Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van den Berg en Amhaouch over de uitzending van Zembla over Apotex

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg), mede namens de Minister van Economische
Zaken en Klimaat (ontvangen 13 oktober 2020).

Vraag 1

Kent u de uitzending van Zembla over Apotex?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met de aflevering waar u naar refereert.

Vraag 2

Klopt het dat deze geneesmiddelenfabriek in Leiden, die door het Indiase bedrijf Aurobindo
recentelijk is overgenomen, nu gesloten wordt? Zo ja, wanneer bent u voor de eerste
keer geïnformeerd dat dit ging gebeuren?

Antwoord 2

Zoals ook recent aan uw Kamer is geschreven2 verwacht ik dat Innogenerics de productielocatie in Leiden zal overnemen, waarmee
Apotex in Nederlandse handen komt. Om de doorstart van Apotex mogelijk te helpen maken
is de Staat bereid een lening van 6,7 miljoen euro te verstrekken en heeft hiertoe
een intentieovereenkomst getekend met Innogenerics.

Vraag 3

Stond Apotex bij de betrokken ministeries en/of betrokken instellingen bekend als
«van vitaal belang»?

Antwoord 3

Het Ministerie van VWS houdt geen lijst bij van Nederlandse geneesmiddelen fabrieken
die van «vitaal belang» zijn, zoals u dat noemt. Wij laten ons wel inlichten over
de productie- en leveringsketens van producten en medicijnen en mogelijke gevoeligheden
in deze ketens.

Vraag 4

Hebben er gesprekken plaatsgevonden tussen bewindspersonen en de top van Apotex voordat
deze verkocht is aan Aurobindo? Zo ja, wanneer?

Antwoord 4

In de periode van de verkoop van de Leidse vestiging van Apotex aan Aurobindo hebben
er geen overleggen tussen Apotex en bewindspersonen van VWS en EZK plaatsgevonden.

Vraag 5

Welke overwegingen hebben er gespeeld bij de eigenaren van Apotex om dit bedrijf te
verkopen aan een buitenlandse partij?

Antwoord 5

Apotex Inc is een Canadees bedrijf. Apotex Nederland was een Nederlandse vesting die
onder het Canadese moederbedrijf opereerde. Apotex Nederland, gevestigd in Leiden
is door Aurobindo in 2018 overgenomen.

Voor de overwegingen van de eigenaren van Apotex om dit bedrijf te verkopen verwijs
ik u graag naar Apotex Inc., ik heb daar geen inzicht in.

Voor de goede orde wijs ik er dus op dat deze productielocatie al enige tijd in «buitenlandse»
handen was.

Vraag 6

Herinnert u zich nog het actieplan van het CDA (aangeboden aan de Minister op 7 februari
2019) om meer geneesmiddelen in Nederland dan wel Europa te produceren omdat de afhankelijkheid
van China en India nu te groot is geworden?

Antwoord 6

Ja, ik herinner mij dit actieplan.

Vraag 7, 8

Klopt het dat u ook zelf in Europa gepleit heeft, ook al voor de coronatijd, om meer
productie van geneesmiddelen in Nederland, dan wel Europa te realiseren? Zo, ja op
welke momenten heeft dit plaatsgevonden en tot welke concrete acties heeft dit geleid?

Klopt het dat deze visie intussen breed gedeeld is binnen de Europese Unie? Zo ja,
welke status heeft deze visie en/of tot welke concrete beleidswijzigingen heeft dit
geleid?

Antwoord 7, 8

Het klopt dat mijn voorgangers, Minister Bruins en Minister Schippers, zich al voor
de coronacrisis sterk hebben gemaakt voor de aanpak van onze afhankelijkheid en de
tekorten van geneesmiddelen en hier in meerdere nationale en internationale bijeenkomsten,
formeel en informeel, over hebben gesproken. Mede door Nederlandse inzet is het onderwerp
breed op de Europese agenda komen te staan. Minister Bruins heeft dit onderwerp besproken
met de Eurocommissaris mw Kyriakides in december 2019 en Nederland heeft zich in de
Gezondheidsraad van december 2019 hard gemaakt om in Europees verband oplossingen
te bedenken om deze kwetsbaarheden in de mondiale productieketen te verminderen en
zo het risico op geneesmiddelentekorten te verkleinen. We kijken hierbij ook naar
productiemogelijkheden in Europa. Het onderzoeken van de mogelijkheden van productie
in Europa (en/of Nederland) is een van de manieren waarop gewerkt wordt aan de beschikbaarheid
van geneesmiddelen. De Raad heeft in december 2019 opgeroepen om tot een EU geneesmiddelenagenda
te komen. Ook afgelopen informele Gezondheidsraad van 16 juli jl. stond leveringszekerheid
van geneesmiddelen op de EU agenda. De urgentie van het onderwerp wordt breed gedeeld
door EU lidstaten en ook de Europese Commissie en is een prioriteit van het Duitse
Voorzitterschap van de Raad. Ook de komende tijd blijft mijn aandacht uitgaan naar
het verminderen van de afhankelijkheid van andere landen en daarmee het borgen van
de leveringszekerheid van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen om zo voorbereid
te zijn op een volgende pandemie, zowel nationaal als internationaal.

De Europese Commissie heeft recent een roadmap voor een EU geneesmiddelenstrategie
gepubliceerd en werkt momenteel aan een geneesmiddelenstrategie voor de lange termijn.
Ik ben hierover nauw in gesprek met de Europese Commissie en andere EU lidstaten.

Vraag 9

Klopt het dat het u recentelijk besloten heeft het vaccin-instituut Intravacc niet
te verkopen?

Antwoord 9

Als gevolg van de Coronacrisis is de privatisering dit voorjaar on hold gezet. Zodra
er meer bekend is, wordt de Kamer geïnformeerd. Ik verwacht u in het najaar 2020 hier
nader over te kunnen informeren.

Vraag 10

Klopt het dat het kabinet recentelijk 20 miljoen euro heeft geïnvesteerd in het bedrijf
Photonics vanuit strategische overwegingen?

Antwoord 10

Om te waarborgen dat dit bedrijf en het ecosysteem voor geïntegreerde fotonica behouden
blijft voor Nederland, heeft de Staatssecretaris van Economische zaken en Klimaat
besloten om – naast bijdragen van diverse andere partijen – een bedrag van 20 miljoen
euro als lening beschikbaar te stellen om in de financieringsbehoefte van Smart Photonics
te voorzien. Het kabinet investeert niet rechtstreeks in dit bedrijf maar deze bijdrage
wordt gedaan vanuit middelen die door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
beschikbaar zijn gesteld aan de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. De Staatssecretaris
heeft uw Kamer over deze transactie geïnformeerd in de brief van 29 juni 2020.3

Vraag 11

Klopt het dat het u bezig bent met wetgeving om in te kunnen grijpen in overdrachten
indien er risico’s zijn voor de nationale veiligheid?4

Antwoord 11

Zoals aangekondigd in de brief Tegengaan statelijke
dreigingen (Kamerstuk 30 281, nr. 72) en uitgewerkt in de brief Investeringstoets op risico’s voor de nationale veiligheid(Kamerstuk 30 821, nr. 97) werkt het kabinet momenteel aan een uitbreiding van het huidige investeringsscreeningsmechanisme.
Momenteel kent Nederland al verschillende investeringstoetsen die zijn ingebed in
sectorale wetgeving. Het gaat hierbij om wetgeving in het energiedomein en de telecommunicatie.
Hiermee is het beoogde stelsel van investeringstoetsing al gedeeltelijk in werking.
Aanvullend daarop werkt het kabinet momenteel ook aan een brede investeringstoets
op risico’s voor de nationale veiligheid.

Vraag 13

Bent u bereid te realiseren dat Apotex niet gesloten wordt en weer in Nederlandse
c.q. Europese handen komt? Welke mogelijkheden ziet u om de verkoop eventueel terug
te draaien?

Antwoord 13

Zie mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 14

Bent u bereid om de (internationale) waarde- en productieketens van vitale medicijnen
voor Nederland op korte termijn in kaart te brengen?

Antwoord 14

Inzicht verkrijgen in de complexiteit van toeleveringsketens wereldwijd en de positie
van Nederland daarin heeft mijn aandacht. Momenteel werk ik samen met de Europese
Commissie en mijn EU collega’s om meer inzicht te krijgen in internationale waardeketens
van geneesmiddelen en specifiek voor de nodige werkzame stoffen (de Active Pharmaceutical
Ingredients). Relevant is ook de oproep van de Europese Raad van 1 en 2 oktober jl.
aan de Europese Commissie om de strategische afhankelijkheden van onder andere de
gezondheidszorg, in kaart te brengen en maatregelen voor te stellen om deze afhankelijkheden
te verminderen. Ik kijk hierbij niet naar een lijst van specifieke geneesmiddelen,
maar naar geneesmiddelen breed.

Vraag 12, 15, 16

Deelt u de mening dat afhankelijk zijn van medicijnproductie buiten Europa een strategisch
risico is voor de veiligheid van Nederland?

Hoe geeft u invulling aan de uitvoering van de motie-Heerma c.s.?5 Hoe wordt hier de vitale medicijn maakindustrie in meegenomen?

Hoe geeft u in dit verband uitvoering aan de unaniem aangenomen motie-Van den Berg
c.s.?6

Antwoord 12, 15, 16

Minister van Rijn is in een brief aan Uw kamer op 30 juni 2020 (kamerstuk, vergaderjaar
2019–2020, 25 295, nr. 454) ingegaan hoe de coronacrisis een aantal kwetsbaarheden op het vlak van beschikbaarheid
van medische producten aan het licht heeft gebracht. Kwetsbaarheden die de continuïteit
van zorg in gevaar kunnen brengen. De crisis laat zien dat het van belang is dat we
op het gebied van medische producten minder afhankelijk worden van andere landen of
van individuele (mondiale) leveranciers. Het versterken en uitbreiden van de productie
in ons land en Europa is echter geen doel op zich. Het doel blijft immers voldoende
beschikbaarheid van geneesmiddelen, vaccins en beschermingsmateriaal, zodat de Nederlandse
patiënt de zorg kan ontvangen die nodig is tegen aanvaardbare kosten. Leveringszekerheid
staat hierbij centraal.

Leveringszekerheid kunnen we deels bereiken door het versterken van de nationale en
Europese productie, maar bijvoorbeeld ook door diversificatie van waardeketens of
het aanleggen van (ijzeren) voorraden. Hierbij is het van belang om niet alleen naar
de productie van eindproducten te kijken, maar ook naar benodigde grondstoffen of
halffabricaten.

Ik ben in overleg met sectoren en deskundigen om te bespreken wat een goede aanpak
is om hierin verder te gaan. De onderwerpen benoemd in de aangenomen moties worden
hierin meegenomen.