Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over het transport van duizenden Nederlandse koeien naar landen in het Midden-Oosten

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 6 mei
2021)Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2480.

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat u in mei vorig jaar een verbod heeft ingesteld op de export
van Nederlandse dieren naar landen buiten de Europese Unie als daarbij een rustplaats
nodig is buiten de EU?

Antwoord 1

Op 25 mei 2020 heb ik de Tweede Kamer per brief (Kamerstuk 28 286, nr. 1093) gemeld dat ik het toestaan van deze exporten per 26 mei 2020 zou opschorten, omdat
er geen goede systematiek bestaat die de NVWA genoeg mogelijkheden biedt om de benodigde
controles en verificaties volgens de voorschriften van de EU-transportverordening1 uit te voeren.

Vraag 2

Herinnert u zich dat u dit deed vanwege de zorgen die er waren over het welzijn van
deze dieren, nadat uit Duits onderzoek bleek dat een deel van de rustplaatsen in Rusland
die (ook Nederlandse) transporteurs in hun reisplanning opgaven, in werkelijkheid
niet bleek te bestaan of in zodanig slechte staat was dat hier waarschijnlijk nooit
dieren werden uitgeladen?2

Antwoord 2

Inderdaad. Uit diverse signalen, waaronder een onderzoek van een aantal officiële
dierenartsen uit Duitsland, bleek dat een deel van de rustplaatsen die Duitse transporteurs
regelmatig in hun reisplanning opgeven niet bestaat, of in dermate slechte of ongebruikte
staat is dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat hier daadwerkelijk runderen worden
uitgeladen. Een aantal van deze rustplaatsen is ook regelmatig in de reisplanning
opgegeven door Nederlandse exporteurs.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat sinds dit verbod alsnog duizenden Nederlandse koeien zijn geëxporteerd
naar landen buiten de EU, zoals blijkt uit gegevens van de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA) die RTL Nieuws heeft opgevraagd?3

Antwoord 3

Er worden jaarlijks, zowel voor als na bovengenoemde brief van 25 mei 2020, runderen
naar landen buiten de EU getransporteerd. Het opschorten geldt niet voor exporten
naar derde landen waarbij geen rustplaatsen buiten de EU nodig zijn. Zoals bijvoorbeeld
exporten over de weg naar bestemmingen die binnen een bepaald aantal uren vanaf de
EU-grens te bereiken zijn, of exporten met het vliegtuig, of over zee vanaf een haven
in de EU.

Vraag 4

Klopt het dat de NVWA goedkeuring heeft verleend voor de export van deze dieren, bijvoorbeeld
voor de tweeduizend runderen die sinds mei 2020 naar Libanon zijn geëxporteerd?

Antwoord 4

Ja.

Vraag 5

Klopt het dat de reden van deze goedkeuring is dat onderweg op zee geen rustplaatsen
zijn en dat deze transporten daarom niet vallen onder het door u ingevoerde exportverbod?

Antwoord 5

De goedkeuring is gegeven omdat bij de controles die de NVWA uitvoert voorafgaand
aan een grensoverschrijdend transport, zoals ook de exporten naar de door u genoemde
landen, geen tekortkomingen zijn geconstateerd. De bovengenoemde opschorting vanaf
26 mei 2020 betrof uitsluitend de exporten waarbij rustplaatsen buiten de EU moeten
worden aangedaan.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat diertransporten over zee dagen kunnen duren, tot soms wel meer
dan een week, waarbij de dieren vaak dicht op elkaar en in hun eigen uitwerpselen
staan?

Antwoord 6

Transporten over zee kunnen meerdere dagen, maar soms ook weken, duren. Ten aanzien
van de omstandigheden voor de dieren wil ik benadrukken dat ook voor vervoer over
zee de voorschriften van de EU-transportverordening gelden. Niet alleen algemene voorwaarden,
zoals het tot een minimum beperken van de duur van het transport en de verplichting
om tijdens het transport in de behoeften van de dieren te voorzien, maar ook specifieke
voorschriften voor zeevervoer, zoals goedkeuringseisen voor de inrichting van veeschepen,
de beschikbare ruimte voor de dieren en de hoeveelheid voer en water aan boord.

Vraag 7

Hoe houdt u zicht op het transport op zee en na aankomst in de haven?

Antwoord 7

Daar heb ik geen zicht op als de haven van bestemming in een niet-EU land gelegen
is. In de haven van aankomst in landen buiten de EU worden de dieren opgehaald door
lokale vervoerders. Het is niet mogelijk om EU-wetgeving aan niet-EU landen op te
leggen en de NVWA heeft geen bevoegdheden in landen buiten de EU. De NVWA kan daar
daarom geen controles uitvoeren, of handhaven als er overtredingen zijn.

Vraag 8

Hoe garandeert u dat deze transporten in lijn zijn met de uitspraak van het Europees
Hof dat de bescherming van dieren onder EU-wetgeving niet stopt aan de buitengrenzen
van de EU, als er geen gecertificeerde en gecontroleerde controleposten aanwezig zijn
in derde landen?4

Antwoord 8

Voor het transport over zee gelden de regels van de transportverordening, zoals ik
beschrijf in antwoord op vraag 6. Het is aan de autoriteiten die de keuring van het
veeschip doen, voorafgaand aan goedkeuring voor gebruik voor veetransport, en de autoriteiten
in de haven van vertrek, om erop toe te zien dat deze worden nageleefd.

De EU-transportverordening schrijft voor dat de autoriteiten in het land van vertrek
voorafgaand aan een lang transport controleert of de planning van het transport in
overeenstemming is met de voorschriften van deze verordening. Uit de uitspraak van
het Hof van Justitie van de Europese Unie van 23 april 20155 volgt dat deze planning tot aan de eindbestemming moet worden ingevuld, ook als deze
eindbestemming in een niet-EU land is. Zo wordt dit bij exporten vanuit Nederland
ook uitgevoerd.

De uitspraak heeft betrekking op de planning in het journaal. De verdere impact van
dit arrest is complex, onder meer omdat EU-wetgeving – zoals eerder gemeld – niet
aan niet-EU landen kan worden opgelegd.

Zoals ik in mijn vorige antwoord aangeef, is voor het reisgedeelte buiten de EU-grenzen
niet te garanderen dat de transporten volgens EU wetgeving worden uitgevoerd. Ik pleit
daarom in EU-verband voor het verbieden van lange exporten van dieren naar niet-EU
landen, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk.

Vraag 9

Bent u bekend met het in mei 2020 verschenen rapport van het Directoraat-generaal
Gezondheid en Voedselveiligheid van de Europese Commissie over het welzijn van dieren
die over zee worden uitgevoerd?6

Antwoord 9

Ja. Ik ben hiermee bekend.

Vraag 10

Herkent u de conclusies in dit rapport dat er in havens in derde landen niemand verantwoordelijk
is voor het coördineren van de aankomst van de vrachtwagens uit de EU, dat in geval
van vertraging niemand zorg draagt voor de dieren in deze vrachtwagens en dat het
ontbreken van noodplannen en het gebrek aan dierverblijven in de havens grote gevolgen
heeft voor het welzijn van dieren wanneer er meerdere voertuigen tegelijk aankomen
of indien er vertraging optreedt?

Antwoord 10

Ja.

Vraag 11

Kunt u bevestigen dat er regelmatig sprake is van vertraging en dat er over het algemeen
geen mogelijkheid is om dieren op dat moment uit te laden en te laten rusten op een
daarvoor geschikte rustplaats?

Antwoord 11

Ik heb geen gegevens over vertragingen. Het door u in vraag 9 genoemde rapport beschrijft
dat vertragingen bij het inschepen van de dieren niet vaak voorkomen. Verder wordt
geconstateerd dat als er toch een vertraging optreedt, de meerderheid van de havens
geen mogelijkheid heeft om dieren uit te laden, en voer en water te geven.

Vraag 12

Klopt het dat er in de transportplannen meestal geen informatie is opgenomen over
de gebruikte voertuigen in derde landen na aankomst in de haven, dat de routes van
de havens in derde landen naar de eindbestemming veelal ontbreken en dat er een algeheel
gebrek is aan informatie over de controleposten op de routes in derde landen?

Antwoord 12

Dit is uit het rapport waarnaar u in vraag 9 verwijst op te maken. Ik wil hierbij
opmerken dat de planning voor exporten vanuit Nederland, altijd is opgemaakt tot aan
de eindbestemming in het niet-EU land.

Vraag 13

Deelt u de mening dat er dus geen enkele reden is om aan te nemen dat het welzijn
van dieren tijdens een (extreem) lang transport over zee en hun welzijn na aankomst
in de haven, beter is geborgd dan tijdens een lang transport over de weg? Zo nee,
kunt u dit toelichten?

Antwoord 13

Bij zowel (extreem) lange transporten van dieren over de weg als dit soort lange transporten
over zee zijn er risico’s voor het dierenwelzijn. Het borgen van dit soort risico’s
is extra lastig buiten EU-grenzen, waar weinig inzicht is in de omstandigheden en
er geen mogelijkheden zijn om in te grijpen bij calamiteiten. De recente blokkade
van het Suez-kanaal, waardoor meerdere veeschepen bijna een week vertraging opliepen,
en de situatie met de twee veeschepen die drie maanden op de Middellandse zee hebben
rondgevaren omdat ze nergens mochten lossen, maken op schrijnende wijze duidelijk
wat de risico’s van verre diertransporten over zee zijn.

Vraag 14

Kunt u zich herinneren dat u in antwoord op eerdere vragen van de Partij voor de Dieren
stelde dat uit de vreselijke beelden die Eyes on Animals afgelopen zomer maakte van
slachthuizen in onder andere Libanon blijkt dat de behandeling en de slacht van de
dieren absoluut niet voldoen aan de welzijnsstandaarden van de EU?7

Antwoord 14

Ja.

Vraag 15

Kunt u zich herinneren dat u daarbij stelde dat de welzijnsstandaarden in het land
van bestemming wat u betreft voortaan ook moeten worden meegenomen in de discussie
over diertransporten, naast de zorgen die u heeft over de impact die transport over
verre afstanden heeft op het welzijn van de dieren en over de vraag of het transport
ook buiten de EU grenzen volgens de EU regels verloopt?

Antwoord 15

Ja. Ik heb dit ook in EU-verband uitgedragen.

Vraag 16

Gaat u nu wél een einde maken aan de langeafstandstransporten van dieren vanuit Nederland
naar landen buiten de EU, ook als deze over zee plaatsvinden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Ik ben gebonden aan de EU-regelgeving en kan niet zomaar exporten verbieden. Een verbod
op langeafstandstransporten van dieren naar landen buiten de EU vanwege dierenwelzijnsoverwegingen
vereist aanpassingen van de EU-transportverordening. Hier pleit ik daarom ook voor.
Totdat de regels in de EU zijn aangepast, zet ik me in op de naleving van de huidige
regels.

Vraag 17

Gaat u gelijktijdig ook in Europa, in aanloop naar de herziening van de Europese regels
voor diertransporten in 2023, nu al actief pleiten voor het volledig stoppen met langeafstandstransporten
van dieren naar landen buiten de EU en gaat Nederland hier het voortouw in nemen en
deze discussie ook in de Raad aanzwengelen? Zo nee, waarom niet?8

Antwoord 17

Hier ben ik al mee bezig. Zoals in antwoord op vraag 8 toegelicht, pleit ik in EU-verband
voor een verbod van verre transporten van levend vee naar landen buiten de EU, het
Verenigd Koninkrijk daargelaten. Ik streef in het algemeen naar het vervangen van
lange transporten met levende dieren door het transport van vlees en genetisch uitgangsmateriaal,
zoals sperma. Dit is mijn inzet voor de aankomende herziening van de EU-transportverordening
en dat zal ik samen met gelijkgestemde lidstaten oppakken.

Vraag 18

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord 18

Ja.