Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuiken over spionage in de Rotterdamse haven

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en van Staatssecretaris
Van Huffelen (Financiën – Toeslagen en Douane) (ontvangen 19 april 2021). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1782.

Vraag 1

Kent u het bericht «Vrees voor Chinese spionage via douanescanners in haven Rotterdam»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de vrees van veiligheidsexperts in binnen- en buitenland en enkele overheden
die vrezen dat de Chinese staat, deels eigenaar van Nuctech, scanners in de Rotterdamse
haven kan inzetten voor spionage of de verzamelde data kan misbruiken? Zo ja, waarom
en waar bestaan die risico’s uit? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Zoals in het Dreigingsbeeld statelijke actoren3 beschreven, is een toenemende afhankelijkheid van buitenlandse technologie een gegeven,
aangezien geen land beschikt over alle kennis en productiemiddelen om technologisch
onafhankelijk te opereren. Wel bestaat het risico dat met technologische toeleveringen
de digitale spionage- en sabotagemogelijkheden toenemen.

Risico’s voor de nationale veiligheid kunnen met name ontstaan wanneer deze technologie
de Nederlandse vitale infrastructuur raakt, of wanneer deze technologie raakt aan
gevoelige kennis en informatie. Een aanvullend risico kan ontstaan als er betrokkenheid
is van leveranciers uit bepaalde landen die via nationale wet- en regelgeving gedwongen
kunnen worden tot medewerking aan inlichtingenactiviteiten. De risico’s voor de nationale
veiligheid worden verder vergroot als het landen betreft die een offensief cyberprogramma
voeren tegen de Nederlandse belangen en wanneer (technische) mogelijkheden om risico’s
te adresseren niet voorhanden zijn.

In de openbaarheid kan niet worden ingaan op het kennisniveau van de Inlichtingen-
en Veiligheidsdiensten in relatie tot dit bedrijf of deze casus.

Vraag 3

Is er bij de aanschaf van de genoemde scanners rekening gehouden met de veiligheidsaspecten
in het algemeen en het feit dat het bedrijf in Chinese handen is in het bijzonder?
Zo ja, op welke wijze en welke afwegingen hebben ertoe geleid dat tot de aanschaf
is overgegaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Douane Nederland (hierna: de Douane) besteedt structureel -onafhankelijk welke leverancier
scan apparatuur levert- aandacht aan de bescherming en beveiliging van gegevens. Scan-apparatuur
wordt door de Douane aangeschaft via wettelijk voorgeschreven inkoopprocedures op
grond van de Aanbestedingswet. In een aanbesteding wordt getoetst of op een inschrijver
de wettelijke uitsluitingsgronden uit de Aanbestedingswet van toepassing zijn.

Daarnaast maakt de Douane bij nieuwe aanbestedingen gebruik van het instrumentarium
om risico’s voor de nationale veiligheid bij inkoop en aanbesteding te adresseren.
Dit instrumentarium is eind 2018 ontwikkeld ter ondersteuning van het ten aanzien
van nationale veiligheidsrisico’s verscherpt inkoop- en aanbestedingsbeleid voor de
rijksoverheid. Bij de aanbesteding van de Nuctech scanners is het instrumentarium
niet toegepast, omdat de quickscan op dat moment nog niet geïmplementeerd was. Bij
toekomstige scan- en detectie aanbestedingen wordt het instrumentarium wel toegepast.

Vraag 4, 5

Was u voor de publicatie van het genoemde bericht al op de hoogte van de bestaande
zorgen rondom dit bedrijf? Zo ja, hoe heeft u hierop gereageerd en wat heeft u gedaan
om de risico’s te verkleinen?

Wat is er inmiddels gedaan om de risico’s te beperken of wat gaat u nog laten doen?

Antwoord 4, 5

De Douane heeft eerder signalen ontvangen waarin er zorgen werden geuit. De Douane
laat een externe audit uitvoeren op de scan- en detectiesystemen en daaraan gerelateerde
IT-inrichting, om te verzekeren dat de scan- en detectieprocessen zo veilig mogelijk
zijn ingericht. De opdracht voor dit onderzoek is in september geïnitieerd nadat de
Douane signalen ontving over de Nuctech scanners en het onderzoek zal in maart starten.
Het doel van het onderzoek is om inzicht te verschaffen in het niveau van de informatiebeveiliging
van de scan- en detectiesystemen en daaraan gerelateerde IT-inrichting. Ook wil de
Douane geïnformeerd worden over mogelijke risico’s en advies over eventuele mitigerende
maatregelen. Verwacht wordt dat de resultaten van het onderzoek in de zomer beschikbaar
zijn. Daarnaast wordt in samenspraak met andere relevante overheidspartijen aanvullend
onderzoek uitgevoerd, waarin de resultaten van deze externe audit worden meegenomen.

Vraag 6

Hebben u en de veiligheidsdiensten op dit moment voldoende zicht op de aard en omvang
van spionagedreiging vanuit China via in Nederlandse gebruikte elektronische apparaten
van Chinese herkomst? Zo nee, wat gaat u doen om dit te verbeteren?

Antwoord 6

Over het kennisniveau van de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten kunnen in het openbaar
geen uitspraken worden gedaan. Daar waar de diensten over inlichtingen beschikken
worden partijen – waar mogelijk – geïnformeerd. In het jaarverslag 2019 van de AIVD4 evenals het recent uitgebrachte Dreigingsbeeld Statelijke Actoren5 wordt gewaarschuwd voor risico’s van economische (digitale) spionage, sabotage en
strategische afhankelijkheden. Per casus moet worden bezien hoe eventuele risico’s
voor de nationale veiligheid beheersbaar kunnen worden gemaakt. Uitgangspunt is dat
maatregelen die hiertoe genomen worden proportioneel zijn. Dit vergt een gedetailleerde
analyse van de te beschermen belangen, de dreiging en de (huidige) weerbaarheid.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden Yesilgöz-Zegerius
(VVD) en Lodders (VVD), ingezonden 3 februari 2021 (vraagnummer 2021Z02175).