Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ouwehand over de gevolgen van de maatregelen tegen het coronavirus voor dieren in de veehouderij

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 26 maart
2020).

Vraag 1

Is het uitgangspunt van het kabinet dat we vanuit dierenwelzijnsoogpunt moeten zorgen
dat we maatregelen nemen om problemen in de slachterijen, in de stallen of in het
transport niet te laten verergeren als gevolg van de coronacrisis? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 1

Het coronavirus raakt alle delen van onze maatschappij en de economie. Dierenwelzijn
is een aspect dat daarbij o.a. in het geding kan komen. Bij het nemen van benodigde
maatregelen met betrekking tot het coronavirus worden de effecten op het dierenwelzijn
in de veehouderij meegewogen.

Vraag 2

Heeft u de oproep gezien van 36 Europese dierenbeschermingsorganisaties om de transporten
vanuit Europa naar derde landen stil te leggen en om diertransporten binnen Europa
stil te leggen als ze meer dan acht uur duren?1

Antwoord 2

Ja, tevens ken ik het bericht van de Europese Commissie waarnaar wordt verwezen in
die oproep. Dat bericht houdt in het handelsverkeer en transport tussen de lidstaten
van de EU te continueren om de voedselproductie in de EU op peil te houden.

Vraag 3

Steunt u deze oproep? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Antwoord 3

Het handelsverkeer is essentieel voor de voedselproductie, zeker in deze periode.
Daarnaast blijft de Transportverordening van kracht, zoals ook aangegeven door de
Europese Commissie. Transporten binnen Europa langer dan 8 uur zijn daarin toegestaan,
waarbij uiteraard wel moet blijven worden voldaan aan de dierenwelzijnseisen. Daarom
steun ik deze oproep niet.

Vraag 4

Gaat u bij de Europese Commissie aandringen op het snel doorvoeren van deze voorgestelde
maatregelen?

Antwoord 4

Omdat ik de oproep niet steun, zal ik hier ook niet op aandringen bij de Europese
Commissie.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat er steeds meer dierenleed optreedt als diertransporten toch
doorgaan, nu diverse landen striktere grenscontroles instellen of de grenzen volledig
sluiten voor alle transporten, met lange files en vertragingen van 12 uur of meer
tot gevolg?2
3
4

Antwoord 5

Na een eerste fase van ingelaste grenscontroles, die tot lange wachttijden hebben
geleid en daarmee ook in een aantal gevallen tot welzijnsproblemen, lijkt dit nu verbeterd.
Nederland blijft aandringen op het snel doorvoeren van levende have wanneer dit stokt.
Daarover hebben we nauw contact met de Europese Commissie. Ook de zogeheten «green
lanes» kunnen daarbij helpen. Signalen over maatregelen die landen nemen die tot vertragingen
kunnen leiden worden verzameld en vervolgens gepubliceerd door de Nederlandse Voedsel-
en Warenautoriteit (NVWA). Bedrijven kunnen deze informatie gebruiken bij hun beslissingen
over transporten. De NVWA gebruikt deze informatie om vooraf de routeplannen van diertransporten
te beoordelen.

Er zijn geen signalen dat landen de grenzen sluiten voor levende dieren.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat de vraag naar voedingsmiddelen, waaronder vlees, zowel in Nederland
als in andere landen door het sluiten van horecagelegenheden drastisch – tot wel 40%
– is afgenomen?5

Antwoord 6

Het sluiten van horecagelegenheden in binnen- en buitenland in het kader van de coronacrisis
heeft geresulteerd in een forse afname in de vraag naar voedingsmiddelen in deze branche.
Daarnaast lijkt er sprake te zijn van een verschuiving van de vraag van de horecasector
naar de retail.

Vraag 7

Erkent u dat het zeer onwenselijk is als vlees vanwege het wegvallen van exportmogelijkheden
wordt ingevroren en later alsnog moet worden «doorgedraaid» ofwel vernietigd? Zo nee,
waarom niet? Zo ja, wat gaat u doen om dit te voorkomen?

Antwoord 7

Het vlees dat wordt ingevroren als gevolg van het wegvallen van exportmaatregelen
is geproduceerd onder het gebruikelijke regime van keuring en toezicht door de NVWA
met aandacht voor voedselveiligheid en dierenwelzijn. Dat het bedrijfsleven er nu
voor kiest om, weliswaar gedwongen door de omstandigheden, het vlees in te vriezen
in plaats van direct te verkopen doet daar niets aan af. Invriezen geeft het bedrijfsleven
meer ruimte om in te spelen op de veranderde omstandigheden en te sturen op een balans
in vraag en aanbod.

Vraag 8

Heeft u gezien dat door verschillende partijen in de vleessector wordt gewezen op
nog verdere druk op het slachtproces door het uitvallen van toezichthouders en slachthuispersoneel?6

Antwoord 8

Ja.

Vraag 9

Heeft u gezien dat varkenshouders de afgelopen dagen meer varkens leverden dan de
slachterijen aankunnen en zijn er plannen om deze toevloed door overheidsingrijpen
te beperken? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?7

Antwoord 9

Uw Kamer zal mijn antwoord op deze vraag zo spoedig mogelijk ontvangen.

Vraag 10

Bent u van mening dat ook slachthuismedewerkers en de toezichthouders van de Nederlandse
Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)beschermd moeten worden tegen het coronavirus en
dat zij dus ook volgens de richtlijnen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM) thuis moeten blijven als zij milde klachten vertonen?

Antwoord 10

Zeker. De NVWA hecht aan de veiligheid van haar medewerkers en hanteert de RIVM-richtlijnen
die voor elke Nederlander gelden.

Vraag 11

Erkent u dat het dientengevolge zeer waarschijnlijk is dat er de komende tijd minder
slachthuispersoneel, minder keuringsmedewerkers en minder toezichthouders zullen kunnen
werken in de slachthuizen, ook in het buitenland?

Antwoord 11

De NVWA heeft scenario’s voorbereid voor het afschalen van haar werkzaamheden ten
gevolge van verminderde beschikbaarheid en dus inzet van personeel in verband met
corona. Aan deze scenario’s wordt momenteel uitvoering gegeven, ook voor de situatie
van slachthuizen. Zo wordt op de slachthuizen de NVWA-inzet met name op de keuringswerkzaamheden
gericht en heeft afschaling van tactische toezichtswerkzaamheden plaatsgevonden. De
verplichte monstername in het kader van het Nationaal Plan Residuen zal vanaf maandag
30 maart a.s. worden gehalveerd bij slachthuizen. Op het primaire bedrijf en bij import
is hiermee begin vorige week gestopt. Ook de monstername Verordening microbiologische
criteria (VMC) wordt voorlopig gestaakt. Vanaf heden worden geen fysieke bezoeken
meer uitgevoerd voor jaarlijkse verleningen van scrapie status. Dit wordt beperkt
tot een administratieve controle. Nieuwe aanvragen worden voorlopig niet in behandeling
genomen. De exportcertificering voor fok- en gebruiksdieren van bepaalde diersoorten
is stopgezet.

Vraag 12

Hoeveel toezichthouders en keuringsmedewerkers zijn er dit jaar tot nu toe al uitgevallen
bij BV Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (KDS) en de NVWA?

Antwoord 12

Het ziekteverzuim bij de NVWA onder medewerkers die hun werk op slachthuizen doen
bedraagt volgens het laatst bekende voortschrijdend jaargemiddelde bijna 7%. De laatste
weken neemt dit percentage fors toe (huidige stand: 15,8%.) Voor KDS bedraagt het
actuele verzuimpercentage 19,5%.

Vraag 13

Hoe verantwoord vindt u het dat tot op heden dagelijks tienduizenden varkens naar
slachthuizen in Noord-Brabant, een corona brandhaard, worden vervoerd, waar het voltallige
slachthuispersoneel moet worden ingezet en zij aan zij moet werken om het hoge slachttempo
bij te kunnen benen?

Antwoord 13

Iedere werkgever, dus ook een slachthuis, is er aan gehouden de voorschriften met
betrekking tot het coronavirus op te volgen en de werkzaamheden hier op in te richten.
De NVWA heeft de slachthuizen hier per brief uitdrukkelijk op gewezen. Daar waar de
NVWA constateert dat de richtlijnen van het RIVM niet adequaat worden opgevolgd, zal
de dienstverlening door de NVWA worden opgeschort.

Vraag 14

Kunt u bevestigen dat keuringsmedewerkers vanwege de risico’s voor de gezondheid van
de slachthuismedewerkers en die van henzelf, alsmede in het belang van de voedselveiligheid,
pleiten om per direct passende maatregelen te treffen?

Antwoord 14

Keuringsmedewerkers stellen uiteraard ook vragen over de veiligheid van hun werk in
verband met het coronavirus. Daarom heeft de NVWA de slachthuizen per brief gewezen
op de noodzaak van strikte naleving van de RIVM-adviezen. Daar waar de NVWA constateert
dat de adviezen niet adequaat worden opgevolgd, zullen de keuringen door de NVWA worden
opgeschort.

Vraag 15

Bent u bereid gehoor te geven aan deze oproep en slachthuizen op te dragen te zorgen
dat medewerkers voldoende afstand kunnen houden, met als gevolg dat er minder personeel
kan werken en de druk op het slachtproces drastisch wordt verminderd?

Antwoord 15

Indien de NVWA constateert dat slachthuizen zich niet houden aan alle RIVM-richtlijnen
vinden er geen keuringen plaats De NVWA-dierenarts heeft de mogelijkheid het slachtproces
per direct te stoppen en de NVWA-medewerkers zullen van het bedrijf vertrekken als
op de slachthuizen medewerkers aanwezig zijn die symptomen van (milde) verkoudheid
vertonen. Deze lijn is op 23 maart jl. nogmaals onder de aandacht gebracht middels
een brief vanuit de NVWA aan alle slachterijen met permanent toezicht.

Vraag 16

Kunt u bevestigen dat besmet of vervuild vlees, zoals met de listeriabacterie, salmonellabacterie,
het hepatitis E-virus of MRSA- en ESBL-bacteriën, nog grotere risico’s met zich mee
kunnen brengen voor de gezondheid van mensen, nu ook het coronavirus rondwaart?

Antwoord 16

De algemene instructies van het Voedingscentrum zoals het goed verhitten van (rauwe)
voedingsmiddelen volstaan ook hier. Daarnaast dienen voedselproducerende bedrijven
ook nu te voldoen aan alle geldende wet- en regelgeving met betrekking tot het veilig
produceren van voedsel. De NVWA houdt daar toezicht op.

Vraag 17

Deelt u de mening dat het nog belangrijker is dan anders om te zorgen dat (kwetsbare)
mensen geen besmetting oplopen door vlees waarvan de voedselveiligheid onvoldoende
is gecontroleerd?

Antwoord 17

Zoals in vraag 16 beantwoord, is het altijd belangrijk dat de veiligheid van voedsel
is gewaarborgd en dat consumenten de adviezen van het Voedingscentrum ter hand nemen.
De producenten zijn verantwoordelijk voor het veilig produceren van vlees, en dat
hierbij aan de geldende regelgeving op het terrein van voedselveiligheid wordt voldaan.
Voedselveiligheid is in alle omstandigheden belangrijk. Dat is nu niet anders en daar
richt de NVWA zich op. Hiermee wordt er alles aan gedaan om te voorkomen dat consumenten,
ook de kwetsbare doelgroepen, ziek worden door onveilig voedsel.

Vraag 18

Vindt u het verantwoord dat het toezichtsniveau nog verder daalt bij uitval van KDS-
en NVWA-medewerkers, met alle risico’s voor voedselveiligheid en dierenwelzijn van
dien? Zo ja, waarom? Zo nee, welke maatregelen treft u om dat te voorkomen?

Antwoord 18

Uw Kamer zal mijn antwoord op deze vraag zo spoedig mogelijk ontvangen.

Vraag 19

Erkent u dat er onder de huidige omstandigheden fors minder dieren moeten worden geslacht
en gaat u er dan ook voor zorgen dat dit daadwerkelijk gebeurt? Zo nee, waarom niet?
Zo ja, op welke termijn onderneemt u welke actie?

Antwoord 19

Uw Kamer zal mijn antwoord op deze vraag zo spoedig mogelijk ontvangen.

Vraag 20

Erkent u dat er onder de huidige omstandigheden geen internationale diertransporten
meer moeten worden uitgevoerd en gaat u dan ook een moratorium afkondigen op diertransporten
vanuit Nederland naar andere landen?

Antwoord 20

Zie mijn antwoorden op de vragen 3, 4 en 5.

Vraag 21

Erkent u dat er onder de huidige omstandigheden fokbeperkingen moeten worden ingesteld
om te voorkomen dat stallen overvol zullen raken en gaat u deze dan ook opleggen?
Zo nee, erkent u dat u in dat geval welbewust het risico neemt dat er grote dierenwelzijnsproblemen
en voedselveiligheidsrisico’s ontstaan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe wilt u het
nemen van dergelijke risico’s verantwoorden?

Antwoord 21

Uw Kamer zal mijn antwoord op deze vraag zo spoedig mogelijk ontvangen.

Vraag 22

Kunt u deze vragen gelet op de urgentie daarvan één voor één en vóór aanstaande woensdag
beantwoorden?

Antwoord 22

Daar waar mogelijk zijn de vragen beantwoord. Voor de niet-beantwoorde vragen is meer
tijd nodig. Uw Kamer deze antwoorden zo spoedig mogelijk ontvangen.