Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden De Groot en Weyenberg over het bericht 'Angstcultuur in vleessector: slachterijwerkers zwijgen opgelegd'

Antwoord van Staatssecretaris Van ‘t Wout (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), mede
namens de Ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport (ontvangen 2 september 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Angstcultuur in vleessector: slachterijwerkers zwijgen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het feit dat medewerkers een «constante dreiging» voelen om ontslagen
te worden, bijvoorbeeld wanneer zij zich ziek melden?

Antwoord 2

Als een werknemer ziek is, dan dient deze onder de huidige omstandigheden, waarbij
het beleid gericht is op het voorkomen van verspreiding van het coronavirus, thuis
te blijven. Het is een onwenselijke situatie als een arbeidsmigrant besmet is met
het coronavirus en daardoor zijn baan verliest. De vrees voor ontslag wordt bij arbeidsmigranten
extra gevoed door het feit dat zij vaak ook voor hun huisvesting en zorgverzekering
afhankelijk zijn van hun baan bij het uitzendbureau. Verlies van werk kan dan ook
leiden tot verlies aan huisvesting en zorgverzekering. Het kabinet heeft het Aanjaagteam
Bescherming Arbeidsmigranten gevraagd voorstellen te doen om deze afhankelijkheid
van de arbeidsmigrant van het uitzendbureau te verminderen.

Vraag 3

Hoe gaat u intimidatie van chefs aanpakken op de werkvloer?

Antwoord 3

Intimidatie op de werkvloer is niet acceptabel. Werkgevers hebben de plicht om te
zorgen voor veilige werkomstandigheden en mogen hun machtspositie niet misbruiken.
Zij moeten op grond van de Arbowet een beleid voeren tegen psychosociale arbeidsbelasting,
waaronder intimidatie. Gevallen waarin sprake is van intimidatie door leidinggevenden
die misbruik maken van de afhankelijkheid van arbeidsmigranten, kunnen bijvoorbeeld
gemeld worden bij bedrijfsmaatschappelijk werk, een vertrouwenspersoon, een klachtenorgaan
of bij de bedrijfsarts. Soms is ook aangifte bij de politie mogelijk. Het Aanjaagteam
Bescherming Arbeidsmigranten onderkent de kwetsbare positie van arbeidsmigranten op
de werkvloer. In het tweede advies van het Aanjaagteam zullen daarom voorstellen worden
gedaan om de afhankelijkheidspositie van arbeidsmigranten op het gebied van werk,
huisvesting en zorgverzekering te verminderen.

Vraag 4

Hoe denkt u de zwijgcultuur binnen deze sector te doorbreken?

Antwoord 4

Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten heeft d.d. 11 juni 20202 onder meer geadviseerd om een centraal informatieknooppunt op te zetten dat kan uitgroeien
tot een centraal meldpunt waar arbeidsmigranten (en hun belangenbehartigers) bij voorkeur
in hun eigen taal terecht kunnen. In haar reactie van 3 juli 20203 heeft het kabinet deze aanbeveling overgenomen. Onderkend wordt dat arbeidsmigranten
beter moeten worden geïnformeerd over hun rechten. Onderzocht zal worden op wat voor
manier arbeidsmigranten het beste kunnen worden voorgelicht over arbeidsvoorwaarden
en veilig en gezond werken in de sector waarin zij werkzaam zijn en geactiveerd kunnen
worden om hun rechten te effectueren. Daarnaast zullen in het tweede advies van het
Aanjaagteam voorstellen worden gedaan om de afhankelijkheidspositie van arbeidsmigranten
op het gebied van werk, huisvestiging, vervoer en zorgverzekering te verminderen.
Ook kan de aandacht die het Aanjaagteam momenteel genereert er mogelijk toe bijdragen
dat het zwijgen wordt doorbroken en dat arbeidsmigranten onveilige omstandigheden
wel melden binnen het bedrijf, bij de Inspectie SZW of bij de politie.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het niet zo mag zijn dat werknemers maar om de drie dagen kunnen
douchen, zeker wanneer je werkt op een plek waar hygiëne essentieel is om voedselveiligheid
te waarborgen?

Antwoord 5

De hygiëne van de werknemers die essentieel is voor de voedselveiligheid wordt geborgd
door de protocollen in de slachterijen en is niet afhankelijk van de hygiëne in de
thuissituatie van de medewerkers. Medewerkers dragen bijvoorbeeld beschermende kleding
en waar nodig worden handen en schoeisel ontsmet. De exploitant van het slachthuis
ziet toe op de naleving van deze hygiënevoorwaarden en de NVWA houdt daar toezicht
op.

Vraag 6

Kunt u met zekerheid stellen dat voedselveiligheid en dierenwelzijn momenteel niet
in het geding zijn als gevolg van de problematiek in de sector? Zo nee, welke stappen
– naast het verlagen van de bandsnelheid – zet u om dit zo snel mogelijk te waarborgen?

Antwoord 6

De NVWA keurt het vlees en houdt toezicht in de slachterijen; onverminderd zoals gebruikelijk.
Indien er niet wordt voldaan aan de voorschriften wordt handhavend opgetreden.

Vraag 7

Waarom is in Nederland de keuze om te testen overgelaten aan de lokale GGD en veiligheidsregio,
terwijl in Duitsland al het slachterijpersoneel volop is getest?

Antwoord 7

Het is aan de voorzitter van de veiligheidsregio om in het kader van infectieziektebestrijding
per geval de meest geëigende (beheers)maatregelen te nemen. De voorzitter van de veiligheidsregio
wordt hierover geadviseerd door de GGD. Indien er in een slachterij een situatie ontstaat
die een bedreiging vormt voor de gezondheid van medewerkers of voor de volksgezondheid
zal daar onmiddellijk actie op worden ondernomen door NVWA, en/of ISZW en/of Veiligheidsregio
en GGD. Dat kan een tijdelijke sluiting van een slachterij zijn, zoals is gebeurd
bij Van Rooi Meat of het opleggen van maatregelen, zoals het doen van een health check
aan de poort en het meewerken aan steekproeven onder de medewerkers. De te nemen maatregelen
hangen altijd af van de situatie die wordt aangetroffen en zullen dan ook per geval
kunnen verschillen.

Vraag 8

Bent u van mening dat de aanpak van de GGD door het testen van medewerkers van slachthuizen
op basis van steekproeven effectief is gebleken?

Antwoord 8

Ja. Op dit moment zijn er namelijk geen signalen dat er nog brandhaarden zijn in slachthuizen.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u het feit dat slachterijen in de buurt van besmette slachterijen niet
zijn gecontroleerd?

Antwoord 9

De Inspectie SZW inspecteert regelmatig, onaangekondigd, slachterijen. De NVWA houdt
op dagelijkse basis toezicht op het slachtproces. Ook de Veiligheidsregio controleert,
bijvoorbeeld ten aanzien van het vervoer van arbeidsmigranten naar slachterijen.

Vraag 10

Bent u toch bereid alle medewerkers in de vleessector te laten testen, zoals eerder
werd toegezegd door het kabinet?

Antwoord 10

Zoals in de brief van 3 juni 2020 (Kamerstuk 25 295, nr. 386 1) is aangegeven zullen de slachthuizen per regio steekproefsgewijs worden getest.
De reden daarvoor is dat het gaat om een grote beroepsgroep van bijna 25.000 personen.

Vraag 11

Hoe beoordeelt u de uitspraak van burgemeester Ulrich Knickrehn van het Duitse stadje
Goch, die stelt dat huur en vervoer van arbeidsmigranten een verdienmodel is geworden?4

Antwoord 11

Er zijn werkgevers, met name uitzendbureaus, die ook de huisvesting en het vervoer
regelen voor arbeidsmigranten. Dit kan in het voordeel zijn van de arbeidsmigranten,
omdat ze dit in een nieuw land dan niet zelf hoeven te regelen. Het kan echter ook
leiden tot een onwenselijke afhankelijkheid van de arbeidsmigrant tot de werkgever.
De Inspectie SZW heeft in de «Staat van Eerlijk Werk»5 ook aangegeven dat de Inspectie ziet dat sommige uitzendbureaus van huisvesting een
verdienmodel hebben gemaakt en inspelen op de grote krapte op de woningmarkt. Het
kabinet heeft het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten gevraagd om met aanbevelingen
voor de lange termijn te komen om deze afhankelijkheid te doorbreken en de huisvestingssituatie
voor de arbeidsmigranten te verbeteren.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het zeer onwenselijk is dat een team van vakbond FNV zich niet
meer laat zien in woningen van specifieke uitzenders, omdat de veiligheid van mensen
daar niet kan worden gegarandeerd?

Antwoord 12

Het is zeer onwenselijk en zorgwekkend dat de FNV op bepaalde plekken niet komt vanwege
veiligheidsredenen. Als er sprake is van een onveilige situatie op de werkvloer of
op een huisvestingslocatie is het goed om een melding te maken bij de Inspectie SZW
respectievelijk om hierbij de desbetreffende gemeente te betrekken. In sommige gevallen
kunnen er gezamenlijk inspecties of interventies worden opgezet bij huisvestingslocaties
binnen de samenwerkingsverbanden van de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI)6 of de Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s).

Vraag 13

Hoe beoordeelt u de uitspraak van Dennis Vereggen van FNV, dat «sommige bureaus niet
eens malafide maar bijna crimineel» zijn?7

Antwoord 13

Er zijn veel goede uitzendbureaus in Nederland, maar er zijn ook uitzendbureaus die
het niet zo nauw nemen met de wet- en regelgeving en deze overtreden. Hierbij wordt
o.a. verwezen naar de Programmarapportage Uitzendbureaus 2016–2019 van de Inspectie
SZW8 die op 17 juli 2020 aan uw Kamer is aangeboden. Deze uitzendbureaus moeten uit de
markt geweerd worden. Zo zet het kabinet in op het aanpakken van malafide uitzendbureaus
door het opwerpen van extra drempels voor nieuwe en bestaande uitzendbureaus.

De Inspectie SZW werkt met UWV, de Belastingdienst en gemeenten samen in het samenwerkingsverband
Aanpak Malafide Uitzendbureaus. Zij pakken gezamenlijk complexe zaken aan waarbij
vaak verscheidene problemen een rol spelen, zoals onderbetaling, belastingontduiking
en uitkeringsfraude.

Voorts werkt de Inspectie SZW mee aan LSI-projecten en aan casussen van de RIEC’s,
deze richten zich op de bestrijding van ondermijnende criminaliteit.

Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten is gevraagd om in het tweede advies te
komen met aanbevelingen die zorgen voor een verbetering van de regulering van uitzendbureaus
en versterking van de aanpak van malafide uitzendbureaus.

Vraag 14

Op welke termijn kan de Kamer de realisatie van een landelijk samenwerkingsplatform
verwachten, welke is aangekondigd in de Kabinetsreactie aanbevelingen Aanjaagteam
Bescherming Arbeidsmigranten (2020Z13487)?

Antwoord 14

Het samenwerkingsplatform is vanaf 1 september volledig operationeel. Terwijl het
platform wordt gerealiseerd wordt al actief en met alle relevante partijen opgetreden
wanneer er signalen ontstaan over mogelijke besmettingshaarden.

Vraag 15

Kunt u alle vragen afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 15

Ja.