Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de voortgangsrapportage Wind in de Zeilen (Kamerstuk 33358-32)

Nr. 34
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 20 april 2021

De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie over
de brief van 1 december 2020 over de voortgangsrapportage Wind in de Zeilen (Kamerstuk
33 358, nr. 32).

De vragen en opmerkingen zijn op 14 januari 2021 aan de Staatssecretaris van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties voorgelegd. Bij brief van 16 april 2021 zijn de vragen
beantwoord.

De fungerend voorzitter van de commissie, Bosma

Adjunct-griffier van de commissie, Hendrickx

Inleiding

Hierbij zend ik u de beantwoording van de vragen die zijn gesteld door de vaste commissie
voor Binnenlandse Zaken over het pakket Wind in de Zeilen naar aanleiding van de brief
Voortgangsrapportage Wind in de Zeilen, Kamerstuk 33 358, nr. 32.

Zoals eerder gemeld (Kamerstuk 33 358, nr. 33) hebben de antwoorden langer op zich laten wachten, in het belang van goede vervolgstappen
van het pakket en de gesprekken die hierover gaande waren tussen betrokken partijen.
Deze gesprekken gingen over het onderdeel Evides van pakket Wind in de zeilen, waarover
uw Kamer ook enkele vragen heeft gesteld. Ik ben blij om te kunnen melden dat we ook
op dit onderdeel tot overeenstemming zijn gekomen. Het Rijk is voornemens om aan de
provincie Zeeland een bijdrage te leveren van 10 miljoen euro om de ontvlechting van
Evides mogelijk te maken. Deze bijdrage van het Rijk komt bovenop de eerdere bijdrage
van 651 miljoen euro van pakket Wind in de zeilen. In de beantwoording van de Kamervragen
ga ik hier nader op in.

In het proces om te komen tot overeenstemming op het onderdeel Evides zijn twee onderzoeken
uitgevoerd (door respectievelijk PwC en Deloitte), die ik ook als bijlage bij deze
brief aan u stuur1. Ook de «Besluitennotitie Evides» stuur ik mee2. Deze is in de stuurgroep Wind in de zeilen van 15 april 2021 vastgesteld.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

De volgende vragen zijn gesteld door de fractie van de VVD.

Vraag 1:

Zijn er nog risico’s in het uitvoeringsproces waarmee rekening gehouden moet worden?

Antwoord 1:

De actiehouders van de verschillende maatregelen uit Wind in de Zeilen hebben de risico’s
met betrekking tot de uitvoering in hun plannen van aanpak in kaart gebracht. Hier
wordt door de uitvoeringsregisseur Wind in de Zeilen actief op gemonitord en gestuurd
in samenwerking met de gemeente Vlissingen, de provincie Zeeland, het Ministerie van
BZK en de verschillende actiehouders.

De uitvoeringsregisseur brengt bovendien halfjaarlijks een voortgangsrapportage uit,
waarbij per maatregel uit Wind in de Zeilen wordt ingegaan op de risico’s die de uitvoering
kunnen belemmeren voor het aankomende halfjaar.

Vraag 2:

Worden alle doelstellingen, binnen de tijd, gehaald?

Antwoord 2:

Alle genoemde doelstellingen uit het bestuursakkoord Wind in de Zeilen zijn tot op
heden behaald. Daarnaast lopen de verschillende maatregelen uit Wind in de Zeilen
op schema om hun doelstellingen, binnen de tijd, te behalen. Wel hebben Zeeland, Vlissingen
en het Rijk eind januari afgesproken iets langer de tijd te nemen om te komen tot
zorgvuldige besluitvorming over Evides (zie antwoord 9).

In de voortgangsrapportage van 15 november 2020 (Bijlage bij Kamerstuk 33 358, nr. 32) van de uitvoeringsregisseur zijn de eerste behaalde doelstellingen toegelicht. Ook
in de volgende voortgangsrapportages zal expliciet aandacht worden besteed aan behaalde
(en eventuele niet tijdig behaalde) doelstellingen om een transparant proces van de
uitvoering te waarborgen.

Vraag 3:

Met betrekking tot Fiche B: Law Delta. Op welke wijze is het Rijk betrokken bij de
ontwikkeling en bestemming van de omliggende gronden van het complex?

Antwoord 3:

Het Rijk heeft samen met de regio opdracht gegeven voor onderzoek naar de locatiekeuze
voor Justitieel Complex Vlissingen (JCV). Met het locatie advies is de locatie voor
het complex vastgesteld. De regio is trekker bij ontwikkeling en bestemming van de
omliggende gronden van het complex. Vanuit de projectorganisatie Justitieel Complex
Vlissingen wordt hieraan deelgenomen om de belangen van het JCV te borgen, om te monitoren
dat de ontwikkeling van de omliggende gronden tijdig zal plaatsvinden en geen beperkingen
zal opleveren voor het gebruik van het JCV. Het atelier van de Rijksbouwmeester heeft
de ontwikkeling van het gehele gebied benoemd tot een van haar ambassadeursprojecten
en draagt daarmee bij aan de uitwerking van de ambities voor het gehele gebied.

Vraag 4:

Met betrekking tot Fiche F: Bereikbaarheid. Gaat de intercity die één keer per uur
zal gaan rijden tussen Vlissingen en Rotterdam zeven dagen per week, van begin tot
het einde van de dienstregeling?

Antwoord 4:

Conform het pakket «Wind in de Zeilen» zal binnen het taakstellende budget, structureel
€ 4,5 mln., het best mogelijke product voor de reizigers van en naar Zeeland worden
gerealiseerd. Ik ben blij dat we hiermee de eerste stap zetten om de gedeelde ambitie
uit het akkoord «Wind in de Zeilen» voor een snellere reis tussen Zeeland en de Randstad
te realiseren.

Binnen de dienstregelingsjaren 2022–2024 zal één keer per uur een IC-verbinding Vlissingen-Rotterdam
worden gerealiseerd en daarnaast twee keer per uur een sprinterverbinding Vlissingen-Roosendaal
waaronder eenmaal doorgaand richting Rotterdam. Deze verbindingen rijden op werkdagen
tot ongeveer 19.00 uur (vertrek Vlissingen). Op overige tijdstippen wordt de huidige
dienstregeling uitgevoerd.

Vraag 5:

Met betrekking tot Fiche F: Bereikbaarheid. De frequentie van de intercity mogelijk
uiterlijk in 2030 verhoogd, wanneer onder meer sprake is van een «gezonde businesscase».
Staat hierbij wel het doel («structuur versterken») en niet het middel («inspelen
op een sterke structuur») centraal?

Antwoord 5:

Introductie van een intercity tussen Vlissingen en Rotterdam/Amsterdam is gericht
op verbetering van de verbinding tussen Zeeland en de Randstad. Het verbeteren van
de bereikbaarheid is randvoorwaardelijk voor de sociaaleconomische structuurversterking
van Zeeland en Vlissingen, zoals beschreven in het pakket «Wind in de Zeilen».

De maatregelen uit het compensatiepakket voor economische structuurversterking moeten
omgekeerd ook in positieve zin bijdragen aan een gezonde businesscase voor de intercity
zodat de ambitie tot frequentieverhoging kan worden gerealiseerd.

Vraag 6:

Met betrekking tot Fiche H: Zorg. Bent u het eens de leden van de VVD-fractie eens
dat het opleiden onderdeel is van de compensatie, en kunt u verzekeren dat de opleiding
inderdaad in Zeeland zal plaatsvinden?

Antwoord 6:

Ja. In fiche H van het rapport «Wind in de zeilen, een nieuwe start» (Bijlage bij
Kamerstuk 33 358, nr. 2), staat dit benoemd.

Voor zowel de huisartsen als de Physician assistanten in opleiding, vinden de opleidingen
voor het praktijkdeel in Zeeland plaats. Enkele centrale en theorie-delen van het
onderwijs, zal men elders of online volgen.

Vraag 7:

Met betrekking tot Fiche K: Ontvlechten Evides. Klopt het dat wanneer gesproken wordt
over ondersteuning van financieringsconstructies, waarbij Zeeland mogelijk geld moet
lenen met hulp van het Rijk, Zeeland in feite haar eigen bezit aan het kopen is? Zo
ja, hoe verhoudt dit zich tot de compensatiegedachte?

Antwoord 7:

Drinkwaterbedrijf Evides is op dit moment onderdeel van de Provinciale Zeeuwse Energie
Maatschappij (PZEM). De aandeelhouders van PZEM zijn de provincie Zeeland, Zeeuwse
gemeenten en enkele Zuid-Hollandse en Noord-Brabantse overheden. De provincie Zeeland
heeft zelf de wens geuit Evides te ontvlechten uit PZEM, zodat Evides meer direct
in publieke handen komt. In het pakket Wind in de zeilen is afgesproken te onderzoeken
of Evides ontvlochten kan worden en naar de voor- en nadelen van mogelijkheden om
de regio hierin te ondersteunen. Dit onderzoek maakt onderdeel uit van de aanvullende
maatregelen uit het compensatiepakket. Inmiddels is tussen partijen overeenstemming
over het vervolgproces. Zie hiervoor het antwoord op vraag negen.

Vraag 8:

Zal de voortgang en energie die thans in dit dossier zichtbaar is, de komende periode
voortgezet worden, gelet op de komende Tweede Kamerverkiezingen in maart van dit jaar
en de daaropvolgende formatieperiode?

Antwoord 8:

Ja.

De volgende vraag is gesteld door de fractie van het CDA.

Vraag 9:

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris wat de uitkomst van het overleg
over de ontvlechting van Evides is en aan de Kamer nader te duiden welke rol de ontvlechting
in financiële zin speelt in het totaalpakket van het bestuursakkoord.

Antwoord 9:

In de stuurgroepbijeenkomst van 15 april 2021 is geconcludeerd dat Evides ontvlochten
kan worden uit PZEM. De rijksoverheid ondersteunt de provincie Zeeland (en hiermee
indirect alle Zeeuwse aandeelhouders en dus Zeeuwse overheden) bij deze ontvlechting.
Dit geschiedt door een incidentele bijdrage van 10 miljoen euro van het Rijk aan de
provincie Zeeland om de aankoop van Evides mogelijk te maken. De stuurgroep besluit
dat daarmee het fiche 1K is afgerond, omdat hiermee voor alle partijen een bevredigende
uitkomst is gevonden voor de ontvlechting van Evides. Dit besluit van de stuurgroep
is wel in afwachting van besluitvorming door de Tweede Kamer over de voorjaarsnota.
Ik hoop dat uw Kamer tegen die tijd positief besluit over deze bijdrage. Ik ben ervan
overtuigd dat die een mooie bijdrage kan leveren aan een breed gedragen uitkomst.

Voor een verdere toelichting verwijs ik u graag naar de bijlage «Besluitennotitie
Evides» die in de genoemde stuurgroep is vastgesteld. Ook zijn twee onderzoeken van
PwC en Deloitte als bijlage gevoegd waarnaar in de Besluitennotitie wordt verwezen.
Van het onderzoek van PwC kan alleen de managementsamenvatting worden gedeeld. Het
rapport bevat bedrijfsgevoelige informatie van PZEM. Om die reden heeft deze organisatie
verzocht niet het gehele rapport te openbaren en aan dat verzoek kom ik tegemoet om
recht te doen aan de belangen van PZEM.

De volgende vragen zijn gesteld door de fractie van de ChristenUnie.

Vraag 10:

Kan het kabinet aangeven welke gevolgen de momenteel lage energieprijs heeft voor
de ontvlechting van Evides?

Antwoord 10:

Drinkwaterbedrijf Evides is op dit moment onderdeel van de Provinciale Zeeuwse Energie
Maatschappij (PZEM). Elektriciteitsprijzen zijn een sterke drijver van

de winstgevendheid van de elektriciteitsproductie. PZEM profiteert van hogere marktprijzen,
lagere energieprijzen kunnen juist risico’s met zich meebrengen voor de liquiditeitspositie
van PZEM. Hiermee dient bij eventuele ontvlechting van Evides rekening gehouden te
worden.

Vraag 11:

Is het voorstelbaar om een garantstelling van het Rijk als terugvaloptie te hanteren
met betrekking tot de ontvlechting van Evides?

Antwoord 11:

Zoals reeds is aangegeven bij de beantwoording van vraag negen, kan de provincie Zeeland
zelf garant staan. Onder die omstandigheden past een garantiestelling door het Rijk
– die ook hogere kosten met zich mee brengt – niet binnen het geldende beleidskader
risicoregelingen van het Rijk.

Vraag 12:

Welke mogelijkheden zijn er om de projecten en onderzoeken onder het thema bereikbaarheid
te versnellen? Waarom staat voor het onderzoek naar de mogelijkheid van frequentieverhoging
van de intercity «uiterlijk 2030» als termijn genoteerd?

Antwoord 12:

Conform het pakket «Wind in de Zeilen» wordt verwacht per december 2021 een intercitydienst
Vlissingen-Rotterdam/Amsterdam te kunnen realiseren. Een tweede stap, waarbij verdere
versnelling wordt gecreëerd door aansluiting van de Zeeuwse lijn op de hogesnelheidslijn
(HSL), zal in de periode 2023–2025 tot stand worden gebracht. Binnen de grenzen van
de capaciteit van het spoornetwerk en het beschikbare materieel is het niet mogelijk
deze stappen verder te versnellen.

Afhankelijk van de voortgang van de eerste twee stappen zal uiterlijk in 2030 tussen
Rijk, regio en vervoerder worden bezien wat de mogelijkheden zijn voor frequentieverhoging.
De precieze termijn hangt mede af van beschikbare cijfers over het succes van één
intercity per uur en de verwachting van een gezonde businesscase voor een tweede intercity
per uur.

Vraag 13:

Wordt ook voor het onderdeel bereikbaarheid van het bestuursakkoord gebruik gemaakt
van meetbare doelstellingen? Zo ja, welke zijn dit? Zo nee, op basis waarvan wordt
dan gestuurd?

Antwoord 13:

Op basis van het bestuursakkoord wordt uitgegaan van een verwachte reistijdwinst van
20 minuten tussen Vlissingen-Middelburg en Rotterdam als gevolg van introductie van
de intercitydienst per december 2021. Door aansluiting op de hogesnelheidslijn per
2023–2025 kan een totale reistijdswinst geboekt worden van 60 minuten tussen Vlissingen
en Amsterdam. Daarnaast worden, als gevolg van de eerste stap, op basis van de rapportage
van TwynstraGudde jaarlijkse reistijdbaten verwacht van € 1–€ 3 mln. tussen Zeeuwse
economische centra en € 5–€ 8 mln. voor reizigers naar economische centra buiten Zeeland.

Daarnaast geldt dat de intercity Vlissingen-Rotterdam/Amsterdam onderdeel wordt van
de lopende concessie voor het Hoofdrailnet en daarmee gelden dus ook de daarvoor gangbare
prestatieafspraken van de concessie.

Vraag 14:

Hoe zal, na het afronden van de onderzoeken, de besluitvorming over te nemen maatregelen
plaatsvinden?

Antwoord 14:

Binnen het pakket zijn er verschillende onderzoeken. Een aantal onderzoeken is een
opmaat naar verdere maatregelen. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek van het College
van Rijksadviseurs over de locatiekeuze Justitieel Complex Vlissingen. De besluitvorming
over de te nemen maatregelen naar aanleiding van deze onderzoeken vindt plaats in
de Stuurgroep Wind in de Zeilen. Bij andere onderdelen is sec afgesproken om alleen
onderzoek te doen, zonder afspraken over verdere maatregelen.

Vraag 15:

Waar kan er, ten aanzien van de Law Delta, het Justitieel Complex Vlissingen en het
Strategisch Kenniscentrum voor Georganiseerde en Ondermijnende Criminaliteit, versnelling
plaatsvinden?

Antwoord 15:

De realisatie van het Justitieel Complex Vlissingen is een complexe opgave. Het project
heeft veel afhankelijkheden met deels externe factoren zoals:

– Ontwikkeling, bestemmingswijziging en bijbehorende ruimtelijke procedures voor het
complex en omliggende gronden;

– De bodemgesteldheid en benodigde sanering;

– Samenhang met werkzaamheden vanuit de regio, zoals dijkverzwaring en realisatie van
ontsluitingswegen.

De huidige planning is al zodanig geoptimaliseerd met als resultaat een zo kort mogelijke
doorlooptijd, dat gebeurtenissen die nu niet voorzien zijn op bovengenoemde afhankelijkheden
(zoals het opruimen van extra niet-gesprongen explosieven) naar alle waarschijnlijkheid
direct tot vertraging zullen leiden. Het project is in 2020 direct na ondertekening
van het bestuursakkoord van start gegaan, en oplevering van het Justitieel Complex
Vlissingen staat gepland voor eind 2026. Verdere versnelling is dan ook niet realistisch.
Ook voor het Strategisch Kenniscentrum voor Georganiseerde en Ondermijnende Criminaliteit
is verdere versnelling niet mogelijk.

Vraag 16:

Kan het kabinet aangeven welke rol het SKC-GOC gaat spelen in de bestrijding van ondermijning?
Is vanuit de focus op de rechtsstaat en de bestrijding van ondermijning binnen het
compensatiepakket, ook in het bijzonder aandacht voor haven gebonden ondermijning
in de verschillende havengebieden? Wordt er in de uitwerking van de Law Delta bijvoorbeeld
aangesloten bij hele concrete maatregelen die worden getroffen in het kader van de
aanpak integere en weerbare zeehavens in Zeeland en West-Brabant? Hoe zorgt het kabinet
voor samenhang hiertussen?

Antwoord 16:

Zoals de Minister van Justitie en Veiligheid heeft aangegeven in de Kamerbrief van
juni 2020 (Kamerstuk 29 911, nr. 281) over de uitwerking van het Breed Offensief Tegen Ondermijnende Criminaliteit zal
het Strategische Kenniscentrum (SKC) op basis van de beschikbare informatie periodieke
analyses maken, waardoor een integraal beeld in trends en ontwikkelingen van georganiseerde
ondermijnende criminaliteit ontstaat. Daarmee worden de landelijke, regionale en lokale
partners, inclusief het MIT, bruikbare strategische inzichten geboden. Prioriteiten
en interventies kunnen zo op basis van volledige informatie worden afgestemd. Aandacht
voor haven gebonden ondermijning is daarbij niet ondenkbaar.

Havens zijn knooppunten in de drugshandel. De bestrijding van ondermijning in havengebieden
is dan ook een belangrijk element in de aanpak van georganiseerde ondermijnende drugscriminaliteit.
Ondersteuning van de havens is geen specifiek onderdeel van het compensatiepakket,
maar wordt door het Rijk wel ondersteund vanuit onder meer de Regeerakkoordgelden
voor ondermijning. In de additionele middelen voor de bestrijding van ondermijning
voor 2021 en 2022, waarover de Minister van Justitie en Veiligheid uw Kamer in november
2020 informeerde (Kamerstuk 29 911, nr. 292), is bovendien geld toebedeeld aan de Taskforce RIEC Brabant Zeeland voor de versterking
van de maatschappelijke weerbaarheid in de zeehavens. Daarnaast is het Ministerie
van Justitie en Veiligheid bezig met de uitwerking van de motie van de leden Van Toorenburg
en Yesilgöz-Zegerius, die verzoekt om een integraal plan voor de versterking van de
beveiliging van toegangspoorten (Kamerstuk 29 911, nr. 291). Uw Kamer wordt daar op een later moment nader over geïnformeerd.

Vraag 17:

Het is goed dat er extra opleidingsplaatsen komen voor huisartsen, maar hoe wordt
de zorginfrastructuur van Zeeland gemonitord?

Antwoord 17:

Aan de basis van het plan van de Zeeuwse zorgcoalitie om de infrastructuur van de
zorg te versterken, ligt een regiobeeld ten grondslag op basis van Zeeuwse data https://regio-beeld.nl/zeeland/.

Het plan voor de zorginfrastructuur, zoals in «Wind in de zeilen, een nieuw start»
bevat o.a. acties om: huisartsenzorg te digitaliseren, praktijken te clusteren, nieuwe
serviceconcepten voor de eerstelijnszorg te introduceren en innovatie te stimuleren.
Daarnaast worden werkagenda’s opgesteld voor spoedzorg, positieve gezondheidsvaardigheden,
psychiatrie, ouderenzorg, medisch-specialistische zorg en voldoende personeel.

Dit is uitgewerkt in een gedetailleerd plan van aanpak, waarin het principe is om
prioriteiten te bepalen en bij te stellen op basis van de feiten uit het regiobeeld.

In dat plan zijn concrete acties en resultaten benoemd, gekoppeld aan tijdspaden.
Van projecten wordt voor aanvang eerst een impactanalyse gemaakt waarin onderbouwd
wordt wat de impact van het project op het oplossen van een knelpunt is. Projecten
waarvan de impact positief wordt beoordeeld, worden gedurende de uitvoeringsfase gemonitord
en op basis van (tussen)evaluaties wordt met cijfermatige onderbouwing de voortgang
bewaakt en indien nodig bijgesteld.

Vraag 18:

Welke bijdrage kan de monitor Brede Welvaart spelen in het zicht houden op de brede
gevolgen van dit pakket voor Zeeland?

Antwoord 18:

Momenteel zitten we in het begin van de uitvoering van het pakket Wind in de Zeilen.
Hierbij wordt vooral gestuurd op de uitvoering van de verschillende maatregelen. Daarnaast
zijn de verwachte opbrengsten en indicatoren beschreven in het rapport Wind in de
Zeilen. Twee keer per jaar wordt een voortgangsrapportage over de resultaten van het
pakket Wind in de Zeilen aan uw Kamer verzonden. De monitor Regionale Brede Welvaart
kan de algehele ontwikkeling van Zeeland laten zien.