Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Karabulut over het aanpassen van de oefening Defender 2020

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) (ontvangen 14 april 2020).

Vraag 1, 2, 3, 4, 5 en 6

Hebt u de leiding van de oefening Defender 2020 ingelicht over het sociale onthoudingsbeleid
van de regering naar aanleiding van de crisis als gevolg van de uitbraak van het COVID-19-virus?
Wanneer hebt u dit gedaan, daar met de uitbraak van het virus in Europa grote aantallen
Amerikaanse militairen aankwamen in Antwerpen (24 februari), Eindhoven (10 maart)
en Vlissingen (14 maart)? Wat was uw risicobeoordeling gedurende die weken?

Hebt u, uit het oogpunt van de Europese volksgezondheid en de Nederlandse in het bijzonder,
aangedrongen op beëindiging van de oefening? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom
niet?

Hebt u overlegd met andere regeringen van aan de oefening deelnemende landen om de
oefening te beëindigen? Zo ja, was er overeenstemming met andere NAVO-landen? Wat
was het oordeel van de buurlanden? Zo nee, waarom heeft u niet overlegd?

Waarom wordt oefening Defender 2020 niet beëindigd? Wat is het voordeel van aanpassing
boven beëindiging?1

Wat houdt in concreto de aanpassing van de oefening Defender 2020 in? Klopt het dat
deze oefening nog bezig is? Wat houdt de oefening thans in? Zo ja, wanneer zal de
oefening beëindigd worden?2

Wat zijn de concrete werkzaamheden die Defensie uitvoert bij het ondersteunen van
de onderdelen van bondgenoten die al weggaan uit Nederland? Wanneer denkt u dat dat
vertrek volledig is gerealiseerd?3

Antwoord 1, 2, 3, 4, 5 en 6

Voor de Amerikaanse oefening Defender 2020 is in de voorbereiding een verzoek tot Host Nation Support bij Nederland ingediend. Deze oefening is daarop in nauwe samenwerking met de Amerikaanse
strijdkrachten voorbereid. Defensie zou Defender 2020 ondersteunen met onder andere beveiliging, brandstof, voeding, legering en het coördineren
van transporten over Nederlandse wegen, het spoor en binnenwateren.

In de afgelopen weken hebben de ontwikkelingen en maatregelen rondom de bestrijding
van het COVID-19 virus elkaar snel opgevolgd. De VS heeft de oefening Defender 2020 grotendeels afgelast. De troepenverplaatsing door Nederland is in zijn geheel afgelast.
Slechts enkele beperkte delen van de oefening, waar eenheden reeds in het oefengebied
aanwezig waren, zijn doorgegaan. Dit betrof geen activiteiten in Nederland.

Er waren voordien reeds voorzorgsmaatregelen genomen, gebaseerd op de geldende adviezen
van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO). Het Ministerie van Defensie heeft bijvoorbeeld gekeken of op de ter beschikking
gestelde legeringsaccommodaties kon worden voldaan aan geldende instructies. De geplande
legering was reeds gescheiden waardoor er nauwelijks tot geen direct contact zou plaatsvinden.
Waar dit wel het geval kon zijn, bijvoorbeeld bij het transport van en naar de legering,
was voorzien in aanvullende maatregelen om contact te minimaliseren. Daarnaast zijn
extra voorzieningen ingericht om in voorkomend geval personen te isoleren en in quarantaine
te kunnen plaatsen en zijn aanvullende medische voorzieningen klaargezet.

Door het afgelasten is ook de Nederlandse steunverlening aangepast naar het afwikkelen
van verplaatsingen die reeds in gang waren gezet. Amerikaanse troepen die in Nederland
zijn aangekomen op vliegbasis Eindhoven, verbleven tijdelijk in de legering van vliegbasis
Woensdrecht en zijn inmiddels naar de Verenigde Staten teruggekeerd. De laatste militairen
vertrokken op 26 maart. In Vlissingen betrof het de aanwezigheid van enkele kleine
detachementen van Amerikaanse, Britse en Deense eenheden ter voorbereiding van de
logistieke operatie. De laatste militairen zijn op 25 maart uit Vlissingen vertrokken.
Er zijn in Vlissingen geen schepen gelost.

Vraag 7

Waren of zijn ook de in Nederland gevestigde «pre-positioned» opslagplaatsen gebruikt
voor de oefening? Welke opslagplaatsen betreft het? Door welke onderdelen waren of
zijn deze gebruikt?

Antwoord 7

Het in Nederland aanwezige materieel op de Army Prepositioned Stock Eygelshoven (APS-E) is niet gebruikt voor Defender 2020.

Vraag 8 en 9

Wat is de juridische basis van het besluit om de oefening aan te passen? Kunt u dat
toelichten?

Kunt u aangeven welke bepalingen in de overeenkomst Host Nation Support zijn benut
om de oefening doorgang te verlenen? Bent u bereid dit met de Kamer te delen? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 8 en 9

De Verenigde Staten hebben een eerder ingediend steunverleningsverzoek ingetrokken,
waardoor de geplande Host Nation Support operatie is gewijzigd naar het afwikkelen van de reeds in gang gezette verplaatsing.

Vraag 10

Kunt u aangeven of het Host Nation Support of andere elementen in het raamverdrag
Defensiesamenwerking van Nederland met de Verenigde Staten voorzien in besluitvorming
tijdens epidemieën of pandemieën? Wat stellen deze bepalingen? Kunt u deze bepalingen
met de Kamer delen?

Antwoord 10

Het Raamverdrag dat thans ter goedkeuring aan de Staten-Generaal voorligt, bevat geen
afspraken ten aanzien van besluitvorming in specifieke situaties, zoals tijdens epidemieën
of pandemieën, net zo min als het verdrag een verplichting oplegt aan partijen om
activiteiten op het gebied van defensiesamenwerking aan te gaan en uit te voeren.
Het Raamverdrag stelt het algemeen juridisch kader ten behoeve van onderliggende afspraken
tussen de nationale defensieorganisaties van Nederland en de Verenigde Staten in die
gevallen waarin het Raamverdrag expliciet in die afspraken wordt ingeroepen (Kamerstuk
35 260 (R2131), nr. 3).