Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van den Nieuwenhuijzen over het lopende onderzoek van de FIOD naar scheepsbouwbedrijf Damen Shipyards

Antwoord van Staatssecretaris Visser (Defensie), mede namens de Staatssecretaris van
Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst (ontvangen 28 augustus 2020).

Vraag 1, 7

Kunt u inmiddels aangeven wanneer de FIOD het onderzoek naar mogelijke corruptie door
Damen Shipyards, waaraan u refereert in uw antwoorden op eerdere schriftelijke vragen,
zal afronden? Zo nee, waarom kunt u dit nog steeds niet, en wanneer verwacht u dit
wel te kunnen?1

Zijn u lopende of afgeronde strafrechtelijke onderzoeken bekend tegen andere aanbieders
in lopende aanbestedingstrajecten van Defensie? Zo ja, om welke aanbieders gaat het,
en van welke feiten worden zij verdacht?

Antwoord 1, 7

Over lopende strafrechtelijke onderzoeken kunnen geen mededelingen worden gedaan.
Defensie beschikt niet over informatie of andere bedrijven die deelnemen aan haar
aanbestedingstrajecten, onderwerp zijn of zijn geweest van een strafrechtelijk onderzoek.

Vraag 2

Is er inmiddels een uitkomst beschikbaar van het hoger beroep dat Damen Shipyards
heeft ingesteld tegen het openbaar maken van informatie omtrent deze zaak door het
Ministerie van Buitenlandse Zaken? Zo nee, wanneer is deze uitspraak voorzien?

Antwoord 2

Damen Shipyards heeft in september 2019 het hoger beroep tegen het openbaar maken
van informatie door het Ministerie van Buitenlandse Zaken ingetrokken. De documenten
die het betrof zijn vervolgens op 16 september 2019 via een Wob-besluit openbaar gemaakt,
zie: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/wob-verzoeken/2019/09/16/beslis…

Vraag 3, 4, 6

Acht u het wenselijk dat binnen de bestaande aanbestedingsregels voor Defensiematerieel
lopende strafrechtelijke onderzoeken naar aanbieders niet worden meegewogen? Zo ja,
waarom? Zo nee, staat iets u in de weg om dit aan te passen?

Deelt u de mening dat het feit dat Damen Shipyards eerder met de Wereldbank heeft
geschikt in een sanctie voor corruptie in Sierra Leone an sich al een overweging dient
te zijn in het betrekken van het bedrijf in aanbestedingsprocedures? Zo nee, waarom
niet?

Acht u het denkbaar dat Defensie materieel verwerft bij een bedrijf dat opereert met
steekpenningen voor het verkrijgen van opdrachten doordat op het moment van aanbesteding
het strafrechtelijk onderzoek nog niet is afgerond? Zo ja, kunt u de rationale van
de moraliteit achter die stellingname toelichten?

Antwoord 3, 4, 6

Een lopend strafrechtelijk onderzoek en vermoedens van fraude en omkoping zijn geen
grond voor uitsluiting van een aanbesteding. In de aanbestedingsregelgeving is bepaald
dat (pas) een onherroepelijke veroordeling voor een strafrechtelijk delict als fraude
of omkoping die is uitgesproken in een periode van vier jaar voorafgaande aan het
indienen door een partij van het verzoek tot deelneming of de inschrijving aan een
aanbesteding, in beginsel leidt tot uitsluiting van die partij van de aanbesteding.
Defensie verlangt bij de aanvang van een aanbesteding van de deelnemende partijen
een verklaring dat zij niet onherroepelijk veroordeeld zijn voor bijvoorbeeld fraude
of omkoping.

Deze regelgeving berust op Europese richtlijnen en is in overeenstemming met een universeel
erkend grondbeginsel van het recht, de zogenoemde «onschuldpresumptie», waarbij een
ieder voor onschuldig dient te worden gehouden tot het tegendeel is bewezen. Het afwijken
van deze regelgeving zou ook op gespannen voet staan met een van de algemene beginselen
van behoorlijk bestuur, namelijk het proportionaliteitsbeginsel.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het feit dat Damen Shipyards eerder met de Wereldbank heeft
geschikt in een sanctie voor corruptie in Sierra Leone an sich al een overweging dient
te zijn in het betrekken van het bedrijf in aanbestedingsprocedures? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Heeft u indicaties op basis waarvan u kunt aannemen dat Damen Shipyards inmiddels
de bedrijfsvoering dusdanig heeft aangepast dat er redelijke grond is om te vertrouwen
dat corruptie in de toekomst niet meer voor zal komen? Zo ja, welke?

Antwoord 5

Nadat Damen in 2016 door de Wereldbank voor achttien maanden werd uitgesloten van
aanbestedingen heeft de Staat een aantal maatregelen genomen. Zo werd Damen uitgesloten
van de mogelijkheid om gebruik te maken van OS-financiering gedurende de disbarment periode van de Wereldbank en werd de toegang van Damen tot de exportkredietverzekering
(ekv) tijdelijk opgeschort.

Parallel aan deze maatregelen heeft Atradius Dutch State Business (ADSB), dat de ekv’n uitvoert, een zorgvuldig onderzoek uitgevoerd naar de ekv-portefeuille
van Damen waarbij aanvullende informatie door Damen werd aangeleverd. Hieruit bleek
Damen in veertien gevallen onvoldoende of onjuiste informatie te hebben gegeven met
betrekking tot betaalde agentencommissies. De Staat heeft in 2016 op basis van deze
aanvullende informatie de veertien gevallen opnieuw beoordeeld. Dit heeft bij tien
van de veertien transacties geleid tot het treffen van maatregelen door het recht
op schadevergoeding te laten vervallen.

Damen heeft onder toezicht van de Wereldbank een verbeterprogramma op het terrein
van compliance doorgevoerd. Er was onder meer gebleken dat het interne compliance-beleid
van Damen onvoldoende tot alle medewerkers was doorgedrongen. Inmiddels zijn de interne
maatregelen van Damen aangescherpt. Er is onder meer een nieuwe gedragscode opgesteld
en het eigen personeel is getraind in het herkennen van verdachte situaties.

De Wereldbank heeft Damen vervolgens in 2017 van haar uitsluitingslijst afgehaald.
Ook heeft de Staat, na afronding van het onderzoek naar de ekv-portefeuille van Damen
en het treffen van de genoemde maatregelen, Damen weer toegelaten tot de ekv, zij
het onder een regime van verscherpt toezicht. Dat betekent dat Damen bij ekv-aanvragen
extra informatie moet aanleveren over de mogelijke betrokkenheid van derden. Damen
heeft per 1 januari 2020 een interne commissie ingesteld die alle overeenkomsten met
agenten goedkeurt en periodiek alle bestaande agenten beoordeelt.

Vraag 6

Acht u het denkbaar dat Defensie materieel verwerft bij een bedrijf dat opereert met
steekpenningen voor het verkrijgen van opdrachten doordat op het moment van aanbesteding
het strafrechtelijk onderzoek nog niet is afgerond? Zo ja, kunt u de rationale van
de moraliteit achter die stellingname toelichten?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 7

Zijn u lopende of afgeronde strafrechtelijke onderzoeken bekend tegen andere aanbieders
in lopende aanbestedingstrajecten van Defensie? Zo ja, om welke aanbieders gaat het,
en van welke feiten worden zij verdacht?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 1.