Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden De Roon, Wilders, Markuszower en Graus over heksenjacht door NVWA

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor Medische
Zorg (ontvangen 23 september 2020).

Vraag 1

Heeft de regering aan de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) opgedragen
of verzocht om het Israël Producten Centrum opnieuw lastig te vallen over de etikettering
van wijn uit Judea of Samaria1?

Antwoord 1

Nee. Naar aanleiding van een binnengekomen klacht heeft de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA) in april 2019 een inspectie uitgevoerd. Bij deze inspectie
is een overtreding geconstateerd waarvoor de NVWA een waarschuwing heeft uitgedeeld.
In juli 2020 is er door de NVWA een herinspectie uitgevoerd. Daarbij is wederom een
overtreding geconstateerd en daarom is er een Rapport van Bevindingen opgemaakt. Een
herinspectie is de normale gang van zaken na een waarschuwing bij een eerdere inspectie.
Dit is vastgelegd in het interventiebeleid van de NVWA.

Vraag 2, 3

Bent u het eens, dat het onaanvaardbaar is dat Israël anders wordt behandeld dan landen
(bij voorbeeld Marokko, Turkije, China, Rusland) die wel moeiteloos producten uit
gebieden waarover zij volkenrechtelijk betwist gezag uitoefenen, op de markt kunnen
brengen met een etikettering die aangeeft dat die producten uit die landen afkomstig
zijn?

Waarom handelt de NVWA in strijd met de in de Tweede Kamer aangenomen motie-Voordewind2, waarin staat dat Israël niet eenzijdig benadeeld mag worden ten opzichte van andere
landen? Waarom voert de NVWA geen actief opsporingsbeleid m.b.t. producten uit die
andere landen bedoeld in vraag 2?

Antwoord 2, 3

De EU-wetgeving met betrekking tot juiste en niet-misleidende herkomstaanduiding is
algemeen van toepassing, ongeacht het land of gebied waar het product vandaan komt.
Er is geen uitzondering voor Israël of de door Israël bezette gebieden, of een ander
land of gebied. De NVWA ziet toe op de naleving van deze Europese wetgeving, en handelt
conform het staande interventiebeleid. Eventuele klachten kunnen altijd worden gemeld.
De NVWA hanteert hierbij de wetgeving en de interpretatieve mededeling van de Europese
Commissie, met de uitleg van deze wetgeving voor producten afkomstig uit door de Israël
bezette gebieden. De NVWA handhaaft zonder onderscheid te maken tussen landen of gebieden.

Zoals toegezegd in de Kamerbrief van 26 november 2019 (kenmerk 23 432, nr. 475), heeft het kabinet bij andere lidstaten en de Europese Commissie nagevraagd of er
behoefte en noodzaak bestaat voor verdere toelichting ten aanzien van de toepassing
van EU-wetgeving inzake herkomstaanduiding voor andere landen of gebieden en, indien
dat het geval zou zijn, te bepleiten dat extra uitleg wordt gegeven – vergelijkbaar
met de interpretatieve mededeling ten aanzien van producten afkomstig uit de door
Israël bezette gebieden en Israëlische nederzettingen in die gebieden. Het kabinet
heeft zelf hiertoe geen verzoeken ontvangen van bedrijven of consumenten. Uit de navraag
bij andere lidstaten en de Commissie is gebleken dat er geen breed gedragen behoefte
bestaat voor verdere toelichting over de toepassing van EU-wetgeving inzake herkomstaanduiding
in andere gevallen. Het kabinet is van mening dat aanvullende uitleg over de juiste
toepassing van bestaande richtlijnen over consumentenbescherming voort zou moeten
komen uit een brede, Europees gedeelde behoefte en noodzaak aan verduidelijking. Uit
de sondering is dergelijk behoefte niet gebleken. De navraag laat daarmee hetzelfde
beeld zien als de eerdere sondering uit 2016 en bevestigt de conclusies die het kabinet
daar destijds aan verbond. Zie Kamerstuk 23 432, nr. 420.

Vraag 4

Bent u het eens, dat de aanduiding dat wijn afkomstig is uit een Israëlisch dorp in
Judea & Samaria3, voldoende duidelijk is over de geografische herkomst van de wijn en de consument
dus niet misleid wordt in de zin van de EU-wetgeving m.b.t. herkomstaanduiding? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 4

In zijn uitspraak van 12 november heeft het Europese Hof verduidelijkt dat Verordening
1169/2011 vereist dat het land van oorsprong of de plaats van herkomst van een levensmiddel
wordt vermeld, indien het weglaten daarvan de consument kan misleiden doordat bij
haar of hem de indruk wordt gewekt dat dit levensmiddel een ander land van oorsprong
of een andere plaats van herkomst heeft dan zijn werkelijke land van oorsprong of
zijn werkelijke plaats van herkomst. Daarnaast mag de vermelding van de oorsprong
of de herkomst op dat levensmiddel niet misleidend zijn. Het Hof verduidelijkt dat
het Unierecht vereist dat op levensmiddelen die afkomstig zijn uit een door Israël
bezet gebied, dit gebied wordt vermeld en wanneer die levensmiddelen afkomstig zijn
uit een Israëlische nederzetting binnen dat gebied, daarnaast ook deze herkomst moet
worden vermeld.

Het Hof is van oordeel dat de omstandigheid dat een levensmiddel afkomstig is uit
een Israëlische nederzetting de aankoopbeslissingen van consumenten kan beïnvloeden.
Het weglaten van een dergelijke vermelding kan de consument daarom misleiden. Dat
betekent dat de herkomstaanduiding duidelijk moet maken dat het product afkomstig
is uit een Israëlische nederzetting in door Israël bezet gebied. Dit is een juridisch
bindende uitspraak, die in lijn is met de interpretatieve mededeling van de Europese
Commissie.

De door u aangehaalde herkomstaanduiding «afkomstig is uit een Israëlisch dorp in
Judea & Samaria» voldoet derhalve niet aan de vereisten van de EU-wetgeving met betrekking
tot juiste en niet-misleidende herkomstaanduiding, meer specifiek de bepalingen van
Verordening 1169/2011 betreffende verstrekking van voedselinformatie aan consumenten,
zoals uitgelegd door het EU-Hof in zijn uitspraak van 12 november 2019 in Zaak C-363/19.

Vraag 5

Waarom staat u toe dat de NVWA optreedt als loopjongen van de Boycot, Desinvestering
en Sancties (BDS)-beweging die een eenzijdige hetze voert tegen Israël? Wilt u daar
per direct een einde aan maken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Daar is geenszins sprake van. De NVWA handhaaft EU-wetgeving met betrekking tot juiste
en niet-misleidende herkomstaanduiding en heeft in 2019 gehandeld op basis van een
binnengekomen klacht. Die EU-wetgeving is algemeen van toepassing, ongeacht het land
of gebied waar het product vandaan komt. Er is geen uitzondering voor Israël of de
door Israël bezette gebieden of voor welk ander land of gebied dan ook. Zoals uw Kamer
bekend is het kabinet tegen de internationale oproep tot BDS jegens Israël.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden Dik-Faber,
Voordewind (beiden ChristenUnie) en Van der Staaij (SGP), ingezonden 15 juli 2020
(vraagnummer 2020Z14061).