Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over het bericht 'Export verarmd Urenco-uranium naar Rusland in strijd Europese sancties'

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking), mede
namens de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, (ontvangen 18 december
2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 770.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Export verarmd Urenco-uranium naar Rusland in strijd
Europese sancties»?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Bent u bekend met de «Gutachten zur Zulässigkeit von Exportgenehmigungen für Uran
von Deutschland nach Russland»?2

Antwoord 2

Ja

Vraag 3

Is het voor de uitvoer van verarmd uranium vanuit Duitsland, via een Nederlandse haven,
verplicht dat de afzender van het verarmd uranium beschikt over een geldige exportvergunning?

Antwoord 3

Verordening (EG) Nr. 428/2009 van 5 mei 2009 (de Dual-useverordening) maakt het exporteren
van (verarmd) uranium uit de Europese Douane-unie vergunningplichtig. Aanvragen dienen
ingediend te worden door een exporteur in het land van vestiging. Indien toegewezen,
mag de uitvoer uit de Europese Douane-unie uit iedere EU haven onder deze exportvergunning
plaatsvinden.

Vraag 4 en 5

Bent u het ermee eens dat het op grond van EU-verordening 833/2014 van 31 juli 2014
betreffende beperkende maatregelen naar aanleiding van de acties van Rusland die de
situatie in Oekraïne destabiliseren verbodenis om verarmd uranium naar Rusland te exporteren als niet is vastgesteld dat het te
exporteren verarmd uranium uitsluitend civiel wordt gebruikt? Zo nee, waarom niet?

Klopt het dat er geen exportvergunning mag worden verleend als niet kan worden uitgesloten
dat het naar Rusland te exporteren verarmd uranium militair wordt gebruikt?

Antwoord 4 en 5

Vanuit internationale sancties geldt geen verbod voor het vervoer van en/of naar Rusland
voor civiel eindgebruik door een civiele eindgebruiker. De levering van verarmd uranium
aan Rusland is in overeenstemming met internationale verdragen, zoals het Non-Proliferatie
Verdrag (NPV) waarin vreedzaam gebruik wordt toegestaan. Uranium is onderworpen aan
een uitgebreid stelsel van vergunningen en (internationaal) toezicht om veiligheid
en civiel eindgebruik van het uranium te waarborgen en proliferatie te voorkomen.
Landen die partij zijn bij het NPV, waaronder ook Rusland, zijn gebonden aan de verplichtingen
die hieruit voortvloeien. Er zijn geen aanwijzingen dat Rusland zich niet houdt aan
zijn internationale verplichtingen onder het NPV.

Exportvergunningen voor (verarmd-)uranium kunnen dan ook worden verleend ten behoeve
van civiele doeleinden. De vergunningen worden slechts afgegeven onder strikte voorwaarden.
Zo worden de vergunningen uitsluitend verstrekt nadat de overheid van het ontvangende
land voorafgaand aan de export formele overheidsgaranties heeft gegeven omtrent dit
civiel eindgebruik. Deze werkwijze vloeit voort uit de richtlijnen van het exportcontroleregime
de Nuclear Suppliers Group (NSG) en uit de EU dual-useverordening. Deze overheidsgaranties zijn formeel bindend.
Het materiaal staat bovendien onder toezicht van het Internationaal Atomenergie Agentschap
(IAEA).

Vraag 6

Bent u het eens met het Duitse Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle (BAFA) dat er niet kan worden uitgesloten dat het door Urenco Gronau (Duitsland)
via Nederland naar Rusland uitgevoerde verarmde uranium militair wordt toegepast?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Duitsland is een van de landen die de NSG heeft opgericht. Derhalve gelden in Duitsland
voor exportvergunningen dezelfde richtlijnen en waarborgen.

In antwoord op vragen van de Bondsdag heeft de Duitse regering op 16 september 2020
aangegeven dat de export van dual-use goederen naar Rusland strikt wordt gecontroleerd
en getoetst op mogelijk militair eindgebruik. Over individuele vergunningaanvragen
doet de Duitse regering geen uitspraken. 3

Ik ben niet bekend met de specifieke uitspraak van het Duitse BAFA waaraan u refereert.

Vraag 7

Wat vindt u ervan dat de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS)
bij de export van verarmd uranium alleen controleert of het transport aan de veiligheidseisen
voldoet en niet kijkt naar wat er in Rusland met het verarmd uranium gebeurt, omdat
er dan al een Duitse exportvergunning is afgegeven? Moet die controle niet een stuk
uitgebreider zijn als het gaat om dergelijk radioactief materiaal?

Antwoord 7

Op grond van de Kernenergiewet is de ANVS aangewezen als bevoegd gezag verantwoordelijk
voor de controle op de veiligheid en beveiliging van deze transporten. In Nederland
valt het verlenen van exportvergunningen en het toezicht op de uitvoering daarvan
onder de verantwoordelijkheid van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
In dit geval is sprake van een Duitse exportvergunning afgegeven door het Duits bevoegde
gezag. Internationaal gezien kan de ANVS niet in de bevoegdheid treden van een ander
bevoegd gezag.

Vraag 8

Op welke wijze waarborgt u dat er via Nederland geen goederen in strijd met Europese
exportsancties worden geëxporteerd?

Antwoord 8

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is verantwoordelijk
voor de implementatie en uitvoering van sectorale sanctiemaatregelen. In deze rol
beoordeelt de Minister exportvergunningaanvragen voor de export van strategische goederen.
Daarnaast houdt de Douane toezicht op het (EU-)grensoverschrijdende goederenverkeer
– waaronder transacties die vallen onder sanctiewetgeving – en handhaaft daarbij de
voor dit verkeer geldende wet- en regelgeving. Voor wat betreft toezicht en handhaving
op de in-, uit- en doorvoer van strategische goederen, voert de Douane deze taak uit
in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het Ministerie van Buitenlandse
Zaken en de Douane geven in aanvulling op de officiële bekendmakingen regelmatig voorlichting
aan bedrijven over vergunningverlening, sanctieregelgeving en hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid om illegale export en doorvoer tegen te gaan.