Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Beukering-Huijbregts over het bericht 'België wil rouwverlof uitbreiden, schrijnend dat Nederland het niet heeft'

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 11 augustus
2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «België wil rouwverlof uitbreiden, schrijnend dat Nederland
het niet heeft»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat in Nederland voornamelijk calamiteitenverlof wordt gebruikt om bij het
overlijden van een naaste verlof te nemen van werk?

Antwoord 2

Werknemers hebben recht op calamiteitenverlof wanneer er zich spoedeisende, onvoorziene
of bijzondere persoonlijke omstandigheden voordoen, zoals «het overlijden en de lijkbezorging
van een naaste». Ik ga er dan ook vanuit dat calamiteitenverlof wordt ingezet op de
dag van de uitvaart en indien nodig het regelen daarvan2. Daarnaast is het aannemelijk dat een aantal werknemers nog een aantal dagen ander
verlof opneemt of zich ziek meldt. Ook kan de werknemer rouwverlof opnemen als de
cao daarin voorziet.

Vraag 3

Kan het calamiteitenverlof bij overlijden van een naaste altijd worden ingezet? Wat
zijn daar precies de voorwaarden voor? Wanneer wordt een werknemer in dit opzicht
als een naaste gezien?

Antwoord 3

In principe kan er altijd calamiteitenverlof worden ingezet als de arbeid niet verricht
kan worden wegens het overlijden of de uitvaart van een naaste. De overledene wordt
als naaste beschouwd als het gaat om de partner, (groot)ouders, (klein)kinderen, broers,
zussen en huisgenoten van de werknemer.

Vraag 4

Is er een positieve ontwikkeling te zien in het aantal collectieve arbeidsovereenkomsten
(cao’s) waarin rouwverlof is opgenomen?

Antwoord 4

Ja, er is een positieve ontwikkeling te zien. In 2017 waren in 9 cao’s, van toepassing
op 5% van de werknemers, bepalingen opgenomen over rouwverlof en/of palliatieve zorg.
In 2019 was dit het geval in 16 cao’s (van toepassing op 16% van de werknemers)3. De duur van het rouwverlof verschilt per cao. In de meeste gevallen gaat het om
een periode tussen de 3 en 10 dagen per 12 maanden.

Vraag 5 en 6

Hoeveel dagen nemen mensen nu gemiddeld verlof op bij het overlijden van hun naaste?

Is u bekend of mensen nog aanvullend gebruik maken van vakantieverlof of zich ziekmelden
als het calamiteitenverlof niet toereikend is?

Antwoord 5 en 6

De gevraagde gegevens zijn bij mij niet bekend, maar zoals al aangegeven in het antwoord
op vraag 2, is het aannemelijk dat een aantal werknemers nog een aantal dagen ander
verlof opneemt of zich ziek meldt.

Vraag 7 en 8

Bent u het er mee eens dat bij de praktische afwikkeling van het overlijden van een
naaste het ook na de uitvaart wenselijk kan zijn om verlof op te kunnen nemen om praktische
zaken te kunnen regelen tijdens kantooruren?

Wat vindt u van het Belgische voorstel om juist ook na de uitvaart hier een deel van
het verlof beschikbaar voor te maken?

Antwoord 7 en 8

Het verlies van een naaste is een ingrijpende gebeurtenis. Ik vind het dan ook van
belang dat mensen tijd en ruimte krijgen zowel om praktische zaken te regelen als
om het verlies te verwerken. Hiervoor is flexibiliteit vanuit de werkgever en werknemer
wenselijk. Een flexibele omgang met werktijden kan, als dat vanuit het werk mogelijk
is, al voldoende ruimte bieden om na de uitvaart praktische zaken te regelen. Ook
deeltijddagen of reguliere verloffaciliteiten kunnen ruimte bieden. Momenteel biedt
het calamiteitenverlof al de mogelijkheid om gedurende een korte periode praktische
zaken voor de uitvaart te regelen onder werktijd.

Rouwverwerking houdt echter niet op na de uitvaart. Ik vind het daarom goed dat er
aandacht is voor de mogelijkheden om ook na de uitvaart ruimte te bieden aan werknemers
om het verlies op een passende manier te verwerken. Dat laat onverlet dat het nog
onduidelijk is of het rouwverlof de meest geschikte manier is om deze rouwverwerking
te ondersteunen.

In 2011 heeft het toenmalige kabinet een onderzoek laten uitvoeren naar de behoeften
van nabestaanden in de re-integratie op het werk4. Destijds kwam naar voren dat werken een positief effect kan hebben op het rouwproces
omdat het structuur, ritme en afleiding geeft. Wel is dit proces per individu verschillend,
en is maatwerk daarin passend. De in mijn opdracht opgestelde handreiking Werk en
rouw biedt werkgevers en werknemers hierbij handvatten.5

Tijdens de begrotingsbehandeling van 17–19 november 2020 heb ik u toegezegd een onderzoek
te zullen doen naar de implicaties van rouw op werk in de huidige tijdsgeest en de
behoefte van ondersteuning aan werknemers. Hier wordt ook in meegewogen of de huidige
situatie toereikend is, of dat een specifiek verlof wenselijk is met het oog op de
inzetbaarheid op het werk, of dat andere ondersteuning passend en toereikend is. Daarnaast
heeft het onderzoek ook als doel om te bekijken of er aanvullende faciliteiten of
ondersteuning mogelijk zijn die rekening kunnen houden met de individuele behoeften
van de nabestaanden. Iedereen ervaart en verwerkt rouw immers op zijn of haar eigen
manier en dit vraagt om maatwerkafspraken tussen werkgever en werknemer.

Vraag 9

Hoe is het rouwverlof of verlof bij overlijden van een naaste in andere Europese landen
geregeld?

Antwoord 9

Een beperkt aantal landen, waaronder België, Portugal, Spanje, Slovenië, Frankrijk
en Litouwen, heeft het rouwverlof wettelijk geregeld. Met uitzondering van België
en Slovenië gaat het om een verlof van 2 tot 5 dagen, afhankelijk van de relatie tot
de overleden persoon. In landen waarin het rouwverlof niet wettelijk geregeld wordt,
worden hier in cao-verband afspraken over gemaakt, of wordt dit in overleg tussen
werkgever en werknemer op een passende manier opgevangen. Met uitzondering van België
is dit niet zeer afwijkend van de Nederlandse praktijk.

Tabel 1: Overzicht van landen waarin rouwverlof wettelijk is geregeld1,2

Land

Duur rouwverlof

Uitbetaling

België

10 dagen (3 dagen verplicht tussen overlijden en uitvaart, overige 7 dagen vrij opnemen
binnen 1 jaar na overlijden)

Betaald

Portugal

2 of 5 dagen, afhankelijk van de relatie tot overledene; tot 30 dagen onbetaald verlof
voor een miskraam of beëindiging van zwangerschap om medische redenen

Betaald

Spanje

2 dagen, evt uitbereid tot 4 dagen wanneer nabestaande moet reizen naar uitvaart

Betaald

Slovenië

1 dag (in meeste collectieve afspraken aangevuld tot 3 dagen)

Betaald

Frankrijk

3 dagen voor partner, ouder, broer/zus

5 dagen voor kind

Betaald

Litouwen

Tot 5 dagen

Onbetaald

X Noot

1

https://bjgplife.com/2020/11/24/national-bereavement-leave-policies-in-…

X Noot

2

Paid Bereavement Leave Around the World | Papaya Global

Vraag 10

Wanneer kunnen de uitkomsten van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden over verzuim
wegens rouw worden verwacht?

Antwoord 10

Vragen omtrent uitval door rouw zijn dit jaar niet in de enquête opgenomen. Ik verwacht
deze uitkomsten in 2022.