Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Helvert en Van den Berg over de betrokkenheid van Defensie bij de bestrijding van de pandemie

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) (ontvangen 19 februari 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel op Defensie Platform: «Verstandig Bestuur»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre kunt u zich voorstellen dat militairen van Defensie een grotere rol voor
zichzelf zien weggelegd in de planning, organisatie en uitvoering van het vaccinatieprogramma
en bestrijding van het coronavirus?

Antwoord 2

In het algemeen zijn veel militairen en burgermedewerkers van Defensie werkzaam bij
de bestrijding van de gevolgen van de COVID-19-crisis. Defensie wordt breed ingezet
bij, onder andere, het ondersteunen van de zorg, het handhaven van de openbare orde,
de grensbewaking en het ondersteunen van de voedselbanken, zowel in Nederland als
in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Ik spreek mijn waardering uit voor al die
militairen en burgers die de maatschappij hebben ondersteund en dat nog steeds doen.

De civiele autoriteiten zijn verantwoordelijk voor het vaccinactieprogramma. De civiele
autoriteiten hebben een beroep op Defensie gedaan om de uitvoering van dit programma
te ondersteunen. Defensie doet dat op meerdere manieren: zo ondersteunt Defensie de
planning en coördinatie met enkele specialisten en staan 1.000 militairen paraat om
de daadwerkelijke vaccinatie te ondersteunen in de vaccinatiestraten. Daarnaast levert
de Koninklijke Marechaussee bijstand bij de beveiliging van de centrale opslaglocatie
van de vaccins.

Ten aanzien van de bestrijding van het COVID-19-virus in het algemeen en de gevolgen
van de pandemie, wordt er breed een beroep op Defensie gedaan. In mijn brief «Inzet
defensiepersoneel ter ondersteuning van het zorgpersoneel» (Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2020-2021, nr. 1473, d.d. 28 januari 2021) ga ik hier nader op in.

Een actueel beeld van de ondersteuning van Defensie in Nederland en het Caribisch
deel van het Koninkrijk vindt u op www.defensie.nl.

Vraag 3

Bent u het met de crisisexpert eens dat de krijgsmacht als geen ander weet om te gaan
met onzekerheden en gewend is om in scenario’s te denken en dat Defensie deze logistieke
operatie met militaire precisie kan uitvoeren? 2

Antwoord 3

Defensie is een organisatie die in staat is om met onzekerheden om te gaan en waar
scenarioplanning gemeengoed is. Defensie ondersteunt reeds de civiele autoriteiten
met plannings- en coördinatiecapaciteit. Mochten de civiele autoriteiten een additioneel
beroep doen op Defensie, dan zal Defensie deze verzoeken in behandeling nemen.

Vraag 4 en 5

Welke aanbiedingen heeft Defensie op welke momenten gedaan om bij te dragen aan de
planning en organisatie van de vaccinatie en bij de bestrijding van de corona-crisis
in het algemeen?

In hoeverre is elk aanbod van Defensie door het kabinet aangenomen? Zo niet: waarom
niet?

Antwoord 4 en 5

Specifiek ten aanzien van de planning en organisatie van het vaccinatieprogramma ondersteunt
Defensie, op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, al
enige maanden met enkele logistieke planners de Dienst Vaccinatie en Preventieprogramma’s
van het RIVM. De logistieke planners hebben geholpen de crisisuitvoeringsorganisatie
op te zetten in de vorm van het Logistiek Coördinatiecentrum COVID-19 vaccinatie (LCC).
Daarnaast neemt Defensie deel in diverse overlegstructuren ten aanzien van het vaccinatieprogramma.
Inmiddels heeft Defensie ook logistiek beheerders laten aansluiten in het LCC. Tevens
heeft Defensie militairen gereedgesteld en paraat staan om te ondersteunen in de zorg,
waaronder de test- en vaccinatiestraten, indien dit noodzakelijk is. Tot slot levert
de Koninklijke Marechaussee bijstand bij de beveiliging van de centrale opslaglocatie
van de vaccins.

Defensie kan de civiele autoriteiten ondersteunen indien zij zelf niet in staat zijn
om hun taken en verantwoordelijkheden uit te voeren. Defensie beoordeelt hiertoe elk
verzoek dat via het reguliere proces wordt ingediend. Ik verwijs ook hier naar mijn
brief «Inzet defensiepersoneel ter ondersteuning van het zorgpersoneel» (Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1473, d.d. 28 januari 2021).

Vraag 6

Kunt u aangeven waarom slechts 150 van de 1.000 daartoe opgeleide militairen zijn
ingezet om te vaccineren?

Antwoord 6

Defensie heeft 1.000 medewerkers paraat staat om, indien daarom wordt verzocht, de
test- en vaccinatiestraten te ondersteunen. Deze medewerkers kunnen diverse functies
vervullen bij het testen en vaccineren. Tot nu toe is gebleken dat de civiele instanties
grotendeels zelf voorzien in de vraag naar het benodigde personeel. Daardoor is een
groep van ongeveer 270 militairen ingezet in de teststraten.

Vraag 7

Kunt u aangeven in hoeverre in andere landen (bijv. het VK) Defensie is betrokken
bij de bestrijding van de pandemie en hoe dit daar uitwerkt en heeft u contact met
andere landen over geleerde lessen met een planning en rol van hun Defensie?

Antwoord 7

Ik spreek veelvuldig met mijn internationale collega’s over de rol van Defensie bij
de bestrijding van de COVID-19-pandemie. In de Kamerbrief «Leerpunten eerste fase
COVID-19» (Kamerstuk 35 570 X, nr. 10 d.d. 9 oktober 2020) ga ik nader in op de samenwerking.

Internationaal ondersteunen defensiemedewerkers, net als in Nederland, de civiele
autoriteiten. We kunnen veel van elkaar leren. Hiervoor wordt veelvuldig gebruik gemaakt
van het netwerk van liaisonofficieren en militair attachés bij bondgenoten. Geleerde
lessen worden meegenomen in de planning en uitvoering van de respons op COVID-19.
Zo is bijvoorbeeld de inzet in de teststraten in Nederland mede vormgegeven met de
lessen die door het Britse leger zijn opgedaan.

Naast bilaterale contacten worden ook lessen gedeeld in EU- en NAVO-verband en in
kleinere multilaterale verbanden zoals het European Intervention Initiative (EI2) en de Northern Group. Dit vindt plaats op alle niveaus: bestuurlijk, militair-strategisch, maar ook op
uitvoerend niveau.

Vraag 8 en 9

Wat is in 2009 bij de Mexicaanse griep zodanig misgegaan waardoor we het vaccineren
wel als militaire operatie hebben ingericht en bij de corona-vaccinaties nu niet?3

Herkent u het beeld dat de militaire operatie bij het vaccineren in 2009 ertoe leidde
dat we als eerste gevaccineerd waren in Nederland?

Antwoord 8 en 9

Zowel in 2009, als in de huidige situatie, ondersteunt Defensie het vaccinatieprogramma
dat wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Minister van VWS.

In 2009 in Defensie gevraagd om twee officieren de regie over de operationele uitvoering
van de logistiek rondom vaccinaties te laten voeren. Bij de uitvoering van het vaccineren
is geen ondersteuning geleverd door Defensie in 2009.

Los van de vraag of er wel of niet een aanvullend beroep op Defensie wordt gedaan,
moet opgemerkt worden dat de situatie in 2009 anders was omdat slechts een deel van
de bevolking werd gevaccineerd, er slechts sprake was van twee vaccins die in grote
hoeveelheden aanwezig waren en er geen anderhalve meter samenleving was. Ik verwijs
verder naar de evaluatie uitgevoerd door Berenschot (Kamerstuk 22 894, nr. 297, bijlage).

Vraag 10

Waarom werd Defensie bij het verdelen en toewijzen van IC-bedden in maart 2020 wel
succesvol betrokken, maar bij de vaccinatiestrategie veel minder?

Antwoord 10

Defensie is zowel betrokken bij de coördinatie en planning ten aanzien van het spreiden
van patiënten die opgenomen zijn op de IC-afdelingen, als bij de logistieke ondersteuning
van het vaccinatieprogramma. Daarnaast staat Defensie gereed om op momenten van schaarste
met een groot aantal militairen de uitvoering van het vaccineren te ondersteunen.

Vraag 11, 12 en 13

In hoeverre kan de Defensie afdeling Concept Development & Experimentation (CD&E)
een rol spelen door een loket te openen waar ondernemers met innovaties – die door
de drukte geen gehoor krijgen bij de Ministeries van VWS en AZ, maar wel een rol kunnen
spelen bij het vernietigen van het virus – zich kunnen melden en waar Defensie, in
samenwerking met onderzoeksinstituten, vervolgens de kansen waardeert op inzetbaarheid
in het beleid, naast het goede werk dat het RIVM doet?

Is het u bekend dat veel Nederlandse innovatieve ondernemers apparatuur hebben ontwikkeld
dat het coronavirus in ruimtes kan vernietigen/verteren? 4

In hoeverre is het kabinet bereid om (Nederlandse) innovaties (bijv. ionisatie of
licht) in te zetten om ruimtes zoals klaslokalen, praktijkruimtes, kleedlokalen, vergaderruimtes,
kinderdagverblijven te vrijwaren van coronavirus-deeltjes?

Antwoord 11, 12 en 13

Het is mij bekend dat Nederlandse ondernemers vele innovatieve mogelijkheden zien
voor de bestrijding van het COVID-19-virus. Het COVID-gerelateerde hulpaanbod dat
de afgelopen maanden bij Defensie is binnengekomen, varieert van medische beschermingsmiddelen,
testkits, ontsmettingsmiddelen en noodfaciliteiten, tot meer innovatieve middelen
als dashboards, planningsapps en ICT-ondersteuning.

Defensie beschikt niet over de kennis en kunde om te bepalen welk aanbod bruikbaar
en nodig is voor de bestrijding van de pandemie. Ook CD&E, dat een experimenteeromgeving
voor innovatie biedt, kan dat niet. Het aanbod voor hulp- en beschermingsmiddelen
wordt doorgeleid naar het Landelijk Consortium Hulpmiddelen van het Ministerie van
VWS.

Om mee te blijven denken en de krachten te blijven bindelen, heeft Defensie vorig
jaar in samenwerking met de Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid
(NIDV) een centraal COVID-19-loket geopend. De NIDV fungeert daarvoor als eerste aanspreekpunt.
Nederlandse bedrijven uit de defensie- en veiligheidsindustrie kunnen hier terecht
als ze door de pandemie bij defensieprojecten tegen uitdagingen aanlopen, maar we
hebben ook gezien dat bedrijven hier innovaties melden. Ook hierbij blijft gelden
dat wij openstaan voor innovatieve aanbiedingen, maar COVID-10-gerelateerd aanbod
doorgeleiden naar de verantwoordelijke ministeries. Defensie kan ook hier de beoordeling
over betrouwbaarheid, toepasbaarheid of veiligheid van het COVID-19-gerelateerde aanbod
niet overnemen.