Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Tjeerd de Groot over de schepen met vee die vast kwamen te zitten bij het Suezkanaal

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 6 mei
2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2478.

Vraag 1

Kent u de berichten «In de schepenfile bij het Suezkanaal zit van alles; 130 duizend
schapen baren nu de grootste zorgen» en «Grootste problemen Suezblokkade komen pas
na vlottrekken containerschip»?1, 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat ondanks dat de Ever Given nu weer «los» is, het nog wel drieënhalve
dag kan duren voordat alle opstoppingen zijn opgelost? Welke gevolgen voorziet u voor
de gezondheid en het welzijn van de tienduizenden dieren aan boord van de schepen
door deze vertraging?

Antwoord 2

De blokkade van het Suez-kanaal is maandagmiddag 29 maart opgelost, toen het containerschip
«Ever Given» is vlot getrokken. Op zaterdag 3 april zijn de laatste schepen, die door
deze blokkade niet verder konden, het Suez-kanaal gepasseerd. De lokale autoriteiten
in Egypte hebben voorrang gegeven aan veeschepen, vanuit het oogpunt van de gezondheid
en het welzijn van de dieren.

De gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van de dieren zijn mij onbekend.

Vraag 3

Kunt u aangeven of bij een van de schepen met levend vee in het Suezkanaal, ook Nederlandse
handelaren betrokken waren?

Antwoord 3

Het is mogelijk dat er Nederlandse handelaren betrokken waren maar daar heb ik geen
inzicht in. Er waren in ieder geval geen dieren in deze schepen die rechtstreeks vanuit
Nederland zijn geëxporteerd.

Vraag 4

Zijn er sinds bekend werd dat deze blokkade bij het Suezkanaal plaatsvond, vergunningen
uitgegeven door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voor veetransport
per schip op routeringen via het Suezkanaal of waarbij de blokkade een vertraging
zou kunnen opleveren?

Antwoord 4

Nee.

Vraag 5

Klopt het dat het verbod dat u in mei van vorig jaar heeft ingesteld op de export
van Nederlandse dieren naar landen buiten de Europese Unie als daarbij een rustplaats
nodig is buiten de EU, niet geldt voor deze exporten omdat deze rustplaatsen voor
vervoer op zee niet worden toegepast?

Antwoord 5

Op 25 mei 2020 heb ik de Tweede Kamer per brief (Kamerstuk 28 286, nr. 1093) gemeld dat ik deze exporten per 26 mei 2020 zou opschorten, omdat er geen goede
systematiek bestaat die de NVWA genoeg mogelijkheden biedt om de benodigde controles
en verificaties ten aanzien van rustplaatsen buiten de EU uit te voeren. Het was gebleken
dat de regels ten aanzien van deze rustplaatsen niet werden nageleefd, of dat hier
gerede twijfels over bestaan. Dit heeft inderdaad geen gevolgen voor de exporten waarbij
geen rustplaatsen buiten de EU nodig zijn, zoals vervoer over zee.

Vraag 6

Kunt u uitleggen waarom deze rustplaatsen voor transport via de weg wel nodig zijn
maar voor transport via de zee niet?

Antwoord 6

De transportverordening schrijft geen rustplaatsen voor bij vervoer over zee.

Vraag 7

Hoeveel transporten van levende dieren per schip hebben er sinds het verbod plaatsgevonden?
Hoe verhoudt zich dat tot het gemiddelde van de afgelopen jaren?

Antwoord 7

In de periode van 26 mei 2020 tot 31 maart 2021 zijn er totaal 79 transporten van
runderen naar havens gegaan waarna de dieren zijn overgeladen op veeschepen met bestemming
derde land. Dit is minder dan de jaren 2016, 2017 en 2018, waarin respectievelijk
101, 190 en 165 dergelijke exporten plaatsvonden. Het jaar 2019 was een uitzonderlijk
jaar, met slechts 9 transporten van levende dieren met veeschepen naar een bestemming
derde land. Dit is mogelijk te verklaren door diverse uitbraken van de dierziekte
blauwtong in de EU.

Vraag 8

Klopt het dat dieren onder andere via Spanje, Kroatië en Italië worden overgescheept
naar het Midden-Oosten?

Antwoord 8

Dit zijn mogelijke landen waar vanuit veeschepen vertrekken. Uit navraag blijkt dat
Italië geen dieren naar derde landen exporteert met veeschepen, dus ook niet naar
het Midden-Oosten. Bij de blokkade van het Suez-kanaal bleek dat er in ieder geval
veeschepen uit Roemenië en Spanje betrokken waren.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoe voor deze transporten via de zee het dierenwelzijn en de voedselveiligheid
als dieren onderweg sterven is geborgd, vooral ook indien vertragingen zoals deze
optreden?

Antwoord 9

Bij zowel lange transporten van dieren over de weg als dit soort lange transporten
over zee zijn er risico’s voor het dierenwelzijn. Het borgen van dit soort risico’s
is extra lastig buiten EU-grenzen, waar weinig inzicht is in de omstandigheden en
er geen mogelijkheden zijn om in te grijpen bij calamiteiten. De recente blokkade
van het Suez kanaal en de situatie met de twee veeschepen die drie maanden op de Middellandse
zee hebben rondgevaren omdat ze nergens mochten lossen, maken op schrijnende wijze
duidelijk wat de risico’s van verre diertransporten over zee zijn. Ik pleit daarom
in EU-verband voor het verbieden van lange transporten van dieren naar niet-EU landen,
met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk.

Vraag 10

Kunt u bevestigen dat vertragingen op zee vaker voorkomen, zoals toen eind vorig jaar
de El Beik met 1800 koeien maandenlang ronddobberde op zee, of de Karim Allah met
895 dieren aan boord, waarbij ook veel dieren zijn omgekomen?3

Antwoord 10

Ja, deze gevallen zijn mij bekend.

Vraag 11

Verwacht u problemen zoals bij deze twee schepen met het papierwerk en zorgen over
de voedselveiligheid, ook bij veevervoerende schepen die nu problemen ondervinden
of -vonden in het Suezkanaal? Welke mogelijkheden zijn er volgens u op Europees niveau
om dergelijke tragedies te voorkomen?

Antwoord 11

De twee schepen op de Middellandse zee zouden in diverse landen geen toestemming hebben
gekregen om te lossen omdat de autoriteiten niet overtuigd waren dat de dieren vrij
van de dierziekte blauwtong waren. De Spaanse autoriteiten geven echter aan dat de
certificaten en de verklaringen in orde waren. Ik zie vooral ook een probleem dat
levend vee dat de EU heeft verlaten, niet zomaar kan worden ingevoerd op EU-grondgebied.
Met ingang van 21 april 2021 is een gedelegeerde EU-verordening van kracht, waarin
bijzondere voorschriften zijn opgenomen ten aanzien van terugkeer van geweigerde zendingen
door een derde land4. Nederland heeft recent in EU-verband gevraagd of deze voorschriften situaties als
hierboven beschreven kunnen voorkomen.

Vraag 12

Is dit incident volgens u reden om in de aanloop van de herziening van de EU-Transportverordening,
als Nederland al actief te pleiten voor het stopzetten van dergelijke langeafstandstransporten
met levend vee? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid dit bij de eerstvolgende
Raad te doen?

Antwoord 12

Mijn inzet voor de herziening van de transportverordening is een verbod op lange transporten
van dieren naar niet-EU landen, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk. Dat
wordt ook zo uitgedragen in EU-verband.

Portugal werkt tijdens hun EU-voorzitterschap aan een rapportage over veetransporten
over lange afstanden, inclusief exporten naar niet-EU landen en transporten over zee.
Zodra de conclusies van deze rapportage in de Raad worden besproken, zal ik uiteraard
mijn zorgen en mijn standpunt uitdragen. Ik zal dit afstemmen met gelijkgestemde lidstaten.

Vraag 13

Bent u bereid om in aanloop van de herziening alvast het onderwerp langeafstandstransporten
van vee op zee te agenderen bij de Raad om met een concreet actieplan te voorkomen
dat situaties zoals deze, of zoals met de schepen El Beik en Karim Allah, ooit weer
voorkomen?

Antwoord 13

Ik wacht hiervoor, zoals ik in mijn vorige antwoord aangeef, de agendering van de
conclusies van het Portugees voorzitterschap af. Het Portugees voorzitterschap werkt
momenteel aan een voorstel voor Raadsconclusies over dit onderwerp. Binnenkort zal
ik uw Kamer hier nader over informeren.

Vraag 14

Is het mogelijk om het huidige exportverbod te verbreden naar transport op zee? Zo
nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid dit te doen, gezien het dierenwelzijn op dit
moment onvoldoende geborgd kan worden, zeker bij vertragingen?

Antwoord 14

Ik zie hier geen mogelijkheden toe. De EU-transportverordening schrijft voor dat de
autoriteiten (de NVWA) voorafgaand aan een export van levende dieren bepaalde controles
en verificaties uitvoert. Als deze in orde zijn, samen met andere controles die moeten
worden uitgevoerd op basis van bijvoorbeeld EU-handelsrichtlijnen, is er geen grond
om een aanvraag voor export, waarbij een gedeelte over zee plaatsvindt, te weigeren.

Vraag 15

Kunt u deze vragen elk afzonderlijk zo spoedig mogelijk beantwoorden?

Antwoord 15

Ik heb me ingespannen om uw vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.