Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lodders en Van der Linde over het experiment van DNB met uitgifte betaalrekeningen

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Staatssecretaris Vijlbrief
(Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst) (ontvangen 26 oktober 2020).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van alweer het opzeggen van een bankrekening van een Accidental
American door een Nederlandse bank afgelopen vrijdag, 25 september 2020? Bent u op
de hoogte van het feit dat deze specifieke bank de Accidental American bij het opzeggen
van de bankrekening in verband met de wet naleving belastingplicht buitenlandse rekeningen
(FATCA) nog vier weken (in dit geval tot 24 oktober 2020) de tijd geeft om een vervangende
bankrekening door te geven en na 2 maanden de bankrekening(en) definitief afsluit?

Antwoord 1

Ik kan niet ingaan op individuele zaken waarin sprake is van stopzetten van rekeningen.
Van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heb ik begrepen dat zij vermoeden dat
het hier gaat om de desbetreffende bank en de klant uit de recente Kifid zaak (uitspraak
nr. 2020-6301). In de Kifid uitspraak oordeelt het Kifid dat er naast het ontbreken van een US
TIN ook sprake is van andere redenen op grond waarvan de bank bevoegd was de relatie
met de betrokken klant te ontbinden.

Vraag 2

Waar moeten Accidental Americans met hun spaargeld heen wanneer de bank hun bankrekening
sluit, zij geen andere bankrekening hebben en ook geen nieuwe bankrekening meer kunnen
openen bij een andere bank vanwege de FATCA-achtergrond? Hoe moeten mensen zonder
een bankrekening de hypotheek, zorgverzekering en andere vaste lasten betalen?

Antwoord 2

In mijn brief van 6 oktober2, in reactie op eerdere vragen van het lid Lodders (VVD), schreef ik dat Accidental
Americans de mogelijkheid hebben om een basisbetaalrekening aan te vragen als zij
niet meer beschikken over een andere betaalrekening. Ik kan niet uitsluiten dat in
individuele gevallen ook het openen van een basisbetaalrekening op basis van de weigeringsgronden
van de betaalrekeningenrichtlijn door banken wordt geweigerd. In dat geval kan de
consument een aanvraag voor een basisbetaalrekening indienen onder het Convenant Basisbankrekening.
Op grond van het Convenant Basisbankrekening kan de bank de consumenten verplichten
om samen met een erkende hulpverleningsinstantie de aanvraag voor een basisbetaalrekening
in te dienen. Ook kan de bank verplicht stellen dat de basisbetaalrekening door een
erkende hulpverleningsinstantie wordt beheerd. Het is aan de consument om een erkende
hulpverleningsinstantie te vinden die bereid is om samen een aanvraag voor een basisbetaalrekening
in te dienen. Of het risico op het plegen van financiële delicten in een concreet
geval voldoende gemitigeerd is door het inschakelen van een hulpverleningsinstantie
(conform het Convenant Basisbankrekening), is in de eerste plaats ter beoordeling
aan de betreffende bank.

Vraag 3

Kunt u een stand van zaken geven met betrekking tot het experiment van de De Nederlandsche
Bank (DNB) over de uitgifte van betaalrekeningen aan particulieren? Kunt u hierin
expliciet ingaan op de rol van de Europese Centrale Bank (ECB) en de vorm van het
experiment?

Antwoord 3

Ik informeer uw Kamer in een separate brief over de stand van zaken met betrekking
tot digitaal centralebankgeld, ook wel de digitale euro genoemd. De ontwikkeling van
de digitale euro staat hoog op de Europese agenda. De Europese Centrale Bank heeft
hier op 2 oktober jl. een rapport over gepubliceerd. De ECB is net als DNB en dit
kabinet positief over de mogelijkheden van een digitale euro. Het invoeren van een
digitale euro zal wel verstrekkende gevolgen hebben voor het geldstelsel en de financiële
stabiliteit. Daarom is het van belang dat eerst wordt onderzocht hoe de risico’s kunnen
worden beperkt. Hiervoor zijn ook experimenten belangrijk. De ECB heeft aangegeven
experimenten op Europees niveau te zullen gaan coördineren in de high level task force.
In het rapport geeft de ECB aan medio 2021 een besluit te nemen over mogelijke verdere
stappen met betrekking tot digitaal centralebankgeld.

Vraag 4

Herinnert u zich het antwoord op Kamervragen over FATCA en de Accidental Americans
dat banken per begin augustus 2020 sowieso al twaalf rekeningen van Accidental Americans
hebben geblokkeerd?3

Antwoord 4

Ja.

Vraag 5

Deelt u de zorgen om de situatie rond de FATCA-regelgeving, de spagaat waar banken
in verkeren en de verstrekkende en grote gevolgen voor de gedupeerde Accidental Americans
met het opzeggen van de bankrekeningen? Kunnen Accidental Americans de eerste groep
worden die participeert in het DNB-experiment rond de uitgifte van bankrekeningen?
Zo ja, welke opties heeft u om DNB te helpen bij het opzetten van het experiment zodat
het nog dit jaar kan starten en hoe wilt u de groep Accidental Americans bij het experiment
betrekken? Zo nee, waarom niet? Welke andere mogelijkheden heeft u om de Accidental
Americans zonder bankrekeningen te helpen?

Antwoord 5

Zoals ik in de beantwoording van eerdere Kamervragen heb aangegeven snap ik dat banken
het gevoel kunnen hebben dat zij zich in een lastige positie bevinden. Aan de ene
kant moeten zij voldoen aan de Amerikaanse FATCA-wetgeving en kunnen zij getroffen
worden door eventuele sancties van de VS als zij niet aan hun (Amerikaanse) verplichtingen
voldoen. Aan de andere kant moeten banken voldoen aan de geldende Nederlandse regelgeving
omtrent betaalrekeningen (op grond van geïmplementeerde Europese richtlijnen). Ik
begrijp ook dat het voor personen grote gevolgen kan hebben als een bankrekening wordt
gesloten. Graag verwijs ik hiervoor ook naar mijn reactie op vraag 2, waar ik in ga
op de mogelijkheid tot het aanvragen van een basisbetaalrekening.

Het ligt echter niet voor de hand om de problematiek rondom Accidental Americans bij
het experiment met digitale euro’s te betrekken. Dit probleem staat los van de ontwikkeling
van de digitale euro. Ook is het nog maar de vraag of de digitale euro een oplossing
kan zijn voor deze problematiek. Dit hangt immers af van de ontwerpkeuzes die worden
gemaakt. Na een eerste inventarisatie lijkt het niet voor de hand te liggen dat de
centrale banken direct klanten gaan bedienen. Verder zal het nog een tijd gaan duren
voor de verkennende fase van de ontwikkeling van de digitale euro wordt afgerond,
en een digitale euro daadwerkelijk kan worden ingevoerd. Daarmee lijkt de digitale
euro geen oplossing voor problemen die Accidental Americans nu ervaren.

Wel zal ik in EU verband aandringen op het zo snel mogelijk opzetten van een gesprek
tussen de VS, de EU-lidstaten en de banken over de problematiek rond FATCA en de Accidental
Americans. De VS heeft herhaaldelijk bevestigd dat het onnodig is om bankrekeningen
te sluiten bij het enkel ontbreken van een US TIN of Certificate of Loss of Nationality
(CLN). De nadere toelichting die de VS heeft gegeven is meegenomen in de update van
de leidraad FATCA/CRS4 en de Nederlandse banken zijn hiervan op de hoogte. Een gesprek moet nog meer duidelijkheid
geven aan banken over welke inspanningen de Amerikaanse autoriteiten verlangen van
banken indien een TIN of CLN mist.

Vraag 6

Kunt u de vragen voor de in vraag 1 genoemde deadline van 24 oktober 2020 beantwoorden?

Antwoord 6

Ik heb gepoogd de vragen voor 24 oktober 2020 te beantwoorden. Dit is helaas niet
gelukt.