Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ouwehand over pogingen van de Europese Commissie om kritische EU-lidstaten en nationale parlementen buitenspel te zetten bij het EU-Mercosur-verdrag, naar aanleiding van berichtgeving in Politico

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen
10 maart 2021).

Vraag 1

Kunt u zich herinneren dat de Tweede Kamer wil dat EU-Mercosurverdrag van tafel gaat?

Antwoord 1

Ik ben bekend met de door het lid Ouwehand (PvdD) op 20 februari 2020 ingediende en
gewijzigde motie die op 2 juni 2020 werd aangenomen (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1521). De motie verzoekt de regering de Europese Commissie te laten weten dat Nederland
de steun voor het Mercosur-verdrag intrekt.

Zoals uw Kamer weet, heeft het kabinet nog geen positie ingenomen omtrent het voorgenomen
akkoord tussen de Europese Unie en de Mercosur landen.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat behalve bij Nederland ook bij andere EU-lidstaten zeer grote
bezwaren tegen het EU-Mercosurverdrag leven?1

Antwoord 2

De Europese Commissie heeft nog geen voorstel voor een raadsbesluit ter ondertekening
van het akkoord gedaan aan de lidstaten.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de tijdelijk EU-voorzitter Portugal de ambitie heeft om het
EU-Mercosurverdrag in haar eigen halfjaarlijkse termijn (voor eind juni) door de Raad
te laten goedkeuren?2

Antwoord 3

Portugal heeft in haar voorzitterschapsprogramma aangegeven speciale aandacht te willen
geven aan de afronding van het onderhandelingsproces van het EU-Mercosur associatieakkoord
en bij te willen dragen aan het creëren van de voorwaarden voor het ondertekenen van
het akkoord.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat de EU-buitenlandcoördinator Borrell heeft gezegd dat het EU-Mercosur-verdrag
mogelijk gesplitst wordt in een handelsverdrag en een politiek verdrag? Kunt u dit
toelichten?

Antwoord 4

In zijn voordracht in het Europees Parlement op 19 januari jongstleden, heeft de Hoge
Vertegenwoordiger van de Europese Unie, de heer Josep Borrell, het belang van het
EU-Mercosur akkoord benadrukt. Hij gaf aan dat de situatie voor wat betreft het akkoord
complex is. Borrell stelde dat er verschillende oplossingen denkbaar zijn en dat de
Commissie en de Raad een beslissing zullen moeten nemen over het al dan niet splitsen
van het akkoord. Borrell merkte ook op dat mogelijk aanvullende afspraken nodig zijn
om een betere bescherming van het milieu te verzekeren.

Vraag 5

Op basis van welk mandaat kan de Commissie besluiten tot een splitsing?

Antwoord 5

De Europese Commissie is gemachtigd om onderhandelingen te voeren over een akkoord
met de Mercosur landen op basis van onderhandelingsrichtsnoeren die de Raad heeft
vastgesteld. Of de aard van een akkoord gemengd is of EU-only wordt bepaald door de
uiteindelijke inhoud van het akkoord. Naar verwachting zal een associatieakkoord onder
de gezamenlijke bevoegdheid van de EU en de lidstaten vallen.

De Commissie kan als onderhandelaar (waar nodig gezamenlijk met de Hoge Vertegenwoordiger)
ook een voorstel doen om het onderhandelingsresultaat in meerdere akkoorden voor te
leggen. De aard van een akkoord zal pas definitief kunnen worden bepaald op basis
van de uitonderhandelde tekst, voorafgaand aan ondertekening. Op basis van de inhoud
doet de Commissie (waar nodig gezamenlijk met de Hoge Vertegenwoordiger) een voorstel.
De Raad besluit hier vervolgens over.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat het splitsen van een associatieverdrag in meerdere onderdelen
nog nooit eerder gedaan is?

Antwoord 6

In een associatieakkoord maakt de EU afspraken met een derde land. Deze afspraken
zien vaak op de ontwikkeling van de politieke, sociale, culturele, handels- en veiligheidsrelatie.
Het is niet ongebruikelijk dat een associatieakkoord ook een handelsgedeelte bevat.
Evenmin is het echter ongebruikelijk dat de EU met een derde land in plaats van een
associatieakkoord afzonderlijke akkoorden sluit over diverse onderdelen van de relatie.
Dit is bijvoorbeeld recent gebeurd met Japan, Vietnam en Singapore.

Vraag 7 en 8

Kunt u bevestigen dat bij een splitsing het Nederlandse kabinet haar vetorecht in
de Raad verliest over het met afstand meest controversiële element van het EU-Mercosurverdrag
(het handelsgedeelte)?

Kunt u bevestigen dat bij een splitsing ook de Tweede Kamer niet meer de mogelijkheid
heeft om het handelsgedeelte te ratificeren of te verwerpen, waardoor de Tweede Kamer
feitelijk buitenspel wordt gezet?

Antwoord 7 en 8

Mocht een apart handelsakkoord worden voorgelegd dat naar de aard «EU only» is, dan
is het aan de Raad om te besluiten over de ondertekening en het is aan de Raad en
het Europees Parlement om te besluiten tot goedkeuring van het akkoord. Nederland
is vertegenwoordigd in de Raad en besluit hierover mee. Het kabinet legt verantwoording
af aan de Kamer over de positie die wordt ingenomen in de Raad.

Vraag 9

Wat wilt u zeggen tegen Nederlandse boeren, milieuorganisaties en andere burgers die
zich zorgen maken over het democratische gehalte van de Europese Unie en nu zien dat
wanneer lidstaten en nationale parlementen zeer kritisch zijn over een handelsverdrag
de Europese Commissie op zoek gaat naar manieren om die kritische lidstaten en nationale
parlementen te omzeilen? Denkt u dat deze opstelling van de Europese Commissie het
vertrouwen in de Commissie ten goede komt?

Antwoord 9

Er is op dit moment geen voorstel van de Europese Commissie waarin het onderhandelingsresultaat
wordt voorgelegd voor besluitvorming. In alle gevallen dienen de toepasselijke democratische
procedures te worden doorlopen.

Vraag 10

Bent u bereid om alles op alles te zetten om deze ondemocratische splitsing van het
verdrag te voorkomen, te beginnen door bij de zogenaamde Europese «brainstormsessie»
deze maand kenbaar te maken dat een splitsing voor Nederland onacceptabel is, Nederland
bij eventuele splitsing hoe dan ook tegen de afzonderlijke elementen gaat stemmen
en de Kamer proactief over deze ontwikkelingen te informeren?

Antwoord 10

Het kabinet wil niet vooruit lopen op de besluitvorming over het EU-Mercosur akkoord.
De Commissie heeft aangegeven met de lidstaten in gesprek te willen gaan over de vraag
aan welke voorwaarden voldaan moet worden, met name waar het gaat om de duurzaamheidsinzet,
om ondertekening van het akkoord mogelijk te maken. De Commissie organiseert hiertoe
overleg op werkniveau met de 27 lidstaten. Voor het kabinet blijft leidend dat pas
een standpunt wordt bepaald als de definitieve teksten voor besluitvorming aan de
Raad worden voorgelegd.

Vraag 11

Kunt u deze vragen beantwoorden voor de gestelde deadline voor inbreng voor het schriftelijk
overleg Raad Buitenlandse Zaken Handel op 24 februari aanstaande, zodat voldoende
tijd is hier verder op door te vragen?

Antwoord 11

De vragen zijn zo snel als mogelijk beantwoord.