Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Aalst over het fatale ongeluk bij een niet actief beveiligde overgang in Drenthe

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-Van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 5 februari 2021).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het vreselijke ongeluk bij een niet actief beveiligde overgang
in Drenthe waarbij een vrouw om het leven is gekomen?1

Antwoord 1

Ja. Van dit zeer tragisch ongeval ben ik diezelfde ochtend nog door ProRail op de
hoogte gebracht.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte dat de PVV keer op keer heeft opgeroepen de onbeveiligde
spoorwegovergangen sneller op te heffen, desnoods door het plaatsen van betonblokken?

Antwoord 2

Ik ben bekend met het standpunt van de PVV en ik deel de ambitie om de NABO’s zo snel
mogelijk op te heffen c.q. te beveiligen. De overweg waar het ongeluk heeft plaatsgevonden
is een particuliere spoorwegovergang. ProRail is, helaas nog zonder resultaat, reeds
lange tijd met betrokkenen in gesprek om de overweg definitief af te kunnen sluiten.
Volgens ProRail is het per direct opheffen, door het plaatsen van betonblokken, op
dit moment juridisch niet mogelijk. Hierdoor wordt namelijk door ProRail zonder enig
juridische legitimiteit de toegang tot (landbouw)grond, bedrijven en woningen ontzegd.
In het geval van de onbeveiligde spoorwegovergang Wijster hadden ook geen betonblokken
kunnen worden geplaatst aangezien de boerderij na het plaatsen daardoor onbereikbaar
zou zijn geworden voor de bewoners.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat dit ook het standpunt van ProRail is geweest?

Antwoord 3

Het tragische ongeval bij Wijster zit relatief kort op het ongeluk bij Hooghalen van
vorig jaar. Over een langere periode bezien is het aantal ongevallen op een niet actief
beveiligde spoorwegovergang afgenomen (2018: 6, 2019: 5 en 2020: 2). Niettemin is
elk ongeluk op een onbeveiligde spoorwegovergang er één te veel.

Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat dit het zoveelste ongeluk is dat in korte tijd plaatsvindt
bij een onbeveiligde spoorwegovergang?

Antwoord 4

Samen met ProRail maak ik haast met de aanpak van niet-actief beveiligde overwegen.
Sinds 2018 zijn 67 van de 180 onbeveiligde overwegen (NABO’s) uit het NABO-programma
aangepakt en zijn met diverse gemeentes (Winterswijk: 11 NABO’s, Hof van Twente: 13
NABO’s) afspraken gemaakt om ook daar NABO’s aan te pakken. Om de aanpak te versnellen
is een landelijk bemiddelaar aangesteld, heeft ProRail extra menskracht op het programma
gezet en heb ik eind vorig jaar € 112,5 mln. extra beschikbaar gesteld.2 Tegelijkertijd is ProRail ook afhankelijk van de bereidheid van particulieren dan
wel medewerking van gemeenten. Gelukkig gaat dat in veel gevallen goed en constateer
ik brede steun voor de aanpak. Niettemin zijn er situaties waar een patstelling dreigt
te ontstaan. Daarvoor heb ik een aanwijzingsbevoegdheid in voorbereiding als wettelijke
stok achter de deur waarmee, na een zorgvuldige belangenafweging, eenzijdig een verplichting
aan een wegbeheerder (gemeente of gebruiker/rechthebbende) kan worden opgelegd om
de benodigde maatregelen te treffen om de verkeersveiligheid op en rondom een onbeveiligde
spoorwegovergang te garanderen. De afgelopen periode heb ik met verschillende belanghebbenden
(o.a. Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg, NS, ProRail
en belangenorganisaties) gesproken over de aanwijzingsbevoegdheid. Op basis hiervan
hoop ik spoedig de wetgevingsprocedure voor het wetsvoorstel met de aanwijzingsbevoegdheid
te kunnen starten.

Vraag 5

Waarom heeft u nog steeds geen haast gemaakt met het opheffen van deze onbeveiligde
spoorwegovergangen?

Antwoord 5

Geen. Elk ongeluk is er één te veel, daarom heb ik de aanpak van onbewaakte overgangen
ook steeds prioriteit gegeven, een landelijk bemiddelaar aangesteld en meermaals extra
geld vrijgemaakt. Ik betreur het noodlottige ongeval bij een NABO in Wijster (Drenthe)
van 12 januari jl. ten zeerste. Mijn inzet en die van ProRail is onverminderd gericht
op zo snel mogelijk onbewaakte spoorwegovergangen aan te pakken en te blijven streven
naar nul dodelijke slachtoffers. Een goede structurele aanpak van overwegen is daarbij
van belang om de veiligheid op het spoor te kunnen garanderen en ook om in de toekomst
meer en snellere treinen te kunnen laten rijden.