Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Gijs van Dijk en De Hoop over het bericht “Schip verliest containers bij Ameland”

Antwoord van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen
26 mei 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2559.

Vraag 1

Kent u het bericht «Schip verliest containers bij Ameland»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er vijf containers van het containerschip Baltic Tern in de Waddenzee
zijn beland?

Antwoord 2

Er zijn vijf containers van het containerschip Baltic Tern in de Noordzee beland,
ten noorden van Ameland.

Vraag 3

Wat was de route van dit schip? Wat is de inhoud van de containers die overboord zijn
geslagen? Klopt het dat een container de gevaarlijke stof aceton bevat?

Antwoord 3

Het schip was onderweg van Sint-Petersburg naar Rotterdam. Eén van de containers betrof
een tankcontainer met aceton, een tweede tankcontainer bevatte gebruikte bakolie,
twee containers bevatten houtvezels (kraftliner) en de vijfde container was geladen
met houtpellets.

Vraag 4

Is dit schip door de Kustwacht geadviseerd om de noordelijke route te varen? Heeft
de kapitein dit advies opgevolgd?

Antwoord 4

De Baltic Tern naderde vanuit Duitse wateren. Containerschepen die uit die richting
komen, worden niet door de Nederlandse Kustwacht gewaarschuwd. Schepen kunnen kennisnemen
van de waarschuwingen aan Nederlandse zijde, zoals deze via de reguliere communicatiekanalen
aan de scheepvaart bekend worden gemaakt. De Kustwacht waarschuwt in voorkomende gevallen
actief containerschepen die in oostelijke richting varen. Navraag bij de Duitse autoriteiten
heeft uitgewezen dat de Duitse Kustwacht de Baltic Tern niet actief heeft gewaarschuwd.

Vraag 5

Welk risico bestaat er dat de inhoud van de containers opnieuw op de stranden van
de Waddeneilanden belanden?

Antwoord 5

De beide tankcontainers en de daarin aanwezige lading zijn succesvol geborgen. Ook
de drie andere containers en alle daaruit afkomstige houtvezels en houtpellets die
bij de opsporings- en bergingsoperatie zijn aangetroffen, zijn uit zee gehaald. Er
zijn geen containerresten of ladingrestanten van de Baltic Tern aangespoeld op de
Waddeneilanden.

Vraag 6

Heeft u, of de Kustwacht, al contact gezocht met de burgemeesters van de Waddeneilanden,
en dan specifiek Ameland, om klaar te staan indien er spullen van de containers op
de stranden aanspoelen?

Antwoord 6

Door Rijkswaterstaat is voortdurend contact onderhouden met coördinerend burgemeester
Stoel van Ameland over de opsporings- en bergingsoperatie.

Vraag 7

Klopt het bovendien dat er op 5 april 2021, ondanks de stormachtige omstandigheden
met hoge golven, er nog een groot containerschip, via de zuidelijke route boven de
Waddeneilanden, op een zeer korte afstand van de Waddeneilanden voer?2

Antwoord 7

De Kustwacht geeft aan dat op maandag 5 april de CSCL Jupiter, met een lengte van
366 meter, de zuidelijke route gebruikte op weg naar Bremen.

Vraag 8

Heeft de Kustwacht dit schip, en andere containerschepen, geadviseerd om vanwege de
storm niet de zuidelijke vaarroute te nemen?

Antwoord 8

Grote containerschepen (Panamax en ULCS) die in oostelijke richting varen, wordt door
de Kustwacht geadviseerd om bij een golfhoogte van meer dan 4,5 meter de noordelijke
route te nemen. Dat is ook bij de CSCL Jupiter gebeurd. Het blijft echter aan de kapitein
van het betreffende schip, in het kader van goed zeemanschap, om alles afwegende de
juiste keuzes te maken en zodoende het risico op ongevallen te beperken.

Vraag 9

Hoeveel schepen hebben geen gehoor gegeven aan het dringende advies van de Kustwacht
om niet de zuidelijke vaarroute te nemen?

Antwoord 9

Tijdens de afgelopen periode met hogere golven zijn er 14 grote containerschepen opgeroepen
die voornemens waren de zuidelijke route te nemen. Deze schepen is gevraagd de noordelijke
route te nemen. 12 Schepen hebben het advies opgevolgd, twee schepen hebben het advies
niet opgevolgd.

Vraag 10

Bent u het eens dat het elke stormachtige dag dat containerschepen het dringende advies
van Kustwacht in de wind kunnen slaan er het risico bestaat dat er opnieuw een ramp
zoals met de Msc Zoe kan plaatsvinden?

Antwoord 10

Containerverlies op zee kan nooit volledig worden uitgebannen. Het ongeval met de
Baltic Tern benadrukt het belang van de maatregelen waartoe ik heb besloten na de
eerdere ongevallen waarbij containers in zee terechtkwamen. Ik blijf me daarom met
kracht inzetten om die maatregelen uit te voeren en zodoende de veiligheid van de
containerscheepvaart boven de Wadden te verbeteren.

Vraag 11

Hoe staat het met de, door u, beloofde inzet om zich samen met Duitsland en Denemarken
in te spannen voor meer restricties voor de vaarroute boven de Waddeneilanden als
er sprake is van stormachtige omstandigheden?

Antwoord 11

Zoals toegezegd tijdens het AO Maritiem van 3 december 2020 is er opnieuw overleg
geweest met Duitsland en Denemarken. Daarbij zijn de zorgen van uw Kamer overgebracht.
Ik heb ook zelf met mijn Duitse en Deense collega gesproken. In de voortgangsrapportage
over de Aanbevelingen uit het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV)
over de MSC Zoe, die ik voorafgaand aan het AO Maritiem van 2 juni a.s. zal sturen,
zal ik hier nader op ingaan.

Vraag 12

Bent u het eens dat dit ongeluk met de Baltic Tern laat zien dat we niet meer kunnen
wachten op afspraken met Duitsland en Denemarken of via de International Maritime
Organization (IMO), maar dat u nu moet ingrijpen door bijvoorbeeld de Kustwacht meer
bevoegdheden te geven om in te grijpen?

Antwoord 12

In mijn brief van 23 januari 20203 heb ik u toegelicht waarom ik niet eenzijdig kan besluiten om de zuidelijke vaarroute
te sluiten, dan wel anderszins verplichtende maatregelen ten aanzien van het gebruik
ervan aan het internationale scheepvaartverkeer kan opleggen. Een dergelijke maatregel
kan, zoals ook de OvV in zijn rapport constateerde, alleen bij consensus in IMO genomen
worden. In de kabinetsreactie op het rapport van de OvV over de MSC Zoe4 heb ik meerdere paden geschetst om de veiligheid van de containervaart boven de Wadden
te verbeteren. Een daarvan betreft de gesprekken met Duitsland en Denemarken om tot
een gezamenlijk voorstel in IMO te komen. Een ander pad is het onderzoek naar de mogelijkheden
van verkeersbegeleiding van containerschepen, waarbij ik onder andere de Kustwacht,
Rijkswaterstaat en andere Noordzeelanden betrek. Maar ik werk ook aan het verbeteren
van de informatiepositie van de bemanning, door bijvoorbeeld samen met Duitsland een
voorstel in te dienen in IMO voor de verplichting van een zogenaamde elektronische
inclinometer op containerschepen, die exact de slingerhoek van het schip meet en registreert.

Vraag 13

Hoe staat het daarom met uw onderzoek om de interventiebevoegdheid van de Kustwacht
vaker in te kunnen zetten?

Antwoord 13

In mijn brief van 26 oktober 20205 heb ik u bericht over de interventiebevoegdheid uit de Wet bestrijding maritieme
ongevallen (Wbmo). Ik heb daarin aangegeven dat het, onder zeer strenge voorwaarden,
mogelijk is om in situaties waarin sprake is van een concrete en ernstige dreiging
op grond van de interventiebevoegdheid uit de Wbmo maatregelen te treffen in het kader
van de scheepvaartveiligheid en de bescherming van het mariene milieu. Daarbij heb
ik aangegeven dat ik samen met de Kustwacht en met Rijkswaterstaat zal bezien hoe
de interventiebevoegdheid in de praktijk ingezet kan worden. In de voortgangsrapportage
over de Aanbevelingen uit het OvV-rapport over de MSC Zoe, die ik voorafgaand aan
het AO Maritiem van 2 juni a.s. zal sturen, zal ik hier nader op ingaan.

Vraag 14

Bent u bereid deze vragen zo snel mogelijk te beantwoorden, zodat Waddenbewoners niet
in onzekerheid hoeven te zitten wat hen te wachten staat en dat zij bovendien voorbereidingen
kunnen treffen indien er opnieuw spullen op de stranden aanspoelen?

Antwoord 14

Ja.