Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Nispen en Van der Werf over politieke inmenging bij de NCTV

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 14 juni 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2845.

Vraag 1

Wat is uw reactie op de berichten «OM ontstemd over druk door NCTV» en «De NCTV: autonome
terreurbestrijder of loopjongen van de Minister?»?1, 2

Antwoord 1

In de artikelen wordt gesproken over de rol van de NCTV ten opzichte van het OM, over
de wijze waarop dreigingsbeelden tot stand komen en de wijze waarop de NCTV de politieke
lijn adviseert op bepaalde thema’s. In onderstaande beantwoording ga ik nader op deze
punten in. Voor een uitgebreide reactie op de rol en taken van de NCTV verwijs ik
u graag naar de Kamerbrieven van 12 april 20213 en 21 mei 2021.4

Vraag 2

Hoe onafhankelijk is de NCTV volgens u?

Antwoord 2

Zoals ook beschreven in de Kamerbrief van 21 mei 20215 vallen de NCTV en zijn medewerkers onder de verantwoordelijkheid van de Minister
van Justitie en Veiligheid, die politiek verantwoording aflegt voor de activiteiten
van de NCTV. Tegelijkertijd is de NCTV onafhankelijk bij het opstellen van dreigingsanalyses,
dus vrij van politieke of bestuurlijke invloed. Dit heeft zijn beslag gekregen in
de strikte organisatorische scheiding tussen analyse en beleid, in de werkprocessen
binnen de NCTV en de afspraken met zijn partners. In lijn met de afspraak daarover
in de ministerraad is het uiteindelijk de functionaris NCTV zelf, niet de Minister
van JenV of het kabinet, die het dreigingsbeeld vaststelt.

Vraag 3

Klopt het dat het memo over de kinderen van Syriëgangers aanvankelijk luidde dat het
voor de nationale veiligheid beter zou zijn de kinderen snel naar Nederland te laten
komen maar dit vanuit de top van de NCTV moest worden aangepast omdat de Minister-President
ooit had gezegd dat hij Syriëgangers liever ziet sneuvelen dan dat ze terugkomen naar
Nederland, kortom, omdat de conclusie politiek gezien niet goed uitkwam? Was u daarvan
op de hoogte? Zo ja, op welk moment?

Antwoord 3

Dit memo is door NCTV-medewerkers opgesteld naar aanleiding van de publicatie van
een position paper door de Kinderombudsman op 19 april 2018 en vragen die uw Kamer diezelfde dag naar
aanleiding van dit paper stelde. Het memo was gericht aan de NCTV (functionaris) en
niet aan de Minister van Justitie en Veiligheid. Het stuk is in het interne afstemmingsproces
en niet om politiek ingegeven redenen gewijzigd.

Over hoe het kabinet de veiligheidsimplicaties van het terughalen van kinderen van
Syriëgangers beoordeelt, heb ik uw Kamer onder meer in mijn brief van 26 juni 2018
geïnformeerd.6 Aan het standpunt in deze brief lag een brede veiligheidsanalyse ten grondslag.7

Vraag 4

Hoe vaak is het voorgekomen dat Buitenlandse Zaken er op aan heeft gedrongen passages
uit dreigingsbeelden van de NCTV aan te passen of te verwijderen omdat hierdoor diplomatieke
relaties zouden kunnen worden geschaad?

Antwoord 4

Bij de totstandkoming van de dreigingsbeelden van de NCTV, is de NCTV het centrale
punt waar alle dreigingsinformatie die bij de verschillende partners bekend is op
hoofdlijnen wordt geïntegreerd en wordt verrijkt met eigen expertise en informatie
uit open bronnen. Dit gebeurt in samenwerking met ketenpartners, zoals AIVD, MIVD,
Politie OM en beleidsdepartementen waaronder het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Vervolgens worden de analyses met deze partners volgens vaste werkwijzen gevalideerd.
Onderdeel van die validatie is dat er wordt overlegd over verschillen van inzicht
over de aard en de omvang van de dreiging zodat er uiteindelijk een gedragen beeld
ontstaat. Hoe vaak passages worden gewijzigd na overleg met partners om tot een gedragen
beeld te komen, wordt niet bijgehouden. Uiteindelijk stelt de functionaris NCTV zelf
het dreigingsbeeld vast.

Vraag 5

Klopt het dat passages over de mobiliserende rol van dhr. Wilders bij de anti-vluchtelingenacties
zijn afgezwakt door de NCTV-top? Waarom is dit precies gebeurd? Hoe duidt u de discussie
die intern bij de NCTV zou worden gevoerd of de NCTV radicaal-rechts wel hetzelfde
behandelt als radicale moslims?

Antwoord 5

Het klopt niet dat de passages hierover zijn aangepast. Het Dreigingsbeeld Terrorisme
Nederland (DTN) 41 stelt dat een door PVV-leider Wilders gecreëerde hashtag #Kominverzet
werd gebruikt door allerlei tegenstanders van migratiebeleid en werd misbruikt door
extremisten die verder gaan dan vreedzaam verzet. Die strekking is niet veranderd
gedurende het proces van totstandkoming van DTN41. Bij de analyseafdeling van de NCTV
worden, zoals het een analyseafdeling betaamt, geregeld stevige discussies gevoerd
over de thema’s en de inhoud van de producten. Dat komt de balans en de kwaliteit
van de analyses ten goede. De aandacht die de NCTV besteedt aan verschillende vormen
van extremisme en terrorisme is evenredig aan de dreiging die zij vormen.

Vraag 6 t/m 9

Vindt u het de taak van de NCTV om zich te bemoeien met strafzaken en te proberen
invloed uit te oefenen op beslissingen van het Openbaar Ministerie, bijvoorbeeld over
een strafrechtelijke vervolging of toezicht op individuen? Zo ja, op basis waarvan?
Zo nee, waarom is dit dan wel gebeurd?

Erkent u dat als u zich als Minister van Justitie en Veiligheid bemoeit met strafzaken
dit formeel moet worden vastgelegd en gemeld moet worden aan de Kamer, maar als de
NCTV dit doet, die onderdeel van het ministerie is en namens u handelt, deze waarborgen
voor de transparantie ontbreken? Wat vindt u daarvan? Zet dit niet de deur open voor
ongewenste niet-transparante politieke inmenging in strafzaken?

Hoe gaat u dit soort pogingen om invloed uit te oefenen op beslissingen van het Openbaar
Ministerie in de toekomst voorkomen?

Deelt u de mening dat deze steeds politiekere rol van de NCTV (druk uitoefenen op
het OM, politiek wenselijke uitkomsten tot stand brengen of juist conclusies afzwakken)
onwenselijk is? Vindt u ook dat van de NCTV verwacht mag worden dat onafhankelijk
en objectief geopereerd wordt omdat dat in het belang is van de nationale veiligheid?

Antwoord 6 t/m 9

Ten opzichte van het OM heeft de NCTV geen bijzondere positie. De NCTV heeft geen
bemoeienis met door het OM gevoerd strafrechtelijk beleid, laat staan individuele
zaken. De suggestie dat de afgelopen jaren sprake zou zijn geweest van dergelijke
bemoeienis door de NCTV herken ik niet. Het College van Procureurs-Generaal heeft
mij in een gesprek naar aanleiding van berichtgeving hierover in de media nog eens
bevestigd dat dit ook niet aan de orde is geweest.

Vraag 10

Bent u bereid de rol en de positionering van de NCTV kritisch tegen het licht houden
en de Kamer hierover te informeren?

Antwoord 10

De NCTV vervult een belangrijke rol in de brede samenwerking die nodig is voor het
beschermen van onze nationale veiligheid. Het is en blijft belangrijk dat er een wendbare
organisatie is binnen de overheid die snel kan acteren als dat nodig is en continu
voldoende geïnformeerd is over de dreiging waar we ons tegen moeten wapenen. In het
nog te plannen debat over de rol en grondslagen van de NCTV wil ik hier verder met
u over spreken.

Vraag 11

Kunt u deze vragen zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk voorafgaand aan het Kamerdebat
over de NCTV, beantwoorden?

Antwoord 11

Ja.