Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Sjoerdsma over de situatie in kamp al Hol

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 2 november 2020).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 372.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat het Al Hol-opvangkamp in Noordoost-Syrië, waar meerdere
Nederlandse mannen en vrouwen verblijven, een broedplaats voor radicalisering en rekrutering
door IS is geworden?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Hoe duidt u deze ontwikkelingen? Zijn er aanwijzingen van Nederlandse mannen en/of
vrouwen die opnieuw gerekruteerd zijn door IS?

Antwoord 2

van het kamp bevolkt door personen met een diverse achtergrond. Een deel van deze
personen is teleurgesteld in ISIS en het jihadistisch gedachtengoed. Een ander deel
heeft nooit afscheid genomen van ISIS of haar jihadistische ideologie. En weer anderen
zijn wederom geradicaliseerd en dus mogelijk vatbaarder voor rekrutering door ISIS.
Deze situaties kunnen ook voor de Nederlandse vrouwen gelden.

Vraag 3

Klopt het dat IS de afgelopen maanden weer aan kracht wint in Syrië en Irak? Klopt
het voorts dat vrouwen een steeds belangrijkere rol krijgen in de organisatie, waaronder
gewapende functies?

Antwoord 3

Experts wijzen erop dat ISIS zou kunnen profiteren van afgenomen druk als gevolg van
de COVID-19-crisis. In vergelijking met vorig jaar lijkt ISIS wat meer activiteit
te vertonen. De slagkracht komt echter nog lang niet in de buurt van die tijdens de
«hoogtijdagen van het kalifaat». Op basis van de bestaande inlichtingen is er geen
aanleiding om te veronderstellen dat vrouwen een steeds belangrijkere rol krijgen
binnen de organisatie. Er zijn evenmin aanwijzingen dat steeds meer vrouwen gewapende
functies krijgen.

Vraag 4

Klopt het dat in Al Hol een aparte gevangenis voor buitenlandse vrouwen bestaat, omdat
deze gevaarlijker zouden zijn dan vrouwen uit Syrië en Irak? Zo ja, klopt het dat
juist op deze plekken radicalisering en rekrutering voor IS plaatsvindt? Zitten hier
ook Nederlandse vrouwen tussen?

Antwoord 4

Nee, er is voor zover bekend binnen Al Hol geen aparte vrouwengevangenis voor buitenlandse
vrouwen. Er is wel een aparte sectie voor buitenlandse vrouwen in het kamp. In algemene
zin probeert ISIS de bevolking van de opvangkampen binnen hun ideologische invloedssfeer
te behouden.

Vraag 5

Kunt u zich uw uitspraken herinneren tijdens het mondelinge vragenuur van 30 juni
jl., waarin u stelde dat er zeker wel een tiental Nederlandse vrouwen uit opvangkampen
in Syrië zijn ontsnapt? Heeft u sindsdien kennisgenomen van andere ontsnappingen van
Nederlandse mannen en/of vrouwen uit deze kampen? Zo ja, hoeveel?

Antwoord 5

Ja, ik kan mij deze uitspraken herinneren. Er zijn met een zekere regelmaat berichten
dat personen zijn ontsnapt uit de opvangkampen in Noordoost Syrië. Vaak is het onduidelijk
om welk aantal het gaat en bestaat er evenmin zekerheid over hun nationaliteit en
leeftijd. Ook is er vaak onduidelijkheid wanneer de ontsnappingen plaatsvonden. Er
zijn aanwijzingen dat nog een of enkele Nederlandse vrouwen sinds 30 juni zijn ontsnapt.
Voor zover bekend zijn er sindsdien geen Nederlandse mannen ontsnapt uit detentie.

Vraag 6

Hoe duidt u de opvatting dat het nu weigeren van het terughalen van eigen onderdanen
uit Syrische kampen door Europese lidstaten als kortzichtig veiligheidsbeleid wordt
beschouwd? Welke oplossing voorziet u om te voorkomen dat Nederlandse mannen en vrouwen
in dergelijke kampen verder radicaliseren en onder de radar terugkeren naar Europa?

Antwoord 6

Het kabinet zet zich in om straffeloosheid te voorkomen. Hierbij wordt voortdurend
bekeken of personen naar Nederland gehaald kunnen worden ter berechting. De situatie
is echter complex. Er wordt een afweging gemaakt waarin de internationale betrekkingen,
de veiligheidssituatie in de regio en de veiligheid van betrokkenen worden meegewogen.
Het kabinet volgt de ontwikkelingen in het gebied en heeft hierover geregeld overleg
met relevante Schengenpartners. Om uitreizigers zo vroeg mogelijk te onderkennen zijn
alle uitreizigers opgenomen in het Schengen Informatie Systeem (SIS) en is een Europees
Arrestatie Bevel (EAB) tegen hen uitgevaardigd.

Vraag 7

Welke andere Europese lidstaten hebben inmiddels hun onderdanen teruggehaald uit Syrische
opvangkampen?

Antwoord 7

Europese lidstaten zetten niet in op het actief repatriëren van volwassen uitreizigers
uit de opvangkampen en detentiecentra in Noordoost-Syrië. Italië repatrieerde in 2019
eenmalig, met behulp van de VS, een mannelijke uitreiziger. Recentelijk repatrieerden
zij ook een vrouw met 4 minderjarige kinderen. Duitsland haalde in november 2019 een
uitreizigster met haar drie kinderen uit een opvangkamp in Noordoost-Syrië terug.
Voor wat betreft de actieve repatriëring van (wees)kinderen bezien de meeste Europese
lidstaten per geval wat mogelijk is. Zo repatrieerde Frankrijk bijvoorbeeld in juni
van dit jaar 10 kwetsbare kinderen. Het Verenigd Koninkrijk repatrieerde in september
een kind dat zonder ouders in een opvangkamp in Noordoost-Syrië verbleef.

Vraag 8

Wat is de stand van zaken van de uitvoering van het door het openbaar ministerie uitgevaardigde
aanhoudingsbevel en het bevel tot gevangenneming van de rechtbank Rotterdam, waarin
de regering is verzocht binnen zes maanden met concrete daden te voldoen aan de wens
om de verdachte in Nederland te berechten? Welke concrete stappen zijn hierin al genomen?

Antwoord 8

Uw kamer is hierover op 18 juni door middel van een brief over geïnformeerd. In deze
brief is aangegeven dat, tijdens het CORE-7 overleg van 3 juni 2020 met andere Schengenlanden
en het VK, Nederland heeft opgebracht of er mogelijkheden zijn om gezamenlijk te kijken
naar wat in individuele gevallen de concrete mogelijkheden en consequenties van repatriëring
zijn. Het onderzoek naar de mogelijkheden om de verdachte naar Nederland te brengen
loopt. Indien er nieuwe ontwikkelingen zijn zal hierover gerapporteerd worden.