijk onderzoek te laten
plaatsvinden naar deze zwarte markt?

Antwoord 7

Het kabinet deelt de mening dat orgaanverwijdering zonder instemming van de persoon,
waar ook ter wereld, onaanvaardbaar is. Nederland zal zich blijven inspannen om deze
kwestie op de agenda van de EU te houden.

Vraag 8

Hoe staat het met de ratificatie van het Verdrag van de Raad van Europa tegen de handel
in menselijke organen? Hoe staat het met de toezegging van de Minister van Buitenlandse
Zaken om de Kamer hier schriftelijk over te informeren?5

Antwoord 8

Over de ondertekening en ratificatie van dit Verdrag vindt overleg plaats tussen de
Ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Justitie en Veiligheid (JenV)
en Buitenlandse Zaken (BZ). Er wordt een brief voorbereid om Uw Kamer hierover voor
eind 2021 te informeren.

Vraag 9

Bent u bereid China in de VN Mensenrechtenraad aan te bespreken op dit onderwerp?

Antwoord 9

Nederland, in gezelschap van gelijkgezinde landen, spreekt China aan op de mensenrechtensituatie
in het land, tijdens bijeenkomsten van de VN Mensenrechtenraad. Meest recent steunde
Nederland op 22 juli 2021 een gezamenlijke verklaring met 43 andere landen met daarin
o.a. uiting van zorgen over de situatie in Tibet, Hongkong en Xinjiang. Nederland
zal zich inzetten om ook zorgen over orgaanhandel in de tekst van een volgende verklaring
op te nemen.

Vraag 10

Zijn er aanwijzingen dat de orgaanhandel in China verband heeft met Nederland, bijvoorbeeld
door het uitreizen van Nederlandse staatsburgers naar China voor nieuwe organen? Zo
ja, om hoeveel mensen gaat dit?

Antwoord 10

Er zijn geen concrete aanwijzingen dat Nederlandse staatsburgers specifiek naar China
afreizen voor nieuwe organen. Het is wel bekend dat het soms voorkomt dat iemand vanuit
Nederland naar het buitenland afreist voor een orgaantransplantatie. Indien iemand
in Nederland in aanmerking komt voor een orgaantransplantatie, wordt diegene op de
wachtlijst van Eurotransplant geplaatst. De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS)
krijgt jaarlijks data van Eurotransplant over het aantal nier-, long- en levertransplantaties
die hebben plaatsgevonden bij Nederlandse burgers buiten het Eurotransplant netwerk
en dus van de lijst af zijn gehaald. Sinds 2010 tot op heden zijn er 2 op een totaal
van 900 longen, 1 op een totaal van 1778 levers en 24 op een totaal van 10.368 nieren
getransplanteerd buiten het Eurotransplant netwerk. Er is op dit moment bij de NTS
geen informatie bekend waar deze transplantaties dan wel hebben plaatsgevonden en
of ze binnen of buiten het reguliere lokale transplantatienetwerk plaats heeft gevonden.

Vraag 11

Zijn er aanwijzingen dat de orgaanhandel in China verband heeft met artsen of ziekenhuizen
in Nederland? Zo ja, wat wordt hier aan gedaan?

Antwoord 11

Volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting zijn er geen signalen bekend dat er
een verband zou kunnen bestaan tussen artsen of ziekenhuizen in Nederland met de orgaanhandel
in China.

Vraag 12

Heeft u een indicatie van de ziekenhuizen in China waar illegale orgaandonatie en
orgaanhandel plaatsvindt? Kunt u deze ziekenhuizen op een zwarte lijst plaatsen?

Antwoord 12

Aangezien onafhankelijke verificatie of bevestiging van de verdachtmakingen tot nu
toe niet mogelijk is gebleken, is het opstellen van een zwarte lijst van Chinese ziekenhuizen
niet aan de orde.

Vraag 13

Kunt u uiteenzetten hoe de zwarte markt voor orgaanhandel in elkaar steekt en hoe
gestolen organen uiteindelijk in landen als Nederland terecht komen?

Antwoord 13

Hiervoor beschikt het kabinet op dit moment niet over voldoende gegevens.

Vraag 14

Onderschrijft u de conclusie van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel dat het «van
groot belang [is] dat ook in Nederland meer kennis wordt ontwikkeld over het slachtofferschap,
de werkwijzen van daders en eventuele internationale netwerken betrokken bij deze
ernstige vorm van uitbuiting»?6 Zo ja, wat gaat u doen om deze kennis te ontwikkelen?

Antwoord 14

De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen heeft in zijn
laatste Slachtoffermonitor 2015–20197 gesteld dat vanwege het feit dat de aanwezige meldingen niet eenduidig zijn en ook
vanwege de kleine totale aantallen, geen concluderende uitspraken kunnen worden gedaan
over gedwongen orgaanverwijdering in Nederland. Wel beveelt de Nationaal Rapporteur
aan om actief beleid te voeren tegen deze vorm van uitbuiting. Het kabinet onderschrijft
dat indien deze vorm van uitbuiting voorkomt hier tegen opgetreden moet worden.

Om een beter beeld te krijgen van de omvang van deze illegale activiteiten en waar
mensen eventueel naar afreizen voor een mogelijke illegale orgaantransplantatie worden
er momenteel voorbereidingen getroffen voor de inrichting van een meldpunt voor het
melden van vermoedens van orgaanhandel.

Vraag 15

Kunt u deze vragen afzonderlijk en voor het commissiedebat over China (gepland op
7 september a.s.) beantwoorden?

Antwoord 15

Ja.