Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Piri, Bromet, Jasper van Dijk, Kuzu en Ceder over de noodsituatie van de Afghaanse tolken

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie), mede namens Staatssecretaris
Justitie en Veiligheid en Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 7 juli 2021).

Vraag 1

Klopt het dat er tussen 1 en 18 juni jl. maar twaalf Afghaanse tolken en hun gezinnen
in Nederland zijn aangekomen, en dat er nog altijd minimaal 71 betrokken tolken en
gezinnen in Afghanistan verblijven?1 Zo nee, hoeveel Afghaanse tolken en hun gezinnen zijn er deze maand in Nederland
aangekomen en hoeveel zijn er nog altijd in afwachting van een besluit in Afghanistan?

Antwoord 1

Onderstaande cijfers over het proces ten aanzien van de Afghaanse tolken geven de
stand van zaken op 7 juli 2021 weer en staan voor individuele zaken over personen
met eigen verhalen en eigen overwegingen.

Sinds 2014 zijn er 90 Afghaanse tolken met gezin in Nederland aangekomen en zijn er
4 tolken onderweg om hier de asielprocedure te doorlopen. Dit betreft in totaal ruim
400 personen. Sinds het Commissiedebat op 2 juni jl. zijn 26 tolken met gezin aangekomen,
inclusief de tolken met gezin die onderweg zijn.

Meerdere tolken of hun gezinsleden bleken COVID-19-positief te zijn getest op de dag
voor hun vertrek naar Nederland, waardoor het overbrengen naar Nederland vertraagd
is.

Er zijn 113 aanvragen afgewezen. Dat betekent dat na onderzoek is gebleken dat aanvragers
niet als tolk voor Nederland hebben gewerkt in het kader van de internationale militaire
missie in Afghanistan. In toenemende mate dienen personen een aanvraag in waarin de
bewijsvoering vervalst is of waarin blijkt dat verklaringen niet op waarheid berusten.
Dit vereist zorgvuldig onderzoek. Een afwijzing is niet definitief: als aanvragers
met aanvullend bewijs komen, wordt opnieuw onderzocht of iemand voor Nederland heeft
gewerkt in het kader van een internationale militaire missie.

Er zijn 84 actieve aanvragen in behandeling van personen die momenteel in Afghanistan
verblijven. Sinds het Commissiedebat van 2 juni jl., zijn 58 nieuwe aanvragen ingediend.
De aanvragen worden direct behandeld door de betrokken ministeries.

In het aantal van de actieve aanvragen zit dus een relatief groot aantal zeer recente
aanvragen. Bij 52 van de overige aanvragen wacht het nemen van een besluit op een
actie van de aanvrager. Dit kan onder andere zijn dat de aanvrager (aanvullend) bewijs
dient aan te leveren dat hij voor Nederland heeft gewerkt. Ook kan het zijn dat hij
nog moet zorgen voor een paspoort van zichzelf en zijn gezin. De Nederlandse ambassade
in Kaboel geeft duidelijk aan welke actie van de aanvrager wordt gevraagd en begeleidt
de aanvrager bij het in orde krijgen van de aanvraag voor hem en zijn gezin.

Vraag 2

Hoeveel Afghaanse tolken hebben zich, al dan niet voor een tweede keer, in de tussentijd
additioneel gemeld voor de asielprocedure? Wat is de status van hun aanvragen?

Antwoord 2

Van de 340 aanvragen die ingediend zijn, werden er 58 ingediend sinds 2 juni jl. Deze
aanvragen worden direct behandeld door de betrokken ministeries.

Bij meerdere van de recent ingediende aanvragen bestaat twijfel over de echtheid van
de verklaringen en aangeleverde documenten. Een zorgvuldige check of de aanvrager
daadwerkelijk in het kader van een internationale militaire missie voor Nederland
heeft gewerkt en of de aanvrager ook degene is wie hij aangeeft te zijn blijft daarom
noodzakelijk. Defensie maakt dan onder andere gebruik van de kennis van toenmalige
commandanten en veteranen om deze check uit te kunnen voeren. Dat lukt doorgaans binnen
enkele dagen.

Vraag 3

Heeft u in lijn met motie Piri c.s. (Kamerstuk 35 570 X, nr. 95) alle mogelijkheden benut om ervoor te zorgen dat vóór het einde van de Nederlandse
aanwezigheid alle Afghaanse tolken en hun gezinnen naar Nederland zijn gehaald? Zo
ja, hoe verklaart u dat ondanks de terugkeer van Nederlandse troepen tientallen tolken
en hun gezinnen nog altijd in Afghanistan verblijven? Welke extra mogelijkheden gaat
u benutten om te zorgen dat de tolken en hun gezinnen zo spoedig mogelijk naar Nederland
kunnen komen?

Antwoord 3

In lijn met de genoemde motie hebben de ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie
en Justitie en Veiligheid/IND stappen gezet om het proces verder te versnellen, zoals
aangegeven in de Kamerbrief van 11 juni jl. (2021D21912). Het aantal personen dat zich bezighoudt met het overbrengen van tolken is verhoogd
door het toevoegen van een veteraan aan het team van Defensie. Daarnaast hoeven de
aanvragers geen gelegaliseerde documenten meer te overhandigen aan de ambassade: het
verkrijgen van die legalisaties kostte de aanvragers veel tijd. Tevens zal een externe
organisatie de controle van identiteitsdocumenten in de provincies Kandahar en Balkh
overnemen. Hierdoor hoeven tolken die in die provincies wonen niet meer naar Kaboel
te reizen om hun identiteitsdocumenten te laten controleren. De genomen maatregelen
hebben reeds effect: als een aanvrager een complete aanvraag indient, kan deze binnen
2 tot 4 weken goedgekeurd worden.

Naast deze in de Kamerbrief omschreven maatregelen is een extra consulaire medewerker
toegevoegd aan de ambassade van Kaboel om de visumverstrekking aan de tolken te versnellen.
Ook wordt er constant gekeken waar het proces vastloopt en hoe dit kan worden opgelost.
Zo zijn er recent meerdere zaken waarbij het de aanvrager niet lukt om familiedocumenten
juridisch rond te krijgen. De ambassade onderzoekt daarom nu de mogelijkheid om een
familieadvocaat in te huren die deze aanvragers kan helpen.

De urgentie van een snelle behandeling van de aanvragen wordt breed gevoeld. Tegelijkertijd
blijft zorgvuldigheid bij de behandeling van belang om vast te stellen dat de personen
die naar Nederland komen ook daadwerkelijk de personen zijn die aan de vereisten voldoen,
zeker nu er in toenemende mate aanvragen worden ingediend waar twijfel over de echtheid
van de bewijsvoering bestaat. Dit kost een extra inspanning van de behandelaars. Daarnaast
zijn er aanvragers die niet reageren op correspondentie of nog niet beschikken over
een paspoort om het landen te mogen verlaten. Ook zijn er tolken die geen aanvraag
hebben ingediend om naar Nederland te mogen komen.

Vraag 4

Hoe oordeelt u over de huidige veiligheidssituatie van Afghaanse tolken in Afghanistan?
Welk effect heeft de terugtrekking van Nederlandse troepen uit Afghanistan op de veiligheid
van de tolken en hun gezinnen? Wat wordt er ondernomen om hun veiligheid te waarborgen?

Antwoord 4

Voor Afghaanse tolken die in het kader van de internationale militaire missie voor
Nederland hebben gewerkt geldt dat zij worden aangemerkt als systematisch vervolgde
groep. Het kabinet heeft dit reeds voor de terugtrekking van de coalitielanden uit
Afghanistan aangegeven (Kamerstuk 35 300 X, nr. 45 d.d. 18 december 2019).

Gezien de onzekere situatie en de mogelijke dreiging voor de genoemde Afghaanse tolken,
is de urgentie om Afghaanse tolken die aan de vereisten voldoen met hun gezin naar
Nederland over te brengen onverminderd hoog.

Om bescherming te bieden aan de genoemde Afghaanse tolken worden tolken die aan de
vereisten voldoen naar Nederland overgebracht om hier een asielaanvraag in te dienen.
Het blijft echter een individuele beslissing van de tolk of hij aanspraak wil maken
op de tolkenregeling.

Vraag 5

Wordt er, gezien ontwikkelingen ten aanzien van de veiligheidssituatie op korte termijn,
rekening gehouden met het terugtrekken van de Nederlandse ambassade in Kaboel? Kunt
u garanderen dat de procedures van Afghaanse tolken in Afghanistan bij een eventuele
terugtrekking hier niet onder zullen lijden? Welke voorbereidingen worden getroffen
om dit te verwezenlijken?

Antwoord 5

Zoals gemeld in de Kamerbrief van 18 juni jl. (Kamerstuk 2021D24349) is de kabinetsinzet dat de Nederlandse ambassade aanwezig blijft in Kaboel, mits
de veiligheidssituatie dit toestaat. Een sluiting van de ambassade is momenteel niet
aan de orde. Ook bij een verdere verslechtering van de veiligheidssituatie zijn er
nog mitigerende maatregelen te nemen, waardoor sluiting niet in alle gevallen aan
de orde zal zijn. Omwille van veiligheidsoverwegingen kan ik niet ingaan op deze maatregelen.
Mocht in extremis de ambassade gesloten worden, dan zal de documentencheck geheel worden uitgevoerd
door een externe organisatie en wordt het proces voortgezet vanuit onze ambassades
in andere landen. Tevens kan een groot deel van het proces digitaal uitgevoerd worden,
zoals nu ook al gebeurt.

Vraag 6

Bent u van mening dat de gezinnen van Afghaanse tolken, als ze reeds in Nederland
verblijven en niet primair voor de Nederlandse inzet in Afghanistan hebben gewerkt,
ook naar Nederland moeten worden gebracht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u specifiek
bereid om, gezien de verslechterde veiligheidssituatie in Afghanistan, deze zaak of
deze zaken te versnellen?

Antwoord 6

Voor Afghaanse tolken die in Nederland verblijven en niet primair in het kader van
een internationale militaire missie voor Nederland hebben gewerkt, geldt het reguliere
beleid dat zij binnen drie maanden nadat ze een verblijfsvergunning asiel hebben gekregen
een verzoek kunnen doen bij de IND om nareis van hun gezinsleden.

Vraag 7

Kunt u gezien de urgentie deze vragen afzonderlijk en tijdig beantwoorden?

Antwoord 7

Ja.