Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sneller, Schonis, Bruins en Van der Graaf over de jaarcijfers 2020 van de Nederlandse Spoorwegen gepresenteerd op 25 februari 2021

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens Staatssecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat (ontvangen 3 mei 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2020–2021, nr. 1939.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de jaarcijfers 2020 van de Nederlandse Spoorwegen (NS) die
op 25 februari bekend zijn gemaakt?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de NS een nettoverlies van 2,6 miljard euro in 2020 lijdt en dat de
NS een bezuinigingsprogramma van 1,4 miljard euro noodgedwongen moet doorvoeren vanwege
een slecht financieel vooruitzicht?

Antwoord 2

Het klopt dat NS een nettoverlies van € 2,6 miljard lijdt over 2020. NS is voornemens
om tot 2025 € 1,4 miljard te besparen om het kosten- en investeringsniveau structureel
te verlagen in verband met de bijgestelde reizigersprognoses. NS verwacht dat de reizigersaantallen
zich pas na een lange periode volledig herstellen. NS moet haar organisatie hier op
aanpassen.

Vraag 3

Bent u bekend met het financiële vooruitzicht waarin NS verwacht dat op z’n vroegst
in 2025 het aantal reizigers terug is op het niveau van 2019? Hoe taxeert u, als grootste
aandeelhouder van de NS, de huidige financiële situatie van de NS?

Antwoord 3

NS wordt hard geraakt door de COVID-19 crisis. Na 2019, waarin NS zowel operationeel
als financieel zeer goed presteerde, heeft NS in 2020 door de gevolgen van de COVID-19
crisis een fors verlies geleden. Het klopt dat NS verwacht dat de reizigersaantallen
pas op zijn vroegst na 2025 weer terug zijn op het niveau van 2019. Ik ben, samen
met de Staatssecretaris van IenW, met NS in gesprek over de manier waarop we er samen
voor kunnen zorgen dat NS weer financieel gezond wordt en de reiziger veilig, comfortabel
en betaalbaar kan blijven reizen. Daarbij kijken we naar wat NS zelf kan doen, en
naar wat de aandeelhouder en concessieverlener kunnen doen. Ook de generieke steunmaatregelen,
zoals de beschikbaarheidsvergoeding, worden daarbij betrokken.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de NS, als gevolg van de exogene schok van de coronacrisis en
de daaraan gekoppelde reisbeperkingen, hard geraakt wordt buiten haar schuld om?

Antwoord 4

Ja. NS wordt, net als veel andere bedrijven in Nederland, hard geraakt door de COVID-19
crisis.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de NS een belangrijke drijver is van de Nederlandse economie?
Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ja. NS vervult een belangrijke publieke taak voor Nederland. Voor de COVID-19 crisis
vervoerde NS dagelijks 750.000 unieke treinreizigers van en naar hun werk, studie
of andere bestemming. Bovendien is NS een grote werkgever in Nederland.

Vraag 6

Op welke manier zorgt de aandeelhouder dat de publieke taak van de NS niet in het
geding komt nu de financiële positie dusdanig verslechtert?

Antwoord 6

Het kabinet heeft in 2020 een beschikbaarheidsvergoeding voor het openbaar vervoer
ingesteld om te komen tot een kostendekkingsgraad van 93%. NS ontvangt over 2020 € 818
miljoen. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft u op 9 april
jl. geïnformeerd dat de beschikbaarheidsvergoeding OV is doorgetrokken naar eind 20211. De beschikbaarheidsvergoeding is op zichzelf echter, ook samen met de besparingen
die NS doorvoert, zonder aanvullende maatregelen onvoldoende om NS op termijn weer
financieel gezond te krijgen.

Daarom blijven de Staatssecretaris van IenW en ik in gesprek met NS over de manier
waarop we er samen voor kunnen zorgen dat NS weer financieel gezond wordt en de reiziger
veilig, comfortabel en betaalbaar kan blijven reizen. Daarbij hanteren we het Afwegingskader
bij steunverzoeken voor individuele bedrijven, dat op 1 mei 2020 met uw Kamer is gedeeld2, waarbij wordt gekeken naar wat NS, de aandeelhouder en de concessieverlener kunnen
doen.

Vraag 7

Kunt u toelichten wat de status van de gesprekken is tussen u en de NS over steunmaatregelen,
die al vanaf de zomer 2020 gaande zijn?3

Antwoord 7

Als aandeelhouder voer ik samen met het Ministerie van IenW het gesprek met NS over
de mogelijkheden om NS weer financieel gezond te krijgen. Daarbij kijken we conform
het Afwegingskader bij steunverzoeken voor individuele bedrijven naar wat NS zelf
kan doen, en naar wat de aandeelhouder en concessieverlener kunnen doen. Ook de steunmaatregelen,
zoals de beschikbaarheidsvergoeding, worden daarbij betrokken.

Vraag 8

Is verhoging en verlenging van de beschikbaarheidsvergoeding voor het openbaar vervoer
(BVOV) onderdeel van de gesprekken die u nu als aandeelhouders voert met de NS en
bent u bereid om de BVOV te verlengen tot minimaal september 2022, gelijk de noodconcessie?

Antwoord 8

De Staatssecretaris van IenW heeft u op 9 april jl. geïnformeerd dat de beschikbaarheidsvergoeding
OV is doorgetrokken naar eind 20214. Met de brief van 9 april jl. bent u ook geïnformeerd dat er richting de zomer van
2021 wordt gewerkt aan de vormgeving van een regeling voor de periode na 2021, waarbij
de ontwikkelingen m.b.t. corona en de beperkende maatregelen worden betrokken.

Vraag 9

Wat betekent het miljardenverlies dat de NS op dit moment lijdt voor de langetermijninvesteringen
in nieuw treinmaterieel, stationsvoorzieningen en andere OV-diensten van NS?

Antwoord 9

NS is voornemens om € 1,4 miljard te bezuinigen, onder andere door een reductie van
het investeringsniveau. Hieronder vallen ook kapitaalinvesteringen, zoals nieuw treinmaterieel
en stations. NS blijft echter investeren in de mobiliteitsbehoefte van Nederland.

Vraag 10

Bent u zich ervan bewust dat de NS een noodconcessie tot september 2022 heeft waardoor
zij de huidige dienstregeling moet voortzetten, maar tegelijkertijd met de huidige
BVOV van 93% niet voldoende het financiële gat kan dichten de komende jaren?

Antwoord 10

De Europese PSO-verordening maak het mogelijk noodmaatregelen te treffen in het geval
de uitvoering van de concessie gevaar loopt. In dit kader is de concessie voor het
Hoofdrailnet vorig jaar aangepast om het verstrekken van de beschikbaarheidsvergoeding
OV mogelijk te maken. De concessieaanpassing maakt optimalisatie van de dienstregeling
aan de teruggelopen vraag van reizigers mogelijk. Samen met de Staatssecretaris van
IenW ben ik in gesprek met NS over de manier waarop we er samen voor kunnen zorgen
dat NS weer financieel gezond wordt en de reiziger veilig, comfortabel en betaalbaar
kan blijven reizen, waarbij wordt gekeken naar wat NS, de concessieverlener en de
aandeelhouder kunnen doen.

Vraag 11

Welke andere steunmaatregelen, naast uitstel van de dividenduitkering van 2019, bent
u bereid in te zetten voor 100% staatsdeelneming NS?

Antwoord 11

Op verzoek van NS heb ik in maart 2020 besloten de betaling van de dividenduitkering
over 2019 uit te stellen naar later dat jaar. Op 5 juni 2020 heeft het kabinet besloten
een beschikbaarheidsvergoeding in te stellen voor het openbaar vervoer. Het kabinet
stelt een aantal voorwaarden bij die vergoeding. Een van de voorwaarden is dat vervoerders
geen dividend uitkeren. Omdat NS gebruik maakt van de beschikbaarheidsvergoeding,
heb ik NS in augustus 2020 laten weten dat NS de dividenduitkering over 2019 niet
hoeft te betalen. Wat de andere steunmaatregelen betreft, houd ik alle opties open
zoals aangegeven in het antwoord op vraag 8.

Vraag 12

Deelt u de mening dat de NS een grote bijdrage levert aan de Nederlandse economie
en dat het daarom noodzakelijk is te bezien op welke andere mogelijke manieren de
NS geholpen is zodat bedrijven door kunnen en mensen met het openbaar vervoer naar
hun werk kunnen, ook na de COVID-19-crisis?

Antwoord 12

Ja, ik deel de mening dat NS een grote bijdrage levert aan het bereikbaar houden van
Nederland en daarmee aan de Nederlandse economie. Het vervoer per spoor draagt bij
aan economische activiteit en geeft vorm aan de ruimtelijke ordening van Nederland.
Daarom blijven de Staatssecretaris van IenW en ik in gesprek met NS over de manier
waarop we er samen voor kunnen zorgen dat NS weer financieel gezond wordt en de reiziger
veilig, comfortabel en betaalbaar kan blijven reizen.

Vraag 13

Op welke manier verhouden de uitspraken van u dat de NS minder treinen moet laten
rijden zich tot de belangen van de reiziger en van Nederland, waarbij onder andere
voor cruciale beroepen gebruik wordt gemaakt van het openbaar vervoer?5

Antwoord 13

Ik zie dat NS de huidige dienstregeling met de huidige reizigersaantallen en met haar
financiële situatie op termijn niet vol kan houden. Daarom blijven de Staatssecretaris
van IenW en ik in gesprek met NS over de manier waarop we er samen voor kunnen zorgen
dat NS weer financieel gezond wordt en de reiziger veilig, comfortabel en betaalbaar
kan blijven reizen.

Vraag 14

Kunt u de Kamer blijvend informeren over de gespreken over steunmaatregelen voor de
NS en hierover de Kamer in ieder geval in het tweede kwartaal 2021 een update te geven?

Antwoord 14

Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 11 lopen de gesprekken nog. Als deze concrete
resultaten hebben opgeleverd zal ik uw Kamer zoals reeds toegezegd daarover informeren.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Van Esch (PvdD),
ingezonden 26 februari 2021 (vraagnummer 2021Z03923).