Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Houwelingen over vermelding van ‘Uitgeverij de Blauwe Tijger’ in het ‘Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53’ van de NCTV en de mogelijke schending van de grondwettelijke vrijheid van drukpers naar aanleiding van de gewelddadige aanhouding van onderzoeksjournalist Rypke Zeilmaker van dezelfde uitgeverij op 14 april 2021 in Warmond

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 1 juni 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2657.

Vraag 1

Bent u bekend met de vermelding van Uitgeverij de Blauwe Tijger in het Dreigingsbeeld
Terrorisme Nederland 53 van de NCTV?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Zouden andere organisaties of personen die doneren aan boerenactiegroepen ook kunnen
worden genoemd in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, aangezien in het rapport
staat «Zo doneert de ultraconservatieve uitgeverij De Blauwe Tijger [...] geld aan
een boerenactiegroep»? Zo ja, waarom wordt dan enkel Uitgeverij de Blauwe Tijger genoemd?
Zo nee, waarom niet?

Kunt u aangeven waarom er is gekozen voor het noemen van Uitgeverij de Blauwe Tijger
in dit rapport?

Antwoord 2 en 3

De NCTV heeft de taak om de nationale veiligheid te versterken en maatschappelijke
ontwrichting te voorkomen door dreigingen voor de vitale belangen van de samenleving
te identificeren en de weerbaarheid en bescherming van die vitale belangen te versterken.
Het DTN wordt opgesteld om aan die taak te voldoen. Met het DTN wordt de Tweede Kamer
geïnformeerd over het actuele dreigingsbeeld en de ontwikkelingen die het meest bepalend
zijn voor Nederland. Behalve terrorisme kan dit tevens raken aan extremisme en, wanneer
er (mogelijk) sprake is van verharding, activisme en kwesties die onderwerp zijn van
gepolariseerd debat. In het DTN beschrijft de NCTV dan ook trendmatige onderwerpen
die (kunnen) leiden tot polarisatie zonder inhoudelijke waardering van de onderwerpen:
het verschijnsel polarisatie wordt benoemd als proces waarbinnen discussies kunnen
verhitten.

Een van deze trendmatige onderwerpen zijn vormen van protest die – mede – zijn ingegeven
door anti-overheidssentimenten. Dit kan voortkomen uit politiek-ideologische motieven,
maar kan zich bijvoorbeeld ook richten tegen (onderdelen van) specifiek overheidsbeleid,
waarbij personen zich soms onevenredig of onnodig hard benadeeld kunnen voelen door
beleidskeuzes en vanuit gevoelens van onrechtvaardigheid of machteloosheid in actie
komen. In de derde plaats kan men zich in meer algemene zin verzetten tegen de «bestuurlijk
elite» vanuit een sterk wantrouwen tegen de politiek, de media, wetenschap en deskundigen.
Binnen deze categorie bestaat een grotere gevoeligheid voor complotdenken en nepnieuws
(zie ook de beantwoording van vraag 10).

Uitgeverij De Blauwe Tijger wordt in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN)
53 aangehaald ter illustratie van een door de NCTV gesignaleerde trend op het gebied
van polarisatie, namelijk de aansluiting bij protesten tegen specifiek overheidsbeleid,
in dit geval bepaalde boerenprotesten, door verschillende groepen met verschillende
grieven die worden verbonden door anti-overheidssentimenten. Het gaat in de passage
dus niet zozeer om het doneren van geld aan een boerenactiegroep zelf, maar om de
verbindende werking die kan uitgaan van gedeelde anti-overheidssentimenten. Daarbij
is het voorstelbaar dat deze aansluiting een verharding van protesten tegen specifieke
delen van het overheidsbeleid in de hand kan werken.

Vraag 4

Beseft u dat het feit dat een organisatie wordt genoemd binnen het Dreigingsbeeld
Terrorisme Nederland door veel mensen zal worden beschouwd als staatsgevaarlijk en
als potentieel gewelddadig? Beseft u dat hierdoor deze organisatie grote reputatieschade
en omzetverlies wordt toegebracht?

Antwoord 4

De Blauwe Tijger wordt in DTN 53 niet staatsgevaarlijk genoemd, noch wordt de uitgeverij
neergezet als potentieel gewelddadig. De NCTV geeft op basis van informatie van verschillende
overheidspartijen, open bronnen en wetenschappelijke publicaties op onafhankelijke
wijze inzicht in het actuele dreigingsbeeld en de ontwikkelingen die het meest bepalend
zijn voor Nederland, waaronder (mogelijke verharding van) activisme en kwesties die
onderwerp zijn van gepolariseerd debat. De Blauwe Tijger wordt genoemd in de paragraaf
«Polarisatie». Om verwarring te voorkomen staat aan het begin van de paragraaf expliciet
benoemd: «In het DTN wordt over negatieve vormen van polarisatie geschreven omdat
deze kunnen bijdragen aan maatschappelijke onrust en/of een voedingsbodem kunnen vormen
voor radicaliseringsprocessen. Bij de hieronder beschreven onderwerpen vindt protest
of gepolariseerd debat plaats dat leidt (of kan leiden) tot verharding, zowel in het
digitale domein als in de fysieke wereld».

Vraag 5

Beseft u dat de grondwettelijke vrijheid van drukpers in het gedrang kan komen wanneer
een uitgeverij onterecht zou worden genoemd in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland
van het NCTV?

Antwoord 5

Van het onterecht noemen van De Blauwe Tijger is naar mijn mening geen sprake. Ik
verwijs u naar het antwoord op vraag 2, 3 en 4.

Vraag 6, 7 en 8

Zijn er aanwijzingen dat Uitgeverij de Blauwe Tijger op een of andere manier zelf
geweld (heeft) gebruikt, hier plannen toe heeft of het gebruik van geweld door anderen
faciliteert of bevordert?

Indien dit het geval is, kunt u hiervan voorbeelden geven?

Indien dit niet het geval is, kunt u uitleggen waarom een Nederlandse uitgeverij met
als eigen doelstelling «nieuwe maar ook oudere bijzondere teksten uit te geven ter
verbreding van het intellectuele debat» wordt genoemd in het Dreigingsbeeld Terrorisme
Nederland 53 van de NCTV?

Antwoord 6, 7 en 8

De Blauwe Tijger wordt in DTN 53 niet in verband gebracht met het gebruik van geweld,
noch met het plannen of het faciliteren van gebruik van geweld door derden. De uitgeverij
wordt in DTN 53 genoemd in een paragraaf getiteld «Polarisatie». Ik verwijs u naar
de antwoorden op de vragen 2, 3 en 4.

Vraag 9

Wat wordt bedoeld met (p. 34) «anti-overheidspropaganda»? Wat zijn voorbeelden van
«anti-overheidspropaganda» van Uitgeverij de Blauwe Tijger? Op basis van welke criteria
bepaalt de NCTV of Nederlandse uitgeverijen «anti-overheidspropaganda» verspreiden?

Antwoord 9

Met «anti-overheidspropaganda» wordt het doelbewust aanbieden van eenzijdige of onjuiste
informatie waarmee anti-overheidssentimenten versterkt (kunnen) worden bedoeld. Zo
werd aan het begin van de coronapandemie via het YouTube-kanaal van de uitgeverij
ten onrechte gesuggereerd dat de overheid doelbewust aanstuurde op het veroorzaken
van zoveel mogelijk coronadoden. Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 3
is het voorstelbaar dat de aansluiting van groepen die zijn verbonden door zulke anti-overheidssentimenten
bij protesten tegen specifieke delen van het overheidsbeleid, een verharding van protesten
in de hand kan werken.

Vraag 10

Wat wordt bedoeld met «nepnieuws» (p. 34)? Wat zijn voorbeelden van «nepnieuws» van
Uitgeverij de Blauwe Tijger? Op basis van welke criteria bepaalt de NCTV of Nederlandse
uitgeverijen «nepnieuws» verspreiden?

Antwoord 10

Onder nepnieuws wordt als nieuws verhulde desinformatie verstaan, ofwel het doelbewust
verspreiden van misleidende informatie met het doel om schade toe te brengen aan het
publieke debat, democratische processen, de open economie of nationale veiligheid.
Dit is iets anders dan misinformatie, het onbewust of zonder schadende intentie verspreiden
van onjuiste informatie.

Vraag 11 en 12

Zijn er wellicht andere uitgeverijen, kranten of journalisten die volgens de NCTV
«nepnieuws» verkondigen? Zo ja, welke zijn dit?

Beschikt de NCTV over een dossier van Uitgeverij de Blauwe Tijger of de uitgever zelf,
Tom Zwitser? Indien dit niet het geval is, waarom en hoe is de naam van deze uitgeverij
terecht gekomen in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53? Indien dit wel het
geval is kunt u deze dossiers dan openbaar maken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11 en 12

Zoals ook gesteld in de Kamerbrief over de Verbetering juridische grondslag verwerking
persoonsgegevens NCTV (12 april 2021), richt de NCTV zich fenomeenmatig op het dreigingsbeeld
als geheel. Aan het monitoren van uitingen ten behoeve van het duiden van trends en
fenomenen die in potentie de stabiliteit van Nederland kunnen ontwrichten is soms
bepaalde informatie over personen verbonden; uitingen worden door personen gedaan.
Bij deze taak hoort daarmee dat bepaalde informatie wordt verwerkt, in sommige gevallen
ook persoonsgegevens, maar alleen voor zover die noodzakelijk zijn voor het maken
van de fenomeenanalyse en ook alleen daarvoor gebruikt worden. Voor een onderbouwing
voor het noemen van De Blauwe Tijger in DTN 53, zie de beantwoording van vraag 3.

Vraag 13

Bent u bekend met de aanhouding van Blauwe Tijger-journalist Rypke Zeilmaker op 14 april
jl. in Warmond?2

Antwoord 13

Ja

Vraag 14

Zijn er specifieke afwegingen die Justitie, AIVD of politie maken om te bepalen of
een journalist moet worden gevolgd?

Antwoord 14

Afwegingen omtrent vervolging worden alleen gemaakt door het Openbaar Ministerie.
Voor het inzetten van dwangmiddelen tegen individuen gelden allereerst de vereisten
van het Wetboek van Strafvordering. Wanneer in een opsporingsonderzoek een journalist
in beeld komt, al dan niet als verdachte, geldt daarnaast de Aanwijzing strafvorderlijk
optreden tegen journalisten.

Vraag 15, 16 en 17

Zouden politie en justitie de vermelding van Uitgeverij de Blauwe Tijger in het Dreigingsbeeld
Terrorisme Nederland 53 kunnen gebruiken als aanleiding voor het in de gaten houden,
volgen of monitoren van journalisten of medewerkers van Uitgeverij de Blauwe Tijger?

Zou deze vermelding in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53 mede aanleiding
kunnen zijn om van journalisten of medewerkers van Uitgeverij de Blauwe Tijger DNA
af te nemen?

Zou deze vermelding in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53 mede aanleiding
kunnen zijn om journalisten of medewerkers van Uitgeverij de Blauwe Tijger in voorlopige
hechtenis te plaatsen?

Antwoord 15, 16 en 17

Over individuele zaken doe ik geen uitspraken. Voor het overige verwijs ik naar mijn
antwoord op vraag 14.