Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Karabulut, Ploumen en Van Ojik over het Nederlandse kernwapenbeleid

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van de Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten
(Defensie) (ontvangen 8 december 2020).

Vraag 1 en 2

Kunt u toelichten wat het besluit van de Noord Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO)
precies inhoudt om «meer openheid te verschaffen over deze specifieke oefening»?1

Geldt deze transparantie alleen Nederland? In welke andere NAVO-lidstaten zijn mededelingen
gedaan over deze oefening?

Antwoord 1 en 2

Binnen de NAVO is besloten om dit jaar voor het eerst de nucleaire dimensie van een
jaarlijkse NAVO-oefening bekend te maken. Dit is een belangrijke stap in het streven
naar meer transparantie. Het NAVO-persbericht over de oefening en over het bezoek
van de secretaris-generaal van de NAVO aan vliegbasis Volkel benadrukt dat meer transparantie
van belang is om het vertrouwen tussen kernwapenlanden te vergroten en het risico
van miscalculatie te verkleinen. Bondgenoten maken een eigen afweging over het bekendmaken
van hun deelname aan de oefening. Nederland streeft er naar om binnen de kaders van
de bondgenootschappelijke afspraken zo transparant mogelijk te zijn over de kernwapentaak
en daaraan gerelateerde onderwerpen, en heeft dan ook bekendgemaakt aan deze oefening
deel te nemen.

Vraag 3 en 4

Kunt u bevestigen dat het de oefening Steadfast Noon betrof? Zo nee, welke oefening
was het dan?

Is ook door andere NAVO-lidstaten deelgenomen aan de oefening Steadfast Noon? Zo ja,
welke landen waren dat?

Antwoord 3 en 4

Aan de NAVO-oefening met nucleaire dimensie namen dit jaar vliegtuigen deel vanuit
landen verspreid over het bondgenootschap. Het is aan bondgenoten zelf om bekend te
maken of zij deelnemen aan deze oefening. Nederland heeft ervoor gekozen om dit te
doen, in het streven naar meer transparantie. Zoals eerder aan uw Kamer gemeld, blijven
de details van deze jaarlijkse NAVO-oefening geclassificeerd2. Daaronder valt ook de naam van de oefening.

Vraag 5

Waarom was dhr. Stoltenberg tijdens de oefening in Volkel? Heeft hij tijdens de dagen
van de oefening ook andere luchtmachtbases bezocht? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

De secretaris-generaal van de NAVO bezoekt regelmatig oefeningen en heeft tijdens
deze oefening alleen vliegbasis Volkel bezocht. Elk jaar wordt de oefening door een
andere deelnemende bondgenoot gecoördineerd. Dit keer heeft Nederland dit gedaan.

Vraag 6

Hoe heeft de NAVO het transparantiebeleid over deze oefening geëvalueerd? Zal in de
toekomst een verruiming van dit transparantiebeleid plaats hebben? Zo ja, wanneer
en op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

De evaluatie van bondgenootschappelijke oefeningen, inclusief berichtgeving hierover,
vindt altijd plaats binnen de NAVO. Evaluaties blijven geclassificeerd, ten einde
de effectiviteit van oefeningen niet te ondermijnen. Binnen de NAVO wordt belang gehecht
aan meer transparantie over bondgenootschappelijke activiteiten, om de kans op miscalculatie
te verkleinen. De Nederlandse inzet binnen de NAVO is erop gericht om transparantie
over de kernwapentaak en daaraan gerelateerde onderwerpen waar mogelijk te vergroten,
binnen de kaders van de bondgenootschappelijke afspraken.

Vraag 7

Is de observatie juist dat u van mening verschilt over het transparantiebeleid over
kernwapens in Nederland nu de Minister van Defensie heeft bekend gemaakt dat de Koninklijke
Luchtmacht oefent in kernwapenprocedures en bovendien tijdens een tv-uitzending op
18 oktober 2020 erkend heeft dat er in Nederland kernwapens zijn en de Minister van
Buitenlandse Zaken categorisch blijft ontkennen iets over kernwapenbeleid te kunnen
meedelen? Zo nee, kunt u uw antwoord toelichten?3

Antwoord 7

Het kabinet streeft ernaar zo transparant mogelijk te zijn over de kernwapentaak en
daaraan gerelateerde onderwerpen, binnen de kaders van de bondgenootschappelijke afspraken.
Het beoefenen van nucleaire scenario’s, op alle niveaus, teneinde de veiligheid, beveiliging
en effectiviteit van nucleaire wapens te garanderen, heeft binnen NAVO altijd plaatsgevonden.
De uitspraken van de Minister van Defensie tijdens de uitzending van WNL Op Zondag
van 18 oktober jl. gingen over het belang van transparantie over deze NAVO-oefening,
en benadrukten de realistische wijze van oefenen tijdens de bekendgemaakte NAVO-oefening
met nucleaire dimensie.

Zoals uw Kamer bekend, kunnen over aantallen en locaties van in Europa aanwezige Amerikaanse
kernwapens op grond van bondgenootschappelijke en juridisch bindende afspraken geen
mededelingen worden gedaan. Overwegingen van veiligheid liggen hieraan ten grondslag.
Alle bondgenoten, inclusief Nederland, onderschrijven deze geheimhoudingsplicht.

Vraag 8 en 9

Deelt u de mening dat het Non-Proliferatieverdrag verbiedt om kernwapens en andere
voorwaardenscheppende omstandigheden zoals oefeningen, procedures en opslag van kernwapens
van de erkende kernwapenmachten zoals de Verenigde Staten te delen? Zo nee, wat is
dan uw uitleg van het Non-Proliferatieverdrag (NPV)? Kunt u dat uitvoerig toelichten?

Deelt u de analyse dat Nederland in overtreding is van het NPV nu u heeft toegegeven
met Amerikaanse kernwapens te oefenen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat zult u doen
om in overeenstemming te komen met de bepalingen van het NPV?4

Antwoord 8 en 9

Ten tijde van de onderhandeling over het Non-Proliferatieverdrag (NPV) bestonden de
NAVO «nuclear sharing arrangements» al. Deze afspraken zijn in die onderhandelingen
expliciet aan de orde geweest en zijn volledig in lijn met het verdrag, dat in 1970
in werking trad. De afspraken vormen de basis voor de Nederlands kernwapentaak binnen
de NAVO. Deze taak, alsmede het oefenen daarvoor, is derhalve niet in strijd met het
NPV. Nederland bezit geen kernwapens. Wapens die aan de NAVO zijn toegewezen blijven
te allen tijde onder de nationale controle van een kernwapenstaat. Bij de NAVO-oefening
met nucleaire dimensie van medio oktober is daarnaast door deelnemende bondgenoten
niet gevlogen met kernwapens. Dit is ook expliciet gemeld in het persbericht van de
secretaris-generaal van de NAVO over de oefening.

Vraag 10

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het debat over de Defensiebegroting op 1 december
2020?

Antwoord 10

De vragen zijn binnen de reguliere termijn van drie weken beantwoord.