Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Dam en Amhaouch over de hypothecaire lening aan Winair

Antwoord van Staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en
van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen
4 februari 2021).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Miljoen dollar staatssteun per toestel»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Worden de financiële problemen bij Winair uitsluitend veroorzaakt door de coronacrisis?
Is er sprake van een onderliggende (bedrijfskundige) analyse van de oorzaken? Wilt
u die analyse delen met de Kamer?

Antwoord 2

Het kabinet heeft tot de hypothecaire lening besloten naar aanleiding van een verzoek
van de Minister-President van Sint Maarten op 8 december jl., en op basis van een
politiekmaatschappelijke- en bedrijfseconomische toets volgens het «Afweegkader steunverzoeken
individuele bedrijven» dat op 1 mei 2020 naar uw Kamer is gestuurd2.

Deze toets was reeds opgestart naar aanleiding van het bredere verzoek tot steun dat
het bedrijf Winair eerder aan het kabinet heeft gedaan. Onderdeel van dit afwegingskader
is een bedrijfseconomische analyse. Daaruit is gebleken dat Winair in de kern een
gezond bedrijf is, maar dat de gevolgen van de Covid-19 crisis het bedrijf in financiële
problemen brengt. Over de financiële prestaties van Winair wordt gerapporteerd in
het Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen dat uw Kamer jaarlijks van de Minister van
Financiën ontvangt. Het onderzoek dat het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
heeft laten uitvoeren bestaat uit fase A en fase B. De uitkomsten van fase A zijn
bijgevoegd aan deze brief3. De uitkomsten van Fase B bevatten bedrijfsgevoelige informatie; deze worden vertrouwelijk
met uw Kamer gedeeld.

Vraag 3

Welke voorwaarden zijn aan de hypothecaire lening verbonden om een betaalbare luchtverbinding
met St. Eustatius en Saba te verbeteren? Is er sprake geweest van een vorm van aanbesteding?

Antwoord 3

Zoals aan uw Kamer gemeld in de brief van 31 december 20204 zijn er voorwaarden gesteld aan de hypothecaire lening. Het bedrijf mag totdat de
lening is terugbetaald geen bonussen, dividenden of winsten uitkeren. Bovendien moet
het bedrijf minimaal tweemaal per dag de routes Sint Maarten – Saba, Sint Maarten
– Sint Eustatius, en Saba – Sint Eustatius bedienen zodra de Covid-19 inreismaatregelen
zijn opgeheven. Daarnaast moet het bedrijf inzage bieden aan het Rijk met betrekking
tot de financiële bedrijfsvoering.

Het verstrekken van een hypothecaire lening behoeft geen aanbestedingstraject.

Vraag 4

Is het waar dat onlangs met financiële steun van de (Nederlandse) overheid een hernieuwde
route Sint Eustatius – Bonaire is geopend (ook uitgevoerd door Winair)? Klopt het
dat de Nederlandse overheid een aanzienlijk aantal stoelen op deze route heeft moeten
garanderen? Klopt het dat ongeveer tegelijkertijd de route Sint Maarten – Curaçao
– Bonaire is hervat door Winair? Zijn deze routes niet zodanig onderling concurrerend
dat het grote gevaar bestaat dat beide routes niet zelfstandig levensvatbaar zijn?

Antwoord 4

Door de inreisbeperkingen als gevolg van Covid-19 zijn reguliere luchtverbindingen
tussen de bovenwindse- en de benedenwindse eilanden van het Koninkrijk der Nederlanden
uitgevallen. De gezaghebbers van Bonaire en Saba en de regeringscommissaris van Sint
Eustatius hebben aangegeven zich ernstig zorgen te maken over de gevolgen hiervan.
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties acht het van belang dat
de eilanden in tijden van crisis goed met elkaar verbonden blijven, en heeft om deze
reden middelen beschikbaar gesteld waarmee tijdelijk een wekelijkse vlucht tussen
Bonaire en Sint Eustatius gegarandeerd is. Er is een uitvraag gedaan bij verschillende
vliegmaatschappijen, en Winair heeft als enige partij aangegeven deze opdracht te
willen aannemen. De routes zijn niet concurrerend, omdat tussen Bonaire en Sint Eustatius
geen directe verbinding wordt aangeboden. Er zijn slechts vluchten met meerdere overstapmomenten
die door de geldende inreisbeperking ondoenlijk zijn.

Vraag 5

Welke rol speelt het feit dat het Rijk voor 7% aandeelhouder is van Winair bij het
besluit om een hypothecaire lening te verstrekken?

Antwoord 5

Het Rijk is voor 7,95% aandeelhouder in Winair. Namens de Nederlandse Staat wordt
de aandeelhoudersrol vervuld door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
De verstrekking van een hypothecaire lening aan Winair volgt uit het belang om Saba
en Sint Eustatius verbonden te houden. Dat belang ligt ook ten grondslag aan het aandeelhouderschap
in Winair. Het risico voor de staat is met de gekozen optie van een hypothecaire lening
zo klein mogelijk gehouden.

Vraag 6

Welke andere luchtvaartmaatschappijen verzorgen verbindingen tussen de Caribische
delen van het Koninkrijk? Was het garanderen van de vliegbewegingen tussen Saba, Sint
Eustatius en Sint Maarten juist niet een mooie gelegenheid geweest om de diversiteit
en concurrentie in de vliegwereld te versterken, ten faveure van de consumentenprijzen?

Antwoord 6

Er is een beperkt aantal maatschappijen dat lijnvluchtverbindingen tussen de Caribische
delen van het Koninkrijk verzorgt, waaronder Divi Divi, EZ Air, Jet Air, en Winair.
Er is dan ook weinig sprake van marktwerking en concurrentie. Saba en Sint Eustatius
worden slechts bediend door één maatschappij: Winair. Deze verbinding is vanwege de
kleinschaligheid niet kostendekkend. Bij het uitblijven van een hypothecaire lening
aan Winair, zou het bedrijf naar verwachting surseance van betaling hebben moeten
aanvragen, met als gevolg dat er op zeer korte termijn geen aanbod van lijnvluchten
van- en naar Saba en Sint Eustatius zouden zijn. De bereikbaarheid van Saba en Sint
Eustatius is met het verstrekken van een hypothecaire lening op de korte termijn geborgd.
Het kabinet bekijkt op welke wijze de bereikbaarheid op de middellange termijn kan
worden geborgd.

Vraag 7

Wat is de financiële situatie van deze luchtvaartmaatschappijen? Ontvangen deze ook
steun van de rijksoverheid? Zo ja, hoeveel? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 3. De maatschappijen gevestigd op Caribisch Nederland kunnen
aanspraak maken op de Covid-19 regelingen van het Rijk.

Vraag 8

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de aanbevelingen van de Expertgroep Connectiviteit,
die ervoor pleit de vliegverbindingen tussen de eilanden te behandelen en te subsidiëren
als een vorm van openbaar vervoer?

Antwoord 8

Mede naar aanleiding van de Expertgroep Connectiviteit is een pilot met een ferryverbinding
tussen de bovenwindse eilanden aangekondigd5. Deze pilot kan uitgevoerd worden nadat de reisbeperkingen vanwege Covid-19 zijn
opgeheven. De vliegverbindingen in Caribisch Nederland worden door het kabinet gemonitord.
De bereikbaarheid van Saba en Sint Eustatius is met het verstrekken van een hypothecaire
lening op de korte termijn geborgd. Het kabinet bekijkt hoe deze bereikbaarheid na
deze termijn kan worden geborgd.