Schriftelijke vragen : Exportkredietverzekeringen voor omstreden gasproject in Mozambique

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «De verborgen oorlog in Mozambique»1 en «Nederland blijft zinnen op rol in gasproject in door geweld geplaagd Mozambique»2?

Vraag 2

Hoe duidt u de meest recente ontwikkelingen met betrekking tot de escalatie van geweld
en zware mensenrechtenschendingen in Cabo Delgado, als aanvulling op de brief van
de Ministers van Buitenlandse Zaken en van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
van 3 juli 20203 en op het antwoord van de Staatssecretaris van Financiën van 12 februari 2021 op
vragen van het lid Van den Nieuwenhuijzen over de gaswinning en het escalerende geweld
in Noord-Mozambique4? Hoe duidt u berichten over buitenlandse militaire betrokkenheid in het gebied?

Vraag 3

Bent u bekend met het bericht «Frelimo gambled everything on gas – and lost»5? Onderschrijft u de conclusie van dit artikel dat de gasprojecten van Total en ExxonMobil
in de provincie Cabo Delgado voorlopig niet van de grond zullen komen? Welke consequenties
voorziet u voor betrokken Nederlandse bedrijven en financiers?

Vraag 4

Hoe schat u de veiligheids-, mensenrechten-, sociale- en milieurisico’s in, nu buitenlandse
bedrijven, zoals Total, specifiek worden getarget door de gewapende groepen? Kunt
u in de beantwoording van deze vraag de risico’s specificeren voor lokale bevolking,
lokale overheid, lokale werknemers van aannemers in de gasontwikkeling, buitenlandse
arbeiders in het gebied, en expats?

Vraag 5

Wat doet Nederland, bijvoorbeeld via de ambassade in Maputo, om de Mozambikaanse burgers,
in het bijzonder vrouwen die door het geweld of de mensenrechtenschendingen in het
gasproject slachtoffer zijn geworden, te helpen? Wat doet Nederland om de vermisten
te vinden?

Vraag 6

Bent u ermee bekend dat Shell een sale and purchase overeenkomst met Mozambique LNG heeft ondertekend om 2 MTPA (million tonnes per annum)
gas te kopen?6 Is dit gas voor de import naar Nederland of ergens anders in Europa? Zo nee, waar
zal dit gas worden gebruikt?

Vraag 7

Hoeveel aanvragen voor een exportkredietverzekering en/of -garantie in relatie tot
gasprojecten in noord-Mozambique zijn bij Atradius DSB in behandeling? Klopt het dat
Van Oord de aanvrager is van een exportkredietverzekering? Om welke bedrijven gaat
het nog meer?

Vraag 8

Hoe zit de exportkredietverzekering of -garantie financieel in elkaar? Klopt het dat
de verzekering zal bestaan uit het garanderen van leningen van vijf commerciële banken,
te weten Mizuho Bank, Sumitomo Mitsui Banking Corporation, Standard Chartered Bank,
Société Générale en Crédit Agricole Group?

Vraag 9

Wat is de status van de verzekeringsaanvragen? Heeft de Nederlandse staat dekkingstoezeggingen
afgegeven aan Nederlandse bedrijven die betrokken zijn bij on- of ofshore gasprojecten in de provincie Cabo Delgado?

Vraag 10

Klopt het dat er wel een dekkingstoezegging is gedaan, maar nog geen polis is uitgereikt?
Kunt u toelichten wanneer u verwacht een beslissing te nemen over de polis(sen) en
op basis waarvan deze beslissing wordt genomen? Worden bovenstaande ontwikkelingen
hierin meegenomen?

Vraag 11

Klopt het dat Nederlandse bedrijven werkzaamheden ten behoeve van de gasprojecten
in Cabo Delgado hebben opgeschort?7 Kunnen deze bedrijven in deze omstandigheden vanwege de opgelopen schade een beroep
doen op dekkingstoezeggingen krachtens de exportkredietverzekering? Welke mogelijkheden
heeft de exportkredietverzekering om dergelijke schade te verhalen op de overheid
van Mozambique?

Vraag 12

Hoe is het mogelijk dat Total in juli 2020 communiceerde dat Atradius DSB ondersteuning
biedt aan het Mozambique LNG project8, dat de Staatssecretaris van Financiën in november 2020 tijdens een debat zei dat
was besloten het project te dekken en toe te staan9, maar het Ministerie van Financiën afgelopen week tegen NRC zei dat het besluit om
deel te nemen aan de projectfinanciering nog niet is gemaakt?

Vraag 13

Bent u het ermee eens dat dit de gang van zaken voor de Kamer en externe partijen
zoals ngo's minder navolgbaar maakt?

Vraag 14

Bent u bereid vanaf heden op de website van Atradius DSB voor elk categorie A-project
ex-ante aan te geven wat de status is van de aanvraag?

Vraag 15

In hoeverre heeft Atradius DSB een gedegen analyse gemaakt van het risico van geweld
in Cabo Delgado en wat is u daarover medegedeeld? Vormt de gemaakte analyse een voldoende
basis waarop een beslissing over de polis kan worden genomen? Zijn gezien de dramatische
recente ontwikkelingen de gemaakte analyses achterhaald en overweegt u nieuwe analyses
te laten maken?

Vraag 16

Op welke gronden kunt u de polis afwijzen? Kunt u voor elk van deze gronden aangeven
hoe u daar naar kijkt?

Vraag 17

Heeft u onderzocht op welke gronden kan worden afgezien van het verstrekken van exportkredietsteun,
ondanks een eventuele dekkingstoezegging, gezien de escalatie van geweld en zware
mensenrechtenschendingen gelinkt aan het gasproject? Tot welke bevindingen komt u?

Vraag 18

Ontstaat er een schadepost nu het project, in ieder geval tijdelijk, stil ligt? Zo
ja, hoe groot is de schade (ongeveer)? En op wie gaat u die schade verhalen? Bent
u het ermee eens dat het onwenselijk is dat de schade betaald wordt door de belastingbetaler
in Mozambique?

Vraag 19

Heeft u de klimaatimpact van de gasprojecten in Mozambique in kaart gebracht en onderzocht
in hoeverre investeringen in de gasvelden in Mozambique verenigbaar zijn met de klimaatafspraken
die zijn gemaakt in Klimaatakkoord van Parijs, en specifiek het doel om financiële
stromen compatibel te maken met de transitie naar koolstofarme en klimaatweerbare
ontwikkeling (artikel 2.1.c.)? Heeft u de risico’s dat deze investeringen zich niet
uitbetalen en stranded assets worden in kaart gebracht? En zijn de mogelijkheden voor en voordelen van investeringen
in hernieuwbare energiebronnen in Mozambique voor ontwikkeling op de lange termijn
in kaart gebracht?

Vraag 20

Deelt u de mening dat het Mozambique LNG project een concreet voorbeeld is van een
fossiel project dat mensenrechtenschendingen veroorzaakt, bijdraagt aan de destabilisatie
en schuldenverhoging van een heel land en het versnellen van de klimaatcrisis? Zo
nee, waarom niet?

Vraag 21

Deelt u het inzicht dat er, zeker nu de veiligheid van de lokale bevolking klem is
komen te zitten tussen de radicale groepen, het Mozambikaanse leger en buitenlandse
private militairen, in dit Mozambique gasproject sprake is van onaanvaardbare risico’s
voor mens, dier en milieu? Bent u het ermee eens dat Nederland geen exportkredietverzekering
moet verlenen in relatie tot de gasprojecten in Mozambique? Zo nee, waarom niet?

Vraag 22

Wanneer zal de Kamerbrief met scenario’s voor het in lijn brengen van de exportkredietverzekering
met de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs naar de Kamer worden gestuurd?

Vraag 23

Zal het maken van een afbouwpad om de exportfinanciering van fossiele projecten uit
te faseren, onderdeel uitmaken van het onderzoek dat E3F gaat doen10, de kopgroep waar Nederland nu samen met zes andere Europese landen deel van uitmaakt
en die het voortouw neemt bij de inzet van publieke exportfinanciering om de klimaatdoelstellingen
te halen? Kunt u de afspraken hieromtrent met de Kamer delen? Zo nee, waarom niet
en bent u bereid om u hiervoor in te zetten binnen E3F?

Vraag 24

Heeft u kennisgenomen van het nieuwe beleid van het Verenigd Koninkrijk (VK), dat
betekent dat het VK geen nieuwe investeringen meer in fossiele energieprojecten in
het buitenland zal doen? Bent u van plan dit voorbeeld te volgen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 25

Bent u het ermee eens dat, gezien de noodzaak om de productie van fossiele brandstoffen
af te bouwen, en gezien alleen al de uitstoot van de olie en gas die momenteel wordt
geproduceerd een opwarming van meer dan twee graden Celsius zal veroorzaken, investeringen
in het aanboren van nieuwe olie- en gasvelden niet verenigbaar zijn met het behalen
van de klimaatdoelen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 26

Bent u ermee bekend met dat in juli 2020 FMO een lening van 25 miljoen heeft verschaft
aan Banco Comercial e de Investimentos (BCI)?11 Heeft FMO onderzocht of deze lening (indirect) ondersteuning geeft aan de gas sector,
inclusief aanverwante faciliteiten zoals transport of huisvesting, in Mozambique?

Vraag 27

Bent u bekend met de conclusie van vele deskundigen, ngo's en VN-instituties, dat
de winning van conflictgrondstoffen zoals gas wereldwijd de grootste oorzaak is van
gewapend conflict?

Vraag 28

Erkent u dat het conflict in Mozambique begon naar aanleiding van onvrede over gasexploitaties
door Westerse bedrijven, die de lokale bevolking wel opzadelen met een vervuilde leefomgeving
maar niet zorgen voor een verbetering van levensstandaarden? Wat vind u ervan dat
de Nederlandse regering fossiele exploitaties financiert die aantoonbaar bijdragen
aan een burgeroorlog?

Vraag 29

Deelt u de mening dat het verlenen van exportkredietverzekeringen voor projecten die
bijdragen aan gewelddadig conflict regelrecht indruist tegen de prioriteiten van het
buitenlands mensenrechtenbeleid van dit demissionair kabinet, waaronder het bevorderen
van de internationale rechtsorde en de strijd tegen straffeloosheid? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, hoe gaat u ervoor zorgen dat het tegengaan van de handel in conflictgrondstoffen
verankerd wordt in het buitenlands mensenrechtenbeleid en handelsbeleid?