Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Verhoeven en Paternotte over het in gevaar brengen van Nederlanders door het in brand steken van zendmasten

Antwoord van Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) en van Minister
Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 5 juni 2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Dutch telecommunications towers damaged by 5G protestors»?1

Antwoord 1

Ja, hier hebben wij kennis van genomen.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de wetenschap geen enkele indicatie heeft voor welk verband
dan ook tussen 5G en het nieuwe coronavirus, en de belagers van zendmasten zich derhalve
laten leiden door complottheorieën?

Antwoord 2

De Europese Commissie2 en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Kennisplatform EMV3 hebben reeds benadrukt dat er geen enkel verband is tussen COVID-19 en 5G-technologie,
en dat virussen niet worden verspreid via radiogolven/mobiele netwerken.4

Vraag 3

Hoeveel aanvallen op zendmasten hebben de afgelopen maand plaatsgevonden en tot welke
schade hebben deze geleid?

Antwoord 3

Op het moment van schrijven is sprake van 29 door de politie geregistreerde incidenten
van brandstichting. Daarnaast zijn diverse incidenten bekend van overige vormen van
vandalisme, die niet met zekerheid zijn te verbinden aan de geregistreerde incidenten,
bijvoorbeeld omdat niet vast staat of het motief vandalisme of diefstal was.

De schade varieert sterk tussen de verschillende incidenten, waardoor geen eenduidig
algemeen antwoord is te geven ten aanzien van hersteltermijnen of economische schade.
Vast staat wel dat de schade aanzienlijk is.

Vraag 4

Is er sprake van een toename van aanvallen op zendmasten dit jaar? Zo ja, hoe verhoudt
deze zich tot incidenten in voorgaande jaren?

Antwoord 4

Voor zover bekend zijn er in Nederland in de afgelopen jaren geen eerdere incidenten
gemeld van brandstichting bij zendmasten. Dit is daarmee een nieuw risico dat aandacht
vraagt van zowel de sector als de overheid.

Vraag 5

Hoe vaak zijn hulpdiensten in gebieden rondom een zendmast onbereikbaar geweest in
die periode?

Antwoord 5

Het alarmnummer 1-1-2 is zowel via vaste- als mobiele netwerken bereikbaar. Ten minste
één brand heeft mogelijk impact gehad op de bereikbaarheid van 1-1-2. Deze situatie
heeft voor zover bekend niet geleid tot persoonlijke ongevallen. De branden hebben
tot op heden geen impact gehad op de communicatie tussen de hulpdiensten (C2000).

Vraag 6

Welke maatregelen wilt u treffen om deze vitale infrastructuur te beschermen tegen
aanvallen door brandstichters?

Antwoord 6

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) staat in nauw overleg met de
sector, het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de Landelijke Eenheid
van de politie om te bezien in hoeverre aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn.

De C2000-masten zullen extra beveiligd worden. Vanuit veiligheidsoogpunt ga ik niet
in op de specifieke beveiligingsmaatregelen. De maatregelen hebben zowel een preventieve
als repressieve werking. De meest kritische masten zullen eerst beveiligd worden.
Het kost naar verwachting ongeveer drie maanden om alle masten te beveiligen.

Vraag 7

In hoeverre hebben andere landen te maken met aanvallen op hun infrastructuur van
telecommunicatie met hetzelfde motief, namelijk complottheorieën over 5G en het coronavirus?

Antwoord 7

Verschillende landen in Europa hebben te maken met vandalisme gericht op hun infrastructuur
van telecommunicatie. De online verspreiding van onjuiste informatie met betrekking
tot COVID-19 lijkt hierin een rol te spelen.

Vraag 8

Bent u bekend met de groep of groepen die betrokken zijn bij deze brandstichtingen?
Kunt u aangeven of het hier gaat om grensoverschrijdende netwerken?

Antwoord 8

De afgelopen weken hebben er verschillende incidenten plaats gevonden rondom zendmasten
in Nederland. De incidenten variëren van sabotage tot brandstichting. Protesten tegen
zendmasten zijn niet nieuw, maar het heeft nog niet eerder geleid tot extremistische
protestacties in de vorm van de sabotage en brandstichting van de afgelopen weken.
Onder anti-5G- en anti-overheidsbewegingen doen verschillende complottheorieën de
ronde, onder andere over de veronderstelde relatie tussen 5G-netwerken en de verspreiding
van COVID-19. Tussen de branden is geen relatie gebleken.

Vraag 9

Vindt volgens u de verspreiding van deze complottheorieën enkel organisch plaats of
is er sprake van een georganiseerde inzet van desinformatie? Indien u nog geen antwoord
heeft op deze vraag, bent u bereid te onderzoeken of, en zo ja, hoe deze complottheorieën
actief verspreid worden door professionele verspreiders van desinformatie?

Antwoord 9

De verspreiding van onjuiste informatie over COVID-19 en 5G verloopt zowel ongeorganiseerd
(door bijv. individuen) als georganiseerd (bijv. in echokamers op sociale media).
In Nederland staan de betrokken ministeries en diensten doorlopend in nauw contact
om informatie over en signalen van mogelijke desinformatieactiviteiten te delen, te
duiden en daarop zo nodig te acteren. Deze informatie en signalen over COVID-19 worden
ook bij elkaar gebracht in de bestaande crisisstructuur.Ook via het Rapid Alert Systeem
van de Europese Unie wordt informatie gedeeld tussen de lidstaten en EU-instituties.

Vraag 10

Bent u bereid een (video)conferentie van telecomministers te initiëren om deze gevaarlijke
trend te agenderen en de EU-informatie te gaan uitwisselen over de aanvallen op zendmasten?

Antwoord 10

Op 5 mei jl. vond er een informele Telecomraad plaats, waarin ik (de Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat) aandacht heb gevraagd voor de onjuiste informatie
over 5G in relatie tot COVID-19 en andere negatieve gezondheidseffecten en de recente
branden in zendmasten.