Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen, Van Ojik, Karabulut, Sjoerdsma, Van Helvert, Voordewind, Van der Staaij en Van Raan over de beveiliging van Nobelprijswinnaar dr. Denis Mukwege

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 23 september 2020).

Vraag 1, 2

Klopt het dat de bescherming die Mission de l'Organisation des Nations Unies pour
la stabilisation en République démocratique du Congo (MONUSCO) aan Nobelprijswinnaar
Denis Mukwege kan bieden onvoldoende is om diens veiligheid te garanderen? Klopt het
dat MONUSCO alleen patrouilles uitvoert langs de compound van het Panzi ziekenhuis
en niet op de compound aanwezig is?

Bent u het eens dat dit onvoldoende is ter bescherming van de met de dood bedreigde
dokter, het Panzi ziekenhuis en zijn patiënten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 1, 2

De bescherming die MONUSCO de afgelopen maanden kon bieden was om verschillende redenen
– overdracht van taken naar de politie, beperkte capaciteit en als gevolg van COVID-19
– niet van hetzelfde niveau als voorheen. Nederland heeft daarom de afgelopen weken
bij de VN aangedrongen op adequate bescherming voor dr. Mukwege. Medewerkers van de
ambassade in Kinshasa, het ambassadekantoor in Goma, en de Permanente Vertegenwoordiging
bij de VN in New York hebben die boodschap meerdere malen op hoog niveau bij zowel
MONUSCO als het VN-hoofdkwartier afgegeven, waar het kon in gezelschap van gelijkgezinde
landen. Nederland heeft ook in EU-kader aandacht gevraagd voor adequate bescherming
van Dr. Mukwege.

Intussen is duidelijk geworden dat MONUSCO zal blijven bijdragen aan de beveiliging
van dr. Mukwege. Op 9 september zijn circa 30 Nepalese MONUSCO-militairen aan de compound
toegewezen om dr. Mukwege te beschermen, in afwachting van de beschikbaarheid van
een nieuwe politie-unit. MONUSCO heeft bovendien toegezegd voor adequate bescherming
te zullen zorgen totdat er in samenspraak met alle betrokkenen een duurzame oplossing
gevonden kan worden.

Het kabinet is de VN en MONUSCO erkentelijk voor het leveren van een belangrijke bijdrage
aan de veiligheid van dr. Mukwege en ook voor de toezegging dat MONUSCO zal blijven
bijdragen aan adequate beveiliging. Nederland heeft bij MONUSCO benadrukt dat MONUSCO
de plicht heeft om zorg te dragen voor een zorgvuldige en verantwoordelijke transitie
en met klem verzocht actief toezicht te houden op het naleven van de toezeggingen
door de Congolese autoriteiten. Nederland zal zowel MONUSCO als de Congolese autoriteiten
blijven wijzen op hun verantwoordelijkheden. Het is een positief signaal dat zowel
president Tshisekedi als de gouverneur van Zuid-Kivu nadrukkelijk hebben aangegeven
dat de autoriteiten die verantwoordelijkheid zullen nemen en daarbij samen zullen
werken met zowel MONUSCO als dr. Mukwege.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de Nobelprijswinnaar, arts en activist moet worden beschermd?

Antwoord 3

Ja. Dr. Mukwege speelt als Nobelprijswinnaar, arts en uitgesproken mensenrechtenverdediger
een belangrijke rol bij de bestrijding van seksueel geweld, het op medisch en geestelijk
vlak bijstaan van vrouwen en meisjes die daarvan slachtoffer zijn geworden, en het
tegengaan van straffeloosheid, allereerst in oost-DRC zelf maar ook ver daarbuiten.
Het is van groot belang dat hij in veiligheid zijn werk kan blijven doen in het Panzi-ziekenhuis
in Bukavu.

Nederland zet zich in voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers wereldwijd
en voor ruimte voor het maatschappelijk middenveld.

Vraag 4, 5

Klopt het dat Denis Mukwege Nederland heeft gevraagd om een rol te spelen in zijn
beveiliging?

Bent u bereid te onderzoeken welke rol Nederland kan spelen bij de beveiliging van
Denis Mukwege, het Panzi ziekenhuis en de patienten?

Antwoord 4, 5

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking had op 7 september
jl. een telefonisch onderhoud met dr. Mukwege. De Minister sprak steun en betrokkenheid
uit en liet dr. Mukwege weten dat Nederland de situatie rondom zijn veiligheid opnieuw
bij de VN zou bepleiten.

Medewerkers van het ambassadekantoor in Goma hadden eerder al contact gezocht met
dr. Mukwege. Op 28 augustus jl. bezochten zij hem in Bukavu en spraken met hem en
zijn team over zijn persoonlijke veiligheid en de beveiliging van de ziekenhuiscompound.
De zorgen die dr. Mukwege deelde hadden allereerst betrekking op de veiligheid van
de patiënten in het ziekenhuis en andere betrokkenen die bedreigd worden.

Dr. Mukwege heeft Nederland niet expliciet gevraagd om hulp ten aanzien van zijn persoonlijke
veiligheid. Hij was wel dankbaar voor de Nederlandse steun en belangstelling, en voor
het recente project waarmee Nederland, o.a. door het plaatsen van beveiligingscamera’s
en een alarminstallatie, bijdroeg aan de beveiliging van de compound. Nederland staat
klaar om door middel van een nieuwe bijdrage opvolging te geven aan dat eerdere project
en onderzoekt de mogelijkheden daartoe, samen met het team van Dr. Mukwege en eventuele
andere donoren. Voor zover bekend is Nederland het enige land dat dr. Mukwege en het
Panzi ziekenhuis recent bezocht.

Nederland zal aandacht blijven vragen voor de situatie in de DRC in de mensenrechtenraad
van de Verenigde Naties. Nederland steunt bovendien de oproep van de VN Hoge Commissaris
voor Mensenrechten voor een onafhankelijk onderzoek naar de bedreigingen tegen dr.
Mukwege.