Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over “niet vernieuwen van de toelating van het aan Parkinson-gerelateerde mancozeb"

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 25 mei
2020).

Vraag 1

Zal er tijdens de eerstvolgende Europese vergadering van het Standing Committee on
Plants, Animals, Food and Feed (SCoPAFF), waar wetgevende besluiten genomen kunnen
worden, op 18 en 19 mei 2020, worden gesproken over het voorstel van de Europese Commissie
(EC) om de toelating van de fungicide mancozeb niet te vernieuwen? Zo nee, wanneer
zal er dan over dit voorstel worden gesproken?

Antwoord 1

Ja, het conceptvoorstel van de Europese Commissie om de goedkeuring niet te hernieuwen
staat ter bespreking op de agenda van het overleg van de SCoPAFF op 18 en 19 mei a.s.

Vraag 2

Acht u het waarschijnlijk dat er tijdens die vergadering gestemd wordt over dit voorstel?

Antwoord 2

De Europese Commissie heeft geen voorstel ter stemming voorgelegd.

Ik heb de Europese Commissie inmiddels nogmaals verzocht om de besluitvorming over
het al dan niet verlengen van de goedkeuring van deze werkzame stof zo snel mogelijk
af te ronden.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat in 2017 nog 2,5 miljoen kilo mancozeb is verkocht in Nederland
en dat dit vooral wordt gebruikt als schimmelbestrijder bij de teelt van aardappelen,
uien, bloembollen, tarwe en fruit? Zo nee, hoeveel kilo werd er dan verkocht in 2017
en om hoeveel kilo ging het in 2018 en 2019?

Antwoord 3

Er is in 2017 ongeveer 2,5 miljoen kg van de werkzame stof mancozeb verkocht en in
2018 ongeveer 2,2 miljoen kg. Er zijn nog geen gegevens van 2019.

Er zijn in Nederland verschillende gewasbeschermingsmiddelen toegelaten op basis van
de werkzame stof mancozeb om schimmelziekten te bestrijden in onder andere aardappelen,
bloembollen, bloemisterijgewassen, fruit, tarwe en uien.

Het CBS heeft in 2016 een enquête gehouden over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
binnen de landbouw. Hieruit blijkt dat er in de teelt van aardappelen het meest gebruikt
wordt gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen op basis van de werkzame stof mancozeb.

Vraag 4

Klopt het dat epidemiologische studies aantonen dat mensen die beroepsmatig landbouwgif
toepassen 60% meer kans hebben op het krijgen van de ziekte van Parkinson?1

Antwoord 4

In 2012 zijn de resultaten gepubliceerd van een meta-analyse van epidemiologische
studies uit de periode 1989 tot en met 20102. De onderzoekers concluderen dat er in die periode een verhoogde kans was op het
ontwikkelen van de ziekte van Parkinson na beroepsmatige blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen.
Er worden in deze meta-analyse geen uitspraken gedaan over individuele stoffen, waardoor
niet bekend is of deze verhoogde kans gerelateerd is aan blootstelling aan werkzame
stoffen die nu nog in Europa zijn goedgekeurd. De uitkomsten laten evenwel zien dat
het van belang is dat de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op de humane gezondheid
goed worden onderzocht. De goedkeuringsprocedure wordt op basis van nieuwe wetenschappelijke
inzichten steeds strenger. Zo heb ik de Europese Commissie bijvoorbeeld recent per
brief verzocht een traject te starten om de datavereisten op het gebied van neurologische
aandoeningen te herzien voor Verordening (EG) 1107/2009.

Vraag 5

Beaamt u de conclusie van de wetenschappers in de aflevering van Zembla van 16 september
2019 dat het gebruik van mancozeb, waarvan bekend is dat het zenuwschade veroorzaakt,
de oorzaak kan zijn van de ziekte van Parkinson en risico’s geeft voor de voortplanting?3

Antwoord 5

De Europese Commissie heeft op basis van de risicobeoordeling van EFSA een conceptvoorstel
tot het niet verlengen van de goedkeuring van de werkzame stof mancozeb opgesteld.
Hierin staat dat deze stof is geclassificeerd als reprotoxisch, hormoonverstorend
is en humane blootstelling anders dan via de voeding de veilige grenswaarden overschrijdt
voor de toepassingen die werden verdedigd in het dossier. Bovendien zijn er risico’s
geïdentificeerd voor niet-doelwit organismen in het milieu. Ik vind dit verontrustende
signalen en daarom dring ik er al bij de Europese Commissie op aan snel de besluitvorming
af te ronden.

In de risicobeoordeling van EFSA wordt geen uitspraak gedaan over een mogelijk verband
tussen blootstelling aan de werkzame stof mancozeb en de ziekte van Parkinson.

Vraag 6

Klopt het dat mancozeb chemisch grotendeels identiek is aan de stof maneb, die sinds
2017 verboden is wegens gezondheidsrisico’s?

Antwoord 6

Mancozeb en maneb behoren beiden tot de bisdithiocarbamaten. Maneb is een complex
met uitsluitend mangaan en mancozeb is ditzelfde complex, maar bevat 50% mangaan en
50% zink.

De Europees geharmoniseerde goedkeuringsprocedure voorziet in het beoordelen van iedere
werkzame stof afzonderlijk, waarbij rekening wordt gehouden met de voorgestelde toepassingen.

Er is door de producent van de werkzame stof maneb enkele jaren geleden geen dossier
ingediend bij de Europese Commissie om de goedkeuring van deze werkzame stof te hernieuwen.
De goedkeuring van deze werkzame stof is om die reden niet verlengd.

Vraag 7

Klopt het dat de huidige toelating van mancozeb al in 2016 afliep en toen herbeoordeeld
had moeten worden, maar dat door procedurele (automatische) verlengingen mancozeb
anno 2020 nog steeds op de markt is?

Antwoord 7

Het klopt dat de goedkeuringsperiode van de werkzame stof mancozeb verschillende keren
is verlengd. De goedkeuring liep oorspronkelijk tot 30 juni 2016. In 2013 is de nieuwe
herbeoordelingsprocedure voor werkzame stoffen van kracht geworden. Dit leidde tot
een verlenging de goedkeuringsperiode met 1,5 jaar voor een groep werkzame stoffen
– waaronder mancozeb – om de aanvragers voldoende tijd te geven aan de verplichtingen
van deze nieuwe procedure te voldoen. De volgende verlengingen in 2018 en 2019 waren
in lijn met artikel 17 van Verordening (EG) nr. 1107/2009. Nederland heeft bij de
laatste verlenging met een stemverklaring aangegeven niet akkoord te kunnen gaan en
de Europese Commissie opgeroepen de besluitvorming van de stof mancozeb zo snel mogelijk
af te ronden.

Vraag 8

Zal Nederland, gezien de gezondheidsrisico’s voor agrariërs, hun gezinnen en omwonenden,
het voorstel van de EC steunen om de toelating van mancozeb niet te vernieuwen en
dus het middel van de markt te halen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Er kleven volgens het conceptvoorstel van de Europese Commissie risico’s aan de werkzame
stof mancozeb (zie het antwoord op vraag 5). Als het definitieve voorstel van de Europese
Commissie straks overeenkomt met het conceptvoorstel en het advies van het College
voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) ongewijzigd blijft,
dan zal ik instemmen met het voorstel van de Europese Commissie om de goedkeuring
van de werkzame stof mancozeb niet te verlengen.

Ik zal uw Kamer – zoals gebruikelijk – tijdig informeren over de voorgenomen Nederlandse
standpunten over de onderwerpen die ter stemming worden voorgelegd aan het Standing
Committee on Plants, Animals, Food and Feed (SCoPAFF) over regelgeving voor gewasbescherming.

Vraag 9

Bent u voornemens andere lidstaten actief op te roepen om vóór het voorstel van de
EC te stemmen, met als doel een gekwalificeerde meerderheid voor het voorstel te vormen?
Zo ja, wanneer gaat u dat doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Iedere lidstaat moet een eigen afweging maken of het een voorstel van de Europese
Commissie zal steunen.

Vraag 10

Gaat u ervoor pleiten het verbod op de verkoop en het gebruik van mancozeb op de kortst
mogelijke termijn in te voeren en niet te wachten tot de termijn van de laatste automatische
verlenging afloopt? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 2.