Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Amhaouch, Van Helvert en Van den Berg over het bericht 'Viecurie vreest voor zelfstandigheid'

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg) (ontvangen 8 september 2020). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3650.

Vraag 1

Kent u de berichten «LZR zet streep door ziekenhuisfusie die niet weg wil gaan»1 en «VieCurie vreest voor zelfstandigheid»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u hiervan?

Antwoord 2

Een fusie is de meest vergaande vorm van samenwerking. Of een fusie positieve of negatieve
effecten heeft, is op voorhand niet altijd goed te voorspellen. Dit is afhankelijk
van de situatie en de beweegredenen voor het wel of niet fuseren en moeten worden
afgewogen met mogelijke andere scenario’s. Op dit moment is het Laurentius Ziekenhuis
Roermond tot de conclusie gekomen dat een fusie niet de optimale samenwerkingsvorm
voor de twee ziekenhuizen is.

In dit geval waren het VieCuri en Laurentius ziekenhuis voornemens te fuseren om de
continuïteit van een breed pallet van zorg in de toekomst te kunnen waarborgen. Redenen
hiervoor waren onder andere het kunnen voldoen aan volumenormen, specialismen behouden,
noodzakelijke en wenselijke investeringen kunnen doen (bijvoorbeeld digitalisering
van zorg) en de kwaliteit van de tweedelijnszorg in de regio te kunnen garanderen.

Het is aan de zorgverzekeraars om met de ziekenhuizen in gesprek te gaan om de continuïteit
en kwaliteit te borgen. Het is goed dat er gesprekken hebben plaatsgevonden tussen
de verzekeraar CZ en de nieuwe Raad van Bestuur van het Laurentius ziekenhuis. Binnenkort
spreekt CZ met een delegatie van de medische staf van het Laurentius ziekenhuis en
de Raad van Bestuur. Ik hecht eraan en ga ervan uit dat de verzekeraars en de ziekenhuizen
komen tot een werkwijze die niet alleen op de korte, maar ook op de middellange en
lange termijn de continuïteit en de kwaliteit van de zorg borgt.

Vraag 3

Brengt het afblazen van deze fusie de zelfstandigheid van de ziekenhuizen in gevaar,
zoals de bestuurder van VieCuri in de Limburger stelt? Waarom deelt u die mening wel
of waarom deelt u die mening niet?

Antwoord 3

Ik acht het van groot belang dat de kwaliteit, continuïteit en toegankelijkheid van
de (acute) zorg steeds is geborgd. Gehoord de ziekenhuizen en zorgverzekeraars is
het belangrijk dat de ziekenhuizen met alle betrokken partijen in gesprek blijven
om de gevolgen van het afzien van de fusie te overzien en een koers te bepalen die
de noodzakelijke kwaliteit, continuïteit en toegankelijkheid niet alleen voor de korte
termijn maar ook voor de langere termijn borgt.

De twee ziekenhuizen, zorgverzekeraars en het Netwerk Acute Zorg Limburg zijn gevraagd
naar hun visie op de zelfstandigheid van de ziekenhuizen.

Het VieCuri ziekenhuis geeft aan dat zonder substantiële schaalvergroting een zelfstandig
voortbestaan van met name de acute zorg in Midden-Limburg en de topklinische zorg
in Noord-Limburg op termijn niet houdbaar is. Het ziekenhuis geeft aan dat het vanwege
de schaalgrootte nu al lastig is om de acute zorg in Midden-Limburg (adherentiegebied
Laurentius) te bemensen. Voor de regio Noord-Limburg (adherentiegebied VieCuri) komt
volgens het VieCuri ziekenhuis niet zozeer de continuïteit van de acute zorg als wel
het kunnen blijven aantrekken van voldoende gekwalificeerde medewerkers en daarmee
het in stand houden van het ruime opleidingsaanbod van een topklinisch opleidingsziekenhuis
mogelijk in de knel. Dat is volgens het VieCuri ziekenhuis een aderlating voor de
kwaliteit van zorg in Noord- en Midden-Limburg en voor de spreiding van hoogwaardig
zorgaanbod. Ook door een deel van de medisch specialisten van het Laurentius ziekenhuis
zijn zorgen geuit over de toekomst van de (acute) zorg.

Het Laurentius ziekenhuis geeft aan dat er op korte/middellange termijn (5–10 jaren)
geen gevolgen zijn voor het zorgaanbod in Midden-Limburg. In plaats van een fusie
wil het Laurentius ziekenhuis zich richten op betere samenwerking. Hierbij blijft
VieCuri hun preferred ziekenhuispartner. Daarnaast wil het Laurentius ziekenhuis nu vol inzetten op samenwerking
met de huisartsen, de thuiszorg en de verpleegzorg. Dat vraagt samenwerking in een
netwerk en niet meer in een bolwerk, aldus het Laurentius ziekenhuis. De aandacht
van horizontale samenwerking wordt voor een gedeelte verlegd naar verticale samenwerking;
deze samenwerking is voor hen in de Covid-periode zeer waardevol gebleken. Het Laurentius
ziekenhuis geeft aan dat in het land tal van voorbeelden zijn van regiomaatschappen
waarmee zelfstandig voortbestaan ondervangen wordt.

Het Netwerk Acute Zorg Limburg (NAZL) geeft aan dat het niet doorgaan van de fusie
de kwaliteit van de acute zorg niet raakt. De samenwerking in de ROAZ regio Limburg
is goed en ook nu van de fusie afzien heeft geen consequenties voor de zorgkwaliteit,
zo stelt het NAZL.

Op de korte termijn (1–3 jaar) voorziet zorgverzekeraar CZ geen problemen, evenwel
op de middellange en lange termijn verwacht CZ dat het zelfstandig voortbestaan van
het Laurentius Ziekenhuis mogelijk kwetsbaar is, bijvoorbeeld door de kleinschaligheid
van enkele vakgroepen. Daarnaast geeft CZ aan dat het VieCuri-ziekenhuis mogelijk
een probleem zal krijgen rondom de eisen die aan topklinische (STZ-)ziekenhuizen gesteld
worden.

Zorgverzekeraar VGZ laat weten geen gevaar te zien voor de zelfstandigheid van de
ziekenhuizen. Kwaliteit kan volgens hen worden geborgd in samenwerkingsverband, daar
is in hun ogen geen fusie voor nodig. De zorg van VGZ is juist dat door een fusie
concentratie van zorg ontstaat waardoor de acute zorg en de 45-minutennorm in het
geding kunnen komen.

Ook Zilveren Kruis geeft aan dat op lange termijn de kwaliteit geborgd kan worden
door als zelfstandige ziekenhuizen meer samen te werken met andere partners waarbij
bepaalde vormen van zorg geconcentreerd aangeboden kunnen worden.

Vraag 4

Wat zijn de huidige voorzieningen met betrekking tot spoedeisende- en eerste hulpafdelingen
(SEH) en de afdeling verloskunde in deze ziekenhuizen?

Antwoord 4

Zowel het VieCuri als het Laurentius ziekenhuis beschikken over een Spoedeisende Hulp
(SEH), Intensive Care (IC) en een acute verloskundige afdeling. Alleen in geval van
ernstige trauma’s of grote hartproblemen verwijst het Laurentius door naar respectievelijk
het MUMC en VieCuri. Gecompliceerde verloskundige zorg wordt eveneens in de omringende
ziekenhuizen geboden behalve op locatie Sittard van Zuyderland: de verloskundige zorg
van dat ziekenhuis is geconcentreerd op locatie Heerlen. VieCuri is een zogenaamd
traumacentrum level 2. Dit betekent dat alle vitaal bedreigde patiënten worden opgevangen
behalve in geval neurochirurgie gevraagd is.

Vraag 5

Hoe verhouden deze zich tot de omringende ziekenhuizen in de regio?

Antwoord 5

De volgende ziekenhuizen in de regio hebben ook een 24/7-uurs basis SEH en een acute
verloskunde afdeling (bron: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/acute-zorg/regionaal-i…):

Maastricht UMC+

Zuyderland Medisch Centrum Heerlen

Zuyderland Medisch Centrum Sittard-Geleen (alleen SEH)

Máxima Medisch Centrum Veldhoven

Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen

Catharina Ziekenhuis Eindhoven

Elkerliek Ziekenhuis Helmond

Jeroen Bosch Ziekenhuis ’s-Hertogenbosch

Maasziekenhuis Pantein Beugen

St. Anna Ziekenhuis Geldrop

St. Jans Gasthuis Weert

Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Tilburg

Bernhoven Ziekenhuis Uden

Radboudumc Nijmegen

Na de fusie tussen de ziekenhuizen in Sittard en Heerlen besloot Zuyderland de verloskundige
zorg te concentreren op locatie Heerlen. Het Laurentius ontvangt ook patiënten uit
de regio rondom Sittard. Het Sint Jans Gasthuis in Weert heeft een kleine acute zorgvoorziening.

In ROAZ-verband (Regionaal overleg Acute Zorg) werken alle ziekenhuizen in de regio
Limburg samen ten aanzien van de invulling van de acute zorg in de regio.

Vraag 6

Wat is het totaal aantal patiënten per ziekenhuis per jaar en wat is het aantal patiënten
per jaar op de SEH per ziekenhuis?

Antwoord 6

Het Laurentius ziekenhuis heeft laten weten dat in 2019 de volgende patiëntaantallen
golden:

– 13.645 klinische opnames;

– 17.868 opnames dagverpleging;

– 90.642 eerste polibezoeken / 147.018 herhalingsbezoeken;

– 16.797 SEH-bezoeken.

Het VieCuri ziekenhuis heeft laten weten jaarlijks ruim 120.000 polipatiënten (unieke
polikliniekbezoeken) te zien en telt ruim 20.000 patiënten met verblijf per jaar.
Het patiëntenaanbod op de SEH was in 2019 23.000 mensen.

Vraag 7

Is het waar dat geen van deze twee ziekenhuizen een «gevoelig» ziekenhuis is?

Antwoord 7

Op dit moment is geen van beide ziekenhuizen een gevoelig ziekenhuis volgens de RIVM
gevoelige ziekenhuisanalyse van 26 juni 2020.

Vraag 8

Zijn er regiobeelden over de zorgbehoefte opgesteld en zijn deze regiobeelden beschikbaar?
Zo ja, wat zijn daarvan de conclusies? Zo nee, waarom zijn die er niet?

Antwoord 8

Er is een regiobeeld beschikbaar voor Noord- en Midden-Limburg door VGZ opgesteld.
Conclusies zijn dat in regio Noord- en Midden-Limburg de vergrijzing en ontgroening
sterker is dan in de rest van Nederland. Er is een sterke toename van hulpbehoevende
ouderen in combinatie met een kleiner wordende groep mensen (mantelzorgers) die deze
ouderen (85+) kan ondersteunen.

In de ouderenzorg is er een stijgende zorgvraag voor Wlz verpleging en verzorging.
De wachtlijsten zijn groot. De wachttijden zijn veelal te lang. In deze regio verloopt
de doorstroming in de keten van ouderenzorg stroef, wat leidt tot verkeerde bed problematiek
in het ziekenhuis. De regio moet zich voorbereiden op het opvangen van een sterke
vergrijzing. In de GGZ liggen de wachttijden onder het landelijk gemiddelde, met uitzondering
van behandeling voor eetstoornissen. Mensen krijgen zorg binnen passende termijn.
Hierin onderscheidt deze regio zich positief.

Het aantal inwoners met overgewicht is hoger dan landelijk gemiddeld en stijgt sterker.
Het aantal ouderen dat is aangewezen op zorg groeit. Het aantal mensen met dementie
binnen deze groep neemt sterk toe. Het gebruik van (basis) GGZ is fors lager dan landelijk
en neemt af.

Het vooruitzicht voor de arbeidsmarkt in relatie tot gezondheidszorg is erg zorgelijk,
zo geeft het regiobeeld aan. Van het huidige personeel in de zorg is meer dan 25%
ouder dan 55 jaar. Voor wat betreft verpleging en verzorging wordt over 10 jaar een
tekort van ca. 2.000 medewerkers verwacht. Ook in de GGZ speelt arbeidsmarktproblematiek.
De komende 20 jaar komen relatief weinig jongeren beschikbaar voor de arbeidsmarkt.

Vraag 9

Welke wijzingen in het zorgaanbod van beide ziekhuizen zouden hebben plaatsgevonden
indien de fusie zou zijn doorgegaan?

Antwoord 9

De fusie was gericht op het duurzaam kunnen blijven aanbieden van een breed pallet
aan zorg in Noord- en Midden-Limburg. Op die manier kon het gefuseerde ziekenhuis
in de toekomst blijven voldoen aan de kwaliteitsnormen, konden de knelpunten in de
personele bezetting aangepakt worden en konden ontwikkel- en investeringsprogramma’s
gezamenlijk uitgevoerd worden. Ook zou de acute functie in Roermond gehandhaafd worden
en kon de status van een topklinisch ziekenhuis voor het fusieziekenhuis gegarandeerd
worden.

Er zou lateralisatie van zorg (het verplaatsen van zorg van de ene naar de andere
locatie) plaatsvinden tussen de locaties Venlo (VieCuri) en Roermond (Laurentius)
in een gefuseerde setting zodat de patiënten in het adherentiegebied van het fusieziekenhuis
alle zorg in de gecombineerde regio Noord en Midden Limburg kunnen blijven ontvangen.

Vraag 10

Hoe gaat de nauwe samenwerking worden ingevuld waarvan het ziekenhuis Laurentius aangeeft
aan dat dit dient te gebeuren?

Antwoord 10

Beide ziekenhuizen zijn gevraagd naar hun visie op samenwerking in de toekomst. Het
beleidsvoornemen van Laurentius is om een nieuwe strategische koers 2021–2025 uit
te zetten gebaseerd op de volgende pijlers: verder ontwikkelen van de samenwerking
in de keten in de regio Midden-Limburg met huisartsen, verpleeg- en verzorgingshuizen,
thuiszorg (VVT) en GGD, het verder verkennen en ontwikkelen van samenwerkingen met
de tweede- en derdelijns organisaties met VieCuri als voorkeurspartner en het aangaan
van langlopende contracten met zorgverzekeraars. Dit beleidsvoornemen wordt in de
komende tijd nader uitgewerkt. Hier worden de verschillende externe stakeholders bij
betrokken, zo laat het ziekenhuis weten.

Het VieCuri ziekenhuis geeft aan samenwerking niet als leidende vorm tussen beide
ziekenhuizen te zien. In tegenstelling tot fusie brengt het volgens hen niet de structurerende
condities mee die noodzakelijk zijn voor de regionale spreiding en concentratie van
zorgaanbod, voor de hogere norm- en volume-eisen die gesteld gaan worden, voor de
forse investeringen die hen te doen staan en voor de versteviging van hun aantrekkingskracht
op de arbeidsmarkt.

De komende periode zal het VieCuri ziekenhuis de strategische koers opnieuw bepalen.
Kandidaatschap als eerste Magnet-ziekenhuis in Nederland zal daar onderdeel van zijn.
Dit betekent dat de expertise en ervaring van hun verpleegkundigen expliciet uitgangspunt
is van het strategisch beleid.

Vraag 11

In hoeverre zijn regionale bestuurders betrokken geweest bij deze besluitvorming?

Antwoord 11

Beide ziekenhuizen en de betrokken zorgverzekeraars zijn gevraagd naar hun betrokkenheid
in de besluitvorming om het fusieproces af te breken.

Het Laurentius ziekenhuis heeft het fusievoornemen door een tweetal externe onderzoeksbureaus
(PwC en Giotto) laten beoordelen in het licht van de actuele ontwikkelingen. De vraag
luidde: «Is fusie daarin nog steeds het goede antwoord?» Het Laurentius ziekenhuis
geeft aan dat bij dit onderzoek alle interne stakeholders (zoals Raad van Toezicht,
Ondernemingsraad, Cliëntenraad, Verpleegkundig Stafbestuur, medisch specialisten)
betrokken c.q. geïnterviewd zijn geweest. Veel externe relevante stakeholders zijn
geïnterviewd: Raad van Bestuur van Pantein en de Zorggroep, Zorgverzekeraars CZ, VGZ
en Zilveren Kruis, Ambulance Zorg Limburg Noord, de Rabobank, Raad van Bestuur van
omliggende ziekenhuizen en de Raad van Bestuur van het VieCuri ziekenhuis en de vakgroepen
Chirurgie en Orthopedie, het Medisch Specialistisch Bedrijf en de afdeling Finance
van VieCuri. Het advies van Giotto is (mede) aanleiding geweest tot een heroverwegingsperiode.
In het vervolgonderzoek werd met name een onderzoek gedaan naar ICT integratiekosten
en fusievoordelen. Dit onderzoek en het nieuwe zorgbeeld anno 2020 waaraan de praktijk
van de Covid pandemie onlosmakelijk verbonden is, gaf het Laurentius ziekenhuis uiteindelijk
genoeg redenen om het fusieproces met VieCuri af te breken.

De Raad van Bestuur van het VieCuri ziekenhuis geeft aan dat de besluitvorming tot
fusie weloverwogen en gezamenlijk met het Laurentius ziekenhuis tot stand is gekomen
en een lange en zorgvuldige voorbereiding kent. Het VieCuri ziekenhuis geeft aan dat
gedurende de adviesaanvraag aan de medische staven het Laurentius ziekenhuis eenzijdig
en zonder overleg een bezinningsperiode heeft afgekondigd. Dit om zijn nieuwe Raad
van Toezicht, die in december 2019 is aangetreden, zich in het dossier te kunnen laten
verdiepen. In die periode heeft een heroverweging van de fusie plaatsgevonden, zonder
overleg of afstemming met het VieCuri ziekenhuis, zo laat VieCuri weten. Op basis
daarvan is door de voormalige Raad van Bestuur van het Laurentius ziekenhuis, in afstemming
met de Raad van Toezicht, besloten van de fusie af te zien. Het VieCuri ziekenhuis
geeft aan niet betrokken of gekend te zijn in het besluit van het Laurentius ziekenhuis
tot het afzien van de fusie.

Zorgverzekeraar CZ is nadrukkelijk over het fusievoornemen geïnformeerd en erbij betrokken
geweest. CZ heeft zich op basis van de afweging van de gedeelde argumenten door de
Raad van Besturen van beide ziekenhuizen positief uitgesproken inzake een verdergaande
samenwerking met een eventuele fusie als sluitstuk. Zorgverzekeraar CZ laat weten
dat het afblazen van de fusie vanuit Laurentius is besloten en als mededeling aan
CZ kenbaar is gemaakt, waarbij zij aangeven niet voldoende te zijn betrokken in dit
besluit en dit besluit ook niet kunnen duiden. Zij geven aan niet betrokken te zijn
geweest bij het onderzoek van PWC. CZ heeft aangegeven overleg te willen voordat er
onomkeerbare besluiten door de Raad van Bestuur van het Laurentius genomen zouden
worden. Hier heeft de toenmalige Raad van Bestuur geen gevolg aan gegeven. Er hebben
inmiddels enkele gesprekken plaatsgevonden met de nieuwe Raad van Bestuur van het
Laurentius ziekenhuis en binnenkort spreekt CZ met een delegatie van de medische staf
van het Laurentius ziekenhuis en de Raad van Bestuur. Doel hiervan is om te bezien
of de noodzakelijke samenwerking weer opgepakt kan worden, en onder welke condities
dit inhoud gegeven kan worden.

Zorgverzekeraar VGZ laat weten betrokken te zijn geweest bij het fusievoornemen en
hebben daar vanaf het begin aangegeven dat zij dat voornemen niet ondersteunen, zij
zijn niet overtuigd dat de voordelen van een fusie opwegen tegen de nadelen. VGZ heeft
met beide ziekenhuizen gekeken hoe ze zelfstandig kunnen bestaan met een samenwerkingsverband.
VGZ is door PWC geïnterviewd over hun visie. Vervolgens is het besluit aan hen medegedeeld.
VGZ geeft aan continu in gesprek te zijn met zorgaanbieders en dus ook met de ziekenhuizen.