Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bruins over het bericht 'KLM maakt werk van pakketreizen, touroperators boos: ‘Dit mag de overheid nooit toelaten’'

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Minister van Economische
Zaken en Klimaat (ontvangen 20 april 2021).

Vraag 1

Kent u het bericht «KLM maakt werk van pakketreizen, touroperators boos: «Dit mag
de overheid nooit toelaten»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat KLM recent een acquisitie heeft gedaan in de vorm van het nemen van
een meerderheidsbelang in AirTrade?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3, 4, 5 en 6

Hoe beoordeelt u de uitbreiding van activiteiten door KLM in deze tijd dat het bedrijf
afhankelijk is van staatssteun om te overleven?

Wat zijn de acquisitiekosten geweest en hoe is de staat als 6%-eigenaar betrokken
geweest bij deze acquisitie?

Op welke wijze en op welk moment is de staatsagent geïnformeerd over en betrokken
geweest bij de besluitvorming over de acquisitie en de uitbreiding van activiteiten?

Op welke wijze en op welk moment bent u geïnformeerd over en betrokken geweest bij
de besluitvorming over de acquisitie en de uitbreiding van activiteiten?

Antwoord 3, 4, 5 en 6

De wenselijkheid van een acquisitie is primair een aangelegenheid van de directie
van KLM, waarop de raad van commissarissen toezicht houdt. Aandeelhouders, dus ook
de Nederlandse staat als aandeelhouder van KLM, hebben hier in principe geen directe
betrokkenheid bij. Dit is conform de uitgangspunten in het Nederlandse vennootschapsrecht,
die bepalen dat de directie bestuurt en de raad van commissarissen daar toezicht op
houdt.

Het Ministerie van Financiën is vooraf door KLM op hoofdlijnen geïnformeerd over een
aanstaande acquisitie, waaruit niet bleek om welke onderneming het ging. Het Ministerie
van Financiën werd geïnformeerd omdat in de voorwaarden van het steunpakket was opgenomen
dat investeringen moeten worden voorgelegd aan de Nederlandse staat (en ook aan het
bankenconsortium dat een lening heeft verstrekt).

In het algemeen hecht het kabinet eraan dat een onderneming, ook een onderneming die
individuele steun heeft ontvangen, de ruimte moet hebben om (kleinere) investeringen
te plegen, onder andere om de mogelijkheid te hebben om de bedrijfsvoering efficiënter
en beter te maken. Dit levert een bijdrage aan het herstel uit de crisis en zorgt
ervoor dat de steun weer terug kan worden terugbetaald.

Op basis van de beschikbare informatie op hoofdlijnen zag het Ministerie van Financiën
daarom geen zwaarwegende redenen om bezwaar te hebben tegen een acquisitie.

De staatsagent is door KLM niet geïnformeerd en betrokken bij de besluitvorming over
deze acquisitie.

Het is voorts aan de betrokken partijen om te communiceren over de acquisitiekosten.
KLM en Airtrade hebben geen verdere publieke mededelingen gedaan over deze kosten.

Vraag 7

Bent u van mening dat deze acquisitie valt binnen de Europese staatssteunregels en
op welke manier zijn de richtlijnen daaromtrent meegewogen in de besluitvorming?

Antwoord 7

Het Ministerie van Financiën en Ministerie van Economische Zaken en Klimaat hebben
geen rol gehad bij de interne besluitvorming van KLM inzake deze specifieke acquisitie.
Dit is in lijn met de geschetste governanceverdeling zoals beschreven in het antwoord
op de vragen 3, 4, 5 en 6.

De afweging of deze specifieke acquisitie valt binnen de bandbreedte van de Europese
staatssteunregels is primair aan de betrokken partijen en uiteindelijk aan de Europese
Commissie. In den brede geldt wel dat het Tijdelijk steunkader van de Europese Unie
investeringen bij liquiditeitssteun niet verbiedt.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u – naast de vraag of dit kan en mag – de morele component van deze
acquisitie op het moment dat KLM afhankelijk is van staatssteun om te overleven, zeker
in het licht van het feit dat investeren voor vele kleine ondernemers op dit moment
nagenoeg onmogelijk is?

Antwoord 8

De aan KLM gegeven steun bestaat uit gemeenschapsgeld. Met dit gemeenschapsgeld moet
uiterst zorgvuldig worden omgegaan. Wij vinden het in den brede van belang dat elk
bedrijf dat individuele steun ontvangt, en dus ook KLM, zich rekenschap geeft van
het feit dat zij zijn gesteund met gemeenschapsgeld.

Zoals aangegeven in de Kamerbrief van 26 juni 2020 is de steun aan KLM gepaard gegaan
met voorwaarden.2 Deze voorwaarden hebben onder meer tot doel om tot een effectief gebruik van het
gemeenschapsgeld te komen. Zo is onder meer bepaald dat KLM gedurende de looptijd
van de steun geen dividend zal uitkeren aan de aandeelhouders en dat het bestuur van
KLM geen bonussen zal ontvangen.

De acquisitie van een meerderheidsbelang in Airtrade is primair een verantwoordelijkheid
van KLM. Het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
hebben geen rol gehad bij de interne besluitvorming van KLM over de wenselijkheid
van deze acquisitie. Zoals eerder aangegeven, hechten wij in het algemeen eraan dat
een onderneming de ruimte moet hebben om (kleinere) investeringen te plegen, onder
andere om de mogelijkheid te hebben om de bedrijfsvoering efficiënter en beter te
maken.

Vraag 9 en 10

Klopt het dat AirTrade onderdeel is van de BCD Group? Klopt het dat BCD Group ná de
NS en de Jaarbeurs, de grootste ontvanger van NOW steun is in de provincie Utrecht?3

Hoe beoordeelt u effecten van mogelijke dubbeling van staatssteun bij deze acquisitie,
zowel vanuit juridisch als moreel oogpunt?

Antwoord 9 en 10

Uit openbare gegevens maken wij op dat Airtrade voorafgaand aan de acquisitie van
een meerderheidsbelang door KLM, onderdeel was van de BCD Group. Het is aan de betrokken
partijen om te communiceren over het resterende aandelenbelang van de BCD Group na
deze acquisitie. KLM en Airtrade hebben hier geen publieke mededelingen over gedaan.

Uit het openbaar register van het UWV inzake de derde aanvraagperiode NOW blijkt dat
twee vennootschappen met daarin de benaming BCD opgenomen voorschotbetalingen hebben
verkregen. BCD Travel Nederland B.V. heeft een bedrag van 1.927.833 euro ontvangen
en BCD Travel Services een bedrag van 1.048.299 euro.4 Uit het openbaar register van het UWV kan niet eenduidig worden vastgesteld of de
BCD Group ná de NS en Jaarbeurs de grootste ontvanger van NOW steun is in de provincie
Utrecht. Uit deze gegevens van de derde aanvraagperiode kan wel worden opgemaakt dat
de BCD Group één van de grootste ontvangers van NOW-steun in de provincie Utrecht
is geweest. Uit registers van eerdere aanvraagperioden blijkt dat deze vennootschappen
ook eerder voorschotbetalingen hebben ontvangen. BCD Group heeft naast de generieke
steunregelingen geen beroep gedaan op individuele steun vanuit de Nederlandse staat.

In de beantwoording van vraag 8 heb ik reeds aangegeven dat elk bedrijf dat individuele
steun ontvangt, waaronder KLM, zich rekenschap dient te geven van het feit dat met
gemeenschapsgeld uiterst zorgvuldig dient te worden omgegaan. Dit geldt mutatis mutandis
uiteraard ook voor ontvangen steun onder de generieke maatregelen, zoals de NOW. De
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft werkgevers bij het aankondigen
van de NOW aan het begin van de crisis erop gewezen om verantwoordelijk om te gaan
met de steun. Daarom zijn er zowel bij de individuele steun aan KLM als bij de generieke
maatregelen passende voorwaarden gesteld. Zowel de voorwaarden onder het steunpakket
aan KLM als de voorwaarden in de NOW-regeling verbieden niet het plegen van investeringen
door bedrijven.