Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Özütok over het bericht ‘Stadskanaal geeft sleutel aan provincie: ‘Je kunt alles wel kapotbezuinigen’

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede
namens Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst) (ontvangen
13 oktober 2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Stadskanaal geeft sleutel aan provincie: «Je kunt alles wel kapotbezuinigen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4, 5

Wat is uw reactie op de noodkreet uit de gemeente Stadskanaal?

Kunt u zich voorstellen dat een gemeenteraad geen verantwoordelijkheid kan en wil
nemen voor draconische bezuinigingen waardoor cruciale voorzieningen voor de leefbaarheid
in gevaar komen? Zo nee, waarom niet?

Deelt u de grote zorgen dat veel gemeenten door hun – al langere tijd – financieel
benarde situatie cruciale voorzieningen moeten afbouwen of zelfs moeten sluiten? Zo
nee, waarom niet?

Deelt u de zorg dat het sluiten van voorzieningen de leefbaarheid in steden, dorpen
en buurten ernstig bedreigt en dat dit andere (leefbaarheids-)problemen kan opleveren die op langere termijn mogelijk meer maatschappelijke en financiële
kosten met zich meebrengen dan wanneer gemeenten nu meer financiële ruimte krijgen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2, 3, 4, 5

Ik ben bekend met de signalen vanuit de gemeenteraad van Stadskanaal over de financiële
positie en ik heb begrip voor hun zorgen.

Gemeentebestuur en gemeenteraad zijn verantwoordelijk voor het opstellen van hun begroting
en moeten dit doen in lastige omstandigheden. Als overheden moeten we continu keuzes
maken bij de inzet van middelen voor voorzieningen. Bij gemeenten speelt dit nu in
het bijzonder en ik ontvang ook vanuit andere gemeenten signalen over de druk op de
financiële positie.

De financiële positie van gemeenten heeft al langer mijn aandacht. Daarom zijn er
bijvoorbeeld bij Voorjaarsnota extra middelen beschikbaar gekomen voor Veilig Thuis,
Vrouwenopvang en Dak- en Thuislozen. Tevens zijn bij de Miljoenennota 2021 extra middelen
toegekend voor jeugdzorg, om mensen te begeleiden die hun baan verliezen en voor de
schuldenaanpak. Verder lopen er onderzoeken in het sociaal domein naar de kosten van
de jeugdzorg en de gevolgen van de invoering van het Wmo abonnementstarief. Vooruitlopend
op de resultaten van dit onderzoek is de reeks van de tijdelijke extra middelen voor
jeugdzorg ad € 300 mln. verlengd naar 2022.

Met betrekking tot de financiële impact van de coronacrisis heeft het kabinet compensatiemaatregelen
getroffen voor de extra kosten en minder inkomsten van in totaal ruim € 1,5 miljard.
Vanwege de toegenomen financiële druk bij gemeenten in het kader van corona heeft
het kabinet in de augustusbesluitvorming ook besloten de oploop in de opschalingskorting
voor gemeenten in de jaren 2020 en 2021 incidenteel te schrappen. Dit leidt tot een
verhoging van de algemene uitkering van het gemeentefonds van € 70 miljoen in 2020
en € 160 miljoen in 2021. Tevens is in overleg met de VNG en het IPO besloten het
accres te bevriezen voor 2020 en 2021.

Ik herken ook de signalen van gemeenten dat de financiële situatie zorgt voor een
druk op de gemeentelijke voorzieningen. Zoals aangekondigd in mijn brief van 22 juni
2020 laat ik onderzoek doen naar mogelijke doorwerking van de financiële positie op
het voorzieningenniveau en de kwaliteit van gemeentelijke dienstverlening en uitvoering2.

Vraag 6

Welke concrete mogelijkheden, naast de tijdelijke corona-steun, ziet u om gemeenten
meer financiële lucht te geven?

Antwoord 6

Zoals hierboven aangegeven heeft dit kabinet een aantal maatregelen genomen om gemeenten
op korte termijn meer financiële ruimte te geven. Daarnaast moet ook gekeken worden
naar de financiële positie van gemeenten op lange termijn. Nog te vaak gaat het gesprek
over de financiële positie over het bekostigen van taken, terwijl ook breder gekeken
moet worden naar de reikwijdte van wetten en regels, de beleidsvrijheden van overheden,
naar passende instrumenten en naar effectief en efficiënt gemeentebeleid. Dat gesprek
is nog steeds urgent en ik zal dat gesprek de komende tijd met gemeenten blijven voeren.

Vraag 7

Kunt u deze vragen beantwoorden voor de begrotingsbehandeling Binnenlandse Zaken?

Antwoord 7

Ja.