Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Futselaar, Jasper van Dijk en Leijten over het herleven van een studieschuld na afronding van een WSNP

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), mede namens
de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 1 maart 2021).

Vraag 1, 2, 3, 4

Kunt u aangeven waarom mensen met een door een wettelijke schuldsanering (WSNP) traject
stopgezette studieschuld per brief te horen krijgen dat ze weer moeten gaan aflossen?1

Erkent u dat mensen die in een schuldsanering traject hebben gezeten meerdere jaren
op een totaal minimum hebben moeten leven? Zo ja, kunt u zich voorstellen dat een
brief met hervatting van afbetaling als een bom inslaat?

Bent u bereid om met de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) afspraken te maken hoe om
te gaan met het herleven van oude schulden als mensen uit een WSNP-traject komen om
de menselijke maat te hanteren en mensen bijvoorbeeld te bellen voordat ze een brief
krijgen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Kunt u verklaren hoe DUO een maandbedrag aankondigt dat voor een normaal inkomen totaal
onhaalbaar is om te betalen? Wat gaat u doen om dit te voorkomen?

Antwoord 1, 2, 3, 4

De terugbetaling van de reguliere studieschuld wordt gedurende een Wsnp-traject bevroren.
De inning van de reguliere termijnen wordt stopgezet en debiteuren hoeven geen afbetalingen
te doen. Eventuele achterstallige schuld wordt wel in het Wsnp-traject gesaneerd.

Op het moment dat mensen uit een Wsnp-traject komen wordt de terugbetaling van de
reguliere studieschuld weer opgestart. Zij worden hier op dat moment per brief van
op de hoogte gesteld. Ik begrijp echter dat een dergelijke brief onverwachts kan komen
en als zeer vervelend kan worden ervaren door de mensen die net een heel Wsnp-traject
hebben doorlopen.

Dit geldt des te meer wanneer nog geen rekening is gehouden met het inkomen van de
debiteur en de termijnbetalingen nog erg hoog kunnen zijn. Doordat de inning van de
reguliere studieschuld een periode is bevroren, is de periode waarin nog betaald dient
te worden verkort. De schuld is echter op hetzelfde niveau blijven staan, waardoor
het bedrag per maand om die schuld af te betalen hoger uitvalt. Of iemand dat bedrag
daadwerkelijk kan betalen, hangt af van zijn inkomen.

Bij een deel van de debiteuren wordt automatisch de draagkracht berekend en in dit
bedrag meegenomen. Bij debiteuren die vóór 2009 voor het eerst studiefinanciering
ontvingen wordt dit echter niet automatisch berekend, maar moet de draagkrachtmeting
worden aangevraagd. Daardoor kan het zijn dat er in eerste instantie een veel hoger
bedrag wordt gecommuniceerd dan uiteindelijk betaald dient te worden als de draagkracht
is vastgesteld. In de brief wordt naar de draagkrachtmeting verwezen, maar dit zal
in het vervolg nog duidelijker worden aangegeven.

Na overleg met DUO is dan ook besloten om niet langer uitsluitend per brief aan te
kondigen dat de inning wordt herstart. Als de draagkracht nog niet kan worden vastgesteld,
omdat er geen inkomensgegevens beschikbaar zijn of kunnen worden opgevraagd door DUO,
zal DUO voor het versturen van de brief persoonlijk contact opnemen met de debiteur.
Ook zal DUO de brief aanpassen zodat het voor debiteuren duidelijker wordt wat de
gevolgen zijn van de herstart van de terugbetalingsverplichting. In de brief wordt
het daardoor duidelijker dat als er na het Wsnp-traject nog een (hoge) schuld bij
DUO openstaat, de debiteur nooit méér terug hoeft te betalen dan hij op basis van
zijn inkomen kan dragen.

Vraag 5

Kunt u uitleggen hoe het werkt met een studieschuld en een WSNP-traject? Waarom zitten
studieschulden niet in het traject voor een «schone lei»?

Antwoord 5

De Wsnp kan een oplossing bieden voor achterstallige, direct opeisbare schulden. Nog
niet opeisbare studieschulden worden niet meegenomen in de sanering (Faillisementswet
artikel 299a).

De reden hiervoor is dat de aard van de studieschulden anders is. Het gaat bij studieschulden
om een lening die over een looptijd van 15 tot 35 jaar mag worden afbetaald en alleen
als het inkomen daarvoor toereikend is. Ook wordt de resterende studieschuld na afloop
van deze termijn kwijtgescholden. De Wsnp ziet alleen toe op de sanering van achterstallige
termijnen.

Het is goed om op te merken dat de brief die via Twitter werd gedeeld nog los stond
van de hersteloperatie naar aanleiding van de toeslagenaffaire, waarin – na verzending
van die brief – ook is besloten om over te gaan tot kwijtschelding van publieke schulden
van gedupeerden. Voor de laatste stand van zaken over de hersteloperatie verwijs ik
u naar de Kamerbrief2 en verdere correspondentie van uw Kamer met de Staatssecretaris van Financiën.

Vraag 6

Ziet u mogelijkheden om de gevolgen van het niet kunnen aflossen tijdens een WNSP-traject
te verzachten voor mensen die na het traject weer moeten aflossen? Is het bijvoorbeeld
mogelijk om het doorlopen van rente stop te zetten gedurende een WSNP-traject? Kunt
u uw antwoord toelichten?

Antwoord 6

De rente-opbouw gedurende de looptijd van het Wsnp-traject wordt al opgeschort. Daarnaast
zijn er nog andere stappen ingebouwd om de gevolgen van het niet kunnen aflossen van
de studieschuld te verzachten. Zo wordt de tijd die mensen in een Wsnp-traject zitten
niet opgeteld bij de totale loopduur van de lening. Wanneer mensen het Wsnp-traject
afronden is er dus een korte looptijd voor dezelfde schuld. Door de draagkrachtregeling
hoeft de oud-student nooit meer te betalen dan op basis van zijn inkomen mogelijk
is. De kans is daardoor groot dat een deel van de schuld aan het einde van de looptijd
wordt kwijtgescholden.