Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over de gevolgen van de hittegolf voor dieren in de veehouderij

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 27 oktober
2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3758.

Vraag 1

Kent u de berichten »Driekwart schapen heeft geen schaduw, verschillende partijen
werken aan hitteplan» en «Wakker Dier eist actie: al 110 miljoen dieren hadden dit
jaar hittestress»?1 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u gezien dat op zaterdag 8 augustus, zondag 9 augustus, maandag 10 augustus,
dinsdag 11 augustus en woensdag 12 augustus 2020 temperaturen van 35 graden Celsius
en hoger worden verwacht in delen van Nederland?

Antwoord 2

Ja dat heb ik gezien. Dat waren inderdaad erg warme dagen waarbij lokaal ook temperaturen
boven de 35 graden zijn gemeten.

Vraag 3

Erkent u dat tot eind juli dit jaar al 110 miljoen dieren in Nederland te kampen hebben
gehad met hittestress, terwijl er tot dan toe nog geen hittegolf was geweest en hoe
beoordeelt u dit aantal, gezien het feit dat houders van dieren wettelijk verplicht
zijn de dieren de nodige bescherming te bieden, ook bij bijzondere weeromstandigheden?
Gebeurt dit naar uw mening voldoende in de veehouderij?

Antwoord 3

Het bovenstaande getal (110 miljoen dieren) is afkomstig uit het rapport «Hittestressdagen
in de veehouderij» van Wakker Dier3 en gebaseerd op de uitkomsten van de «Monitor Hittestress»4 van Wakker Dier. Zoals Wakker Dier ook zelf in dit rapport aangeeft, gaat het hier
om een schatting van het aantal dieren dat in 2020 een risico liep op hittestress
tijdens een zogenoemde «hittestressdag». Of een dier ook daadwerkelijk hittestress
ervaart op een dergelijke dag is echter afhankelijk van hoe het dier wordt gehouden
(bijvoorbeeld door dakisolatie, koelsystemen, stalbezetting), iets wat Wakker Dier
in haar schatting van 110 miljoen dieren niet meeneemt.

Ik constateer dat veehouders de afgelopen jaren veel innovatieve maatregelen hebben
getroffen die dieren moeten beschermen of verkoelen tijdens hete periodes. Ook legt
LTO momenteel samen met veehouders en dierenartsen de laatste hand aan het Hitteplan
2.05. Dit plan geeft veehouders praktische tips om hun dieren op hete dagen te beschermen.

Vraag 4

Hoeveel Full Time Equivalent (FTE) zet de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
(NVWA) deze zomer aanvullend in om toezicht te houden op diertransporten wanneer het
warmer wordt dan 27 graden?

Antwoord 4

Toezicht op hittestress bij dieren die worden getransporteerd is onderdeel van het
reguliere takenpakket van de NVWA. In de zomer wordt tijdens een periode waarbij het
warmer is dan 27 graden prioriteit gegeven aan inspectie van veetransporten. Op jaarbasis
is dit in 2 FTE uit te drukken, in de zomer zijn naar inschatting op één dag maximaal
achttien medewerkers beschikbaar.

Bij de levende keuring van dieren bij aanvoer op slachthuizen geeft de NVWA extra
aandacht aan mogelijke verschijnselen van hittestress. De levende keuring van dieren
voor de slacht wordt echter áltijd uitgevoerd, zodat dit niet tot extra inzet leidt.
Wél kan er sprake zijn van aangepaste uren waarop de keuring plaats vindt, indien
besloten wordt tot aangepaste slachttijden.

Ook bij de keuring en certificering van dieren voor de levende export kan sprake zijn
van aangepaste tijden waarop deze plaatsvinden (»s morgens extra vroeg of ’s avonds)
als het overdag warmer wordt dan 27 graden. Daarnaast wordt bij de zogenaamde «voorscreening»
van dieren voor levende export gedurende de gehele zomer 2 FTE extra ingezet om ingediende
aanvragen te beoordelen.

Vraag 5

Hoeveel FTE zet de NVWA deze zomer aanvullend in om toezicht te houden op het verbod
op diertransporten boven de 35 graden?

Antwoord 5

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Op welke manier waarborgt u dat dieren in stallen niet lijden onder hittestress, aangezien
veehouders de wettelijke verplichting om hun dieren de nodige bescherming te bieden
kennelijk lang niet altijd nakomen?

Antwoord 6

Het Besluit Houders van dieren waarborgt het dierenwelzijn, ook met betrekking tot
hittestress. In artikel 2.5.4 van het Besluit Houders van dieren staat vastgelegd
dat de luchtcirculatie, het stofgehalte in de lucht, de temperatuur en de relatieve
luchtvochtigheid in de omgeving van het dier niet schadelijk zijn voor het dier. In
artikelen 2.5.6, 2.5.5 en 2.5.8 staat vastgelegd dat indien de veehouder gebruik maakt
van een kunstmatig ventilatiesysteem, deze moet beschikken over een passend noodsysteem
en alarmsysteem die beiden ook regelmatig moeten worden getest en gecontroleerd.

Dit jaar heeft de NVWA, ondanks een hete zomer, weinig overtredingen met betrekking
tot hittestress onder dieren in stallen vastgesteld. Veehouders hebben extra maatregelen
getroffen om het welzijn van hun dieren te waarborgen.

Vraag 7

Hoeveel FTE zet de NVWA tijdens de huidige hittegolf aanvullend in om te controleren
op hittestress bij dieren in stallen en in de wei?

Antwoord 7

Het toezicht op hittestress bij dieren in stallen en weiden is onderdeel van het reguliere
takenpakket van de NVWA. In de zomer wordt tijdens een hitteperiode de nadruk van
de inspectiewerkzaamheden binnen dit domein gelegd op inspecties n.a.v. meldingen
in het kader van hittestress op veehouderijen. Op jaarbasis is 11 fte beschikbaar
voor de beoordeling en afhandeling van de dierenwelzijnsmeldingen.

Vraag 8

Kunt u bevestigen dat schapen al bij 23 graden last hebben van hittestress, waarbij
ze gaan hijgen, sloom worden en proberen de schaduw op te zoeken?

Antwoord 8

Zoals beschreven door de WUR6 ondervinden schapen boven een temperatuur van 23 graden hittestress als schaduw ontbreekt.
Voldoende schaduw vermindert het ongerief.

Vraag 9

Is het juist dat driekwart van de schapen in de wei in Noord-Holland geen enkele vorm
van schaduw heeft en is dit percentage (naar verwachting) door te trekken tot het
landelijke niveau?

Antwoord 9

Hier heb ik geen gegevens over.

Vraag 10

Welke percentages koeien, paarden en geiten hebben in de wei geen enkele vorm van
beschutting en vindt u dit wenselijk?

Antwoord 10

Hier heb ik geen gegevens over.

Vraag 11

Wat moet de buitentemperatuur zijn waarboven het houden van dieren in de wei zonder
beschutting beschouwd wordt als een overtreding van de zorgplicht voor dieren en welke
sanctie staat daarop?

Antwoord 11

Tijdens warme dagen is extra aandacht voor het welzijn van dieren van groot belang.
In het Besluit Houders van dieren is voorgeschreven dat een veehouder dieren die buiten
worden gehouden bescherming moet bieden tegen slechte weersomstandigheden en gezondheidsrisico’s.
Dit betekent dat ze voldoende schaduwplekken moeten bieden op een hete zonnige dag
is, of dat ze op een andere wijze zorg moeten dragen voor de bescherming van de dieren.
Als de NVWA tijdens inspecties, bijvoorbeeld naar aanleiding van meldingen, overtredingen
aantreft zal hiertegen worden opgetreden. Het interventiebeleid is daarbij leidend.
Ik kan geen exacte buitentemperatuur definiëren waarboven het houden van dieren in
de wei zonder beschutting beschouwd wordt als een overtreding van de zorgplicht voor
dieren. Hittestress is niet te koppelen aan één specifieke temperatuur, maar is afhankelijk
van meerdere factoren zoals schaduw, luchtvochtigheid.

Vraag 12

Hoeveel van zulke overtredingen zijn er in 2018, 2019 en 2020 vastgesteld?

Antwoord 12

Er zijn geen gegevens voor het jaar 2018 omdat de afdoening voor het eerst vanaf 2019
specifiek wordt bijgehouden. In dat jaar is één schriftelijke waarschuwing gegeven.
Deze had geen betrekking op aanwezigheid van beschutting, maar op het niet scheren
van schapen wat hittestress opleverde. In 2020 zijn er tot 16 augustus twaalf schriftelijke
waarschuwingen opgemaakt. Bij twee inspecties is een rapport van bevindingen en een
proces-verbaal opgemaakt, hierbij werden naast het onvoldoende beschermen van de dieren
meer dierenwelzijnsovertredingen aangetroffen.

Vraag 13

Welke maatregelen gaat u nemen om dieren in de wei te beschermen tegen hitte?

Antwoord 13

Zie antwoord op vraag 11. Ik neem nu geen aanvullende maatregelen, de regels zijn
gesteld in het Besluit Houders van dieren en de veehouder dient zich hier aan te houden.