Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Marijnissen, Beckerman en Alkaya over de gevolgen van de coronacrisis op huishoudens

Antwoord van Minister van Veldhoven-van der Meer (Milieu en Wonen), mede namens de
Minister-President, de Minister van Financiën en de Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport (ontvangen 26 maart 2020).

Vraag 1

Op welke wijzen monitort het kabinet – naast de effecten op de volksgezondheid – wat
de economische gevolgen van het coronavirus zijn voor verschillende huishoudens in
ons land? Kunt u uw antwoord toelichten?1

Antwoord 1

Het kabinet gebruikt de reguliere monitoringsmechanismen voor de economische gevolgen
van het coronavirus. Dit betekent onder andere dat het kabinet de inkomensposities
van huishoudens monitort via de realisaties van de koopkracht van het CBS en de ramingen
van CBP. Daarnaast houdt het CBS ook bij hoeveel bedrijven en instellingen er per
maand failliet gaan en ook hoeveel faillissementen er van natuurlijke personen met
en zonder eenmanszaak optreden. Daarnaast staat het kabinet in nauw contact met medeoverheden,
maatschappelijke partners en betrokkenen om de gevolgen van het virus in kaart te
brengen.

Met deze brief wil ik u tevens informeren over de uitkomsten van het bestuurlijk overleg
over huisuitzettingen dat ik op 25 maart jl. met Aedes, Vastgoed Belang, IVBN, Kences,
VLBN (leegstandsbeheerders), de Woonbond en LSVb. Er is met de verhuurders als gezamenlijke
lijn afgesproken dat huisuitzettingen voorlopig worden uitgesteld gedurende de crisisperiode,
tenzij er evidente redenen zijn, zoals criminele activiteiten of extreme overlast.
Het Kabinet zal het daarnaast via spoedwetgeving mogelijk maken dat tijdelijke huurcontracten
kunnen worden verlengd voor een tijdelijke periode tijdens deze crisis. Voor de volledigheid
verwijs ik u naar het «Gezamenlijk statement verhuurders over huisuitzettingen en
tijdelijke huurcontracten tijdens de Coronacrisis» en de verklaring van VLBN, zoals
deze zijn toegevoegd in de bijlagen.

Vraag 2

Bent u bereid om alle waterbedrijven op te roepen om huishoudens tijdens de coronacrisis
niet af te sluiten van water en reeds afgesloten huishoudens weer aan te sluiten,
zoals Dunea en Brabant Water hebben gesteld, zodat alle huishoudens de mogelijkheden
hebben om geadviseerde hygiënemaatregelen toe te passen? Kunt u dit per direct doen?
Zo nee, waarom niet?2, 3

Antwoord 2

In het kader van bestrijding van het virus heeft de drinkwatersector besloten dat
geen klanten worden afgesloten van drinkwater en dat afgesloten klanten op verzoek
weer aangesloten worden op het drinkwaternet. Een voorwaarde hierbij is dat de veiligheid
van de medewerkers van de drinkwaterbedrijven is geborgd.

Vraag 3

Bent u bereid om energieleveranciers op te roepen om huishoudens tijdens de coronacrisis
niet af te sluiten van elektriciteit en reeds afgesloten huishoudens weer aan te sluiten,
zodat elke huishouden op de hoogte kan zijn van de laatste informatie en richtlijnen
vanuit de overheid hoe om te gaan met het coronavirus? Kunt u dit per direct doen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Netbeheerders hebben aangegeven geen afsluitingen wegens betalingsachterstanden uit
te voeren. Alleen in gevallen van fraude of misbruik kan afgesloten worden. De energieleveranciers
zullen bij betalingsproblemen met begrip voor de situatie in gesprek gaan om individuele
afspraken te maken. Hierbij kijken energieleveranciers altijd of het mogelijk is om
bijvoorbeeld tijdelijk de incassodatum of het maandbedrag aan te passen, of een betalingsregeling
op te zetten met desbetreffende afnemer.

Vraag 4

Bent u bereid om per direct geen huisuitzettingen meer te laten plaatsvinden zolang
de coronacrisis voortduurt in verband met hygiëne, onnodige verplaatsingen van mensen
en onnodige belasting op hulp- en zorgverleners, waartoe ook in bijvoorbeeld Groot-Brittannië
wordt opgeroepen? Kunt u uw antwoord toelichten voor zowel de sociale als de vrije
sector en de koopsector?4

Antwoord 4

Ik heb samen met Aedes, IVBN, Vastgoed Belang en Kences, de koepels van verhuurders
van woningen en met steun van de Woonbond en de LSVb, afgesproken dat er geen huisuitzettingen
als gevolg van het coronavirus tijdens de crisisperiode plaatsvinden. Daarnaast spannen
verhuurders zich maximaal in binnen hun mogelijkheden om te zoeken naar maatwerkoplossingen
voor huurders die in de betalingsproblemen zijn gekomen door het coronavirus. In aansluiting
op dit statement hebben leegstandbeheerders in een eigen verklaring aangegeven hoe
ze omgaan met hun bewoners in deze crisistijd. Daarnaast worden huisuitzettingen door
de rechtbanken niet aangemerkt als urgente zaken, tenzij de rechter in kort geding
oordeelt dat de zitting moet doorgaan (alleen in geval van superspoed). In zulke zaken
vinden dus voorlopig geen mondelinge behandelingen plaats. Huiseigenaren die ondanks
de steunmaatregelen van het kabinet niet langer de financiële ruimte hebben om hun
hypotheeklasten te dragen, worden geadviseerd in contact te treden met hun kredietverstrekker.
Kredietverstrekkers kunnen dan met de consument zoeken naar een passende oplossing
(meer hierover bij vraag 8).

Het kabinet zet daarnaast in op het aan de voorkant voorkomen dat er mensen in de
knel raken door de gevolgen van het coronavirus. Om deze reden zijn diverse maatregelen
aangekondigd om banen en inkomens te beschermen en de gevolgen voor zzp’ers, mkb-ondernemers
en grootbedrijven op te vangen.

Vraag 5

Wat gebeurt er wanneer mensen die geen inkomen hebben door de beperkingen door het
coronavirus, zoals zzp’ers of mensen met een nul-urencontract, de huur of hypotheek
niet kunnen betalen? Hoe gaat u voorkomen dat het zover komt? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 5

Het kabinet neemt maatregelen om bedrijven te ondersteunen waardoor zij geen personeel
hoeven te ontslaan. Voor zzp’ers wordt een tijdelijke ondersteuningsregeling in het
leven geroepen waarbij een uitkering beschikbaar is tot het sociaal minimum. De werkloosheids-
en bijstandsuitkeringen blijven daarnaast ook bestaan als vangnet voor mensen met
een vaste of tijdelijke aanstelling. Dit geldt ook mensen met een nulurencontract.
Voor mogelijkheden voor mensen die toch te maken krijgt met een terugval in het inkomen
en zich zorgen maakt over de hypotheeklasten of huur verwijs ik naar de antwoorden
in vraag 4, 6, 8 en 10.

Vraag 6

Bent u bereid om huurders, die door de coronacrisis in financiële problemen komen,
per direct te helpen door een achtervang te zijn zodat verhuurders en woningcorporaties
geen geld verliezen, maar mensen ook niet hun grondrechten zoals een dak boven je
hoofd verliezen? Kunt u uw antwoord toelichten voor zowel de sociale als de vrije
sector?

Antwoord 6

Het Kabinet neemt diverse maatregelen om huishoudens te helpen, om werkgevers te ondersteunen
zodat mensen hun baan kunnen houden en maatregelen voor zzp’ers en flexwerkers in
het bijzonder om hen in hun inkomstenvoorziening te ondersteunen. Woningcorporaties
en andere verhuurders dragen op verschillende manieren bij in deze moeilijke tijden.
Zoals aangegeven heb ik samen met Aedes, IVBN, Vastgoed Belang en Kences, de koepels
van verhuurders van woningen, en met steun van de Woonbond en de LSVb, afgesproken
dat er geen huisuitzettingen als gevolg van het coronavirus tijdens de crisisperiode
plaatsvinden. Daarnaast spannen verhuurders zich maximaal in binnen hun mogelijkheden
om te zoeken naar maatwerkoplossingen voor huurders die in de betalingsproblemen zijn
gekomen door het coronavirus. Zo zullen verhuurders geen incassokosten doorberekenen
aan huurders die door het coronavirus in de problemen zijn gekomen. In aansluiting
op dit statement hebben leegstandbeheerders in een eigen verklaring aangegeven hoe
ze omgaan met hun bewoners in deze crisistijd.

Zo gaan meerdere woningcorporaties ruimhartig om met huishoudens die in betalingsproblemen
komen door onverwachte inkomensterugval, zeker tot het moment dat de inkomensmaatregelen
van het kabinet van kracht zijn.

Woningcorporaties geven daarbij ook aan dat spoedeisende reparaties zoveel mogelijk
doorgang vinden, met uiteraard gepaste afstand tussen bewoners en personeel. Daarnaast
zijn er initiatieven waarbij oudere huurders actief worden opgebeld om te kijken hoe
het met ze gaat en waar nodig zorg- en welzijnsinstanties in te kunnen schakelen.
Verschillende corporaties hebben mondkapjes van de onderhoudsdienst gedoneerd aan
zorginstanties.

Vraag 7

Is het mogelijk om het Waarborgfonds Sociale Woningbouw aan te spreken om te zorgen
dat zowel huurders als woningcorporaties niet in de problemen komen? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Antwoord 7

Met de Autoriteit woningcorporaties en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw is contact
over de financiële situatie van de corporatiesector. Vooralsnog is het beeld dat er
geen grote financiële problemen bij woningcorporaties worden verwacht, daarmee wordt
er ook geen aanspraak op borgstellingen van WSW verwacht. Dat heeft er mee te maken
dat dat de inkomsten van corporaties in grote mate stabiel zijn en de sector financieel
solide is, zoals ook recentelijk nog gerapporteerd in de Staat van de corporatiessector
(vergaderjaar 2019–2020, 29 453, nr. 513). Dit zorgt ervoor dat er ruimte is voor corporaties om in deze bijzonder situaties
voor huurders met financiële problemen maatwerk toe te passen zonder dat de continuïteit
van de woningcorporatie in het geding komt. Aedes en Woonbond hebben in het kader
van het Sociaal Huurakkoord hier afspraken over gemaakt.

Voorts zorgt WSW ervoor dat de reguliere borgingsactiviteiten voortgezet kunnen worden,
door middel van o.a. ICT-ondersteuning. Doordat WSW leningen blijft borgen, hebben
woningcorporaties tegen gunstige voorwaarden toegang tot financiering. Dit helpt woningcorporaties
om hun taken te kunnen (blijven) uitvoeren en zo huurders te kunnen blijven bedienen.

Vraag 8

Bent u bereid om huiseigenaren, die door de coronacrisis in financiële problemen komen,
per direct te helpen door met banken afspraken te maken over het tijdelijk opschorten
van betalingsverplichtingen voor hypotheken en het maken van betalingsregelingen zonder
extra rentelasten of andere kosten voor de getroffen groep? Kunt u uw antwoord toelichten
en daarbij ingaan op de noodwet in Italië waarbij hypotheekaflossingen tijdelijk worden
opgeschort?5

Antwoord 8

Het kabinet heeft in het noodpakket banen en economie een groot aantal maatregelen
genomen waarmee onder andere ingezet wordt op het behoud van inkomen. De verwachting
is dan ook dat een generieke maatregel voor alle huishoudens met een koopwoning, zoals
een noodwet, niet nodig zal zijn. Wanneer een consument toch te maken krijgt met een
terugval in het inkomen en zich zorgen maakt over de hypotheeklasten, kan deze contact
opnemen met de kredietverstrekker. Maatwerk is dan van belang, de kredietverstrekker
zal met de consument verkennen welke oplossing het meest passend is bij de situatie.
Er zijn in dergelijke situaties verschillende manieren om maatwerk toe te passen,
zoals het treffen van een betalingsregeling, het aanpassen van de hypotheekvorm, rentemiddeling,
een rentepauze of tijdelijk uitstel van het betalen van de aflossing en rente voor
de hypotheeklening. Het kabinet heeft met banken en verzekeraars gesproken, die hebben
gemeld dat zij hier een sterke verantwoordelijkheid voelen voor de klant en dit juich
ik toe. Ik vind dit van groot belang en het kabinet zal daarbij kijken of zij de kredietverstrekkers
moet helpen om deze verantwoordelijkheid te kunnen nemen.

Vraag 9

Is het mogelijk om het Waarborgfonds Eigen Woningen of de nationale Hypotheek Garantie
aan te spreken om te zorgen dat huiseigenaren en hypotheekverstrekkers niet in de
problemen komen?

Antwoord 9

Het Waarborgfonds Eigen Woningen is uitvoerder van de Nationale Hypotheek Garantie
(NHG). Het NHG-instrument vormt een financieel vangnet voor huiseigenaren en biedt
zekerheid aan hypotheekverstrekkers. Huishoudens met een NHG-hypotheek die door het
coronavirus gedwongen werkloos worden of te maken krijgen met een substantiële inkomstenderving
kunnen terugvallen op de zekerheden die NHG biedt. NHG is er voor kwetsbare groepen
in kwetsbare situaties, ook in economisch slechtere tijden. Dat zijn niet alleen huishoudens
die te maken hebben met gedwongen werkloosheid maar ook ondernemers en zzp’ers. Daarbij
gaat NHG in eerste instantie voor woningbehoud. Zo heeft NHG een beheer traject om
vroegtijdig huishoudens te helpen om woningbehoud mogelijk te maken. Op het moment
dat er toch een gedwongen verkoop plaats moet vinden en er sprake is van een restschuld,
dan kan NHG die restschuld onder voorwaarden kwijtschelden. Zo zorgt NHG ervoor dat
huishoudens in de meeste gevallen in hun woning kunnen blijven wonen en ze, indien
woningbehoud niet mogelijk is en ze aan de voorwaarden voldoen, niet te maken krijgen
met een restschuld.

Daarnaast biedt NHG ook zekerheid aan hypotheekverstrekkers. NHG zoekt samen met de
hypotheekverstrekker naar maatwerkoplossingen om woningbehoud te realiseren. Daarbij
staat NHG onder voorwaarden borg voor het eventuele verlies na verkoop van een woning
en keert dit verlies na verkoop van de woning uit aan de hypotheekverstrekker. Op
deze manier draagt NHG er in tijden van crisis aan bij dat hypotheekverstrekkers minder
snel in de problemen komen. Het kabinet is in nauw contact met NHG die overlegt met
ketenpartners en andere stakeholders om te bezien of verdere passende maatregelen
nodig zijn zodat zij bestaande klanten kunnen helpen die door de uitbraak van het
coronavirus in betalingsproblemen komen.

Vraag 10

Welke andere mogelijkheden ziet u om huurders en huiseigenaren, die in de problemen
komen door het coronavirus, in deze moeilijke periode te helpen?

Antwoord 10

Het Kabinet neemt diverse maatregelen om huishoudens te helpen, om werkgevers te ondersteunen
zodat mensen hun baan kunnen houden en maatregelen voor zzp’ers en flexwerkers in
het bijzonder om hen in hun inkomstenvoorziening te ondersteunen.

Naast de maatregelen die een grote inkomensval moeten tegengaan wordt er vanuit de
koop- en huursector gewerkt aan oplossingen indien mensen in de problemen komen. Huiseigenaren
die ondanks de steunmaatregelen van het kabinet niet langer de financiële ruimte hebben
om hun hypotheeklasten te dragen, worden geadviseerd in contact te treden met hun
kredietverstrekker. Kredietverstrekkers kunnen dan met de consument zoeken naar een
passende oplossing (meer hierover bij vraag 8). Het kabinet houdt nauw contact met
de kredietverstrekkers om te bezien of er knelpunten zijn bij het leveren van maatwerkoplossingen.

Verhuurders en huurders kunnen maatwerkoplossingen afspreken bij betalingsachterstanden,
denk hierbij aan betalingsregelingen, schikkingen of andere oplossingen. Zoals aangegeven
heb ik samen met Aedes, IVBN, Vastgoed Belang en Kences, de koepels van verhuurders
van woningen, en met steun van de Woonbond en de LSVb, afgesproken dat er geen huisuitzettingen
als gevolg van het coronavirus tijdens de crisisperiode plaatsvinden. Onderdeel van
deze afspraken is dat het kabinet via spoedwetgeving mogelijk maken dat tijdelijke
huurcontracten kunnen worden verlengd voor een tijdelijke periode tijdens deze crisis.
Deze maatregel is ingegeven vanuit het besef dat het in deze tijden niet past om van
huurders te verwachten dat zij hun volle aandacht kunnen richten op het zoeken naar
andere woonruimte.

De koepel van woningcorporaties Aedes en de koepel van huurders(organisaties) Woonbond
hebben eind vorig jaar afspraken gemaakt over de betaalbaarheid voor huishoudens met
structurele financiële problemen met relatief hogere huren, voor deze huishoudens
wordt maatwerk toegepast door middel van huurbevriezing of huurkorting. Het kabinet
werkt daarnaast aan een wetswijziging om de belemmeringen weg te nemen voor verhuurders
om een tijdelijke huurkorting toe te passen. Voor de huishoudens met een lager inkomen
is en blijft de huurtoeslag een bijdrage in de huurkosten.

Vraag 11

Wat doet u voor dak- en thuislozen en hun hulpverleners tijdens de coronacrisis, zodat
zij zichzelf (extra) kunnen beschermen tegen het virus en zodat voorkomen wordt dat
het virus wordt doorgegeven?

Antwoord 11

Het kabinet heeft nauw contact met gemeenten en aanbieders om te zorgen dat de doelgroep
wordt beschermd. Gemeenten en aanbieders zijn sinds vorige week met man en macht aan
het werk om gepaste maatregelen te nemen voor deze kwetsbare groep mensen. Zij hebben
het beste zicht op deze doelgroep en wat zij nu nodig hebben. Gemeenten en aanbieders
handelen conform de richtlijnen van RIVM. Zij bekijken of de opvangplekken over de
stad kunnen worden verspreid. Zo worden in veel steden slaapzalen opgesplitst in kleinere
compartimenten, worden er quarantaine plekken ingericht (bijvoorbeeld in hotels) en
wordt gebruik gemaakt van leegstaand vastgoed, zoals gymzalen. Er is dagelijks overleg
met landelijke partijen als Valente en de VNG om signalen te monitoren en bij te sturen
waar nodig.

Vraag 12

Kunt u samen met gemeenten dak- en thuislozen tijdelijk in leegstaande woningen huisvesten?
Zo nee, bent u bereid om het kraakverbod op te schorten tijdens de coronacrisis, zodat
alle mensen zichzelf kunnen beschermen tegen het virus en de adviezen van experts
kunnen opvolgen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 12

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is met gemeenten en opvanginstellingen
in gesprek over alternatieve locaties die nodig zijn om mensen op te vangen volgens
de richtlijnen van het RIVM. Op dit moment wordt met name gebruik gemaakt van hotels
en leegstaand gemeentelijk vastgoed. Het kraakverbod opschorten is daarom op dit moment
niet aan de orde. Bovendien zou opheffen van het kraakverbod een averechts effect
hebben op de gezondheid, omdat het daardoor lastig wordt de gezondheid van deze kwetsbare
doelgroep te beschermen en te monitoren tegen besmetting met het virus. In locaties
die gemeenten en opvangorganisaties aanbieden is dit beter mogelijk.

Vraag 13

Bent u bereid om samen met gemeenten te kijken of kwetsbare dak- en thuislozen opgevangen
kunnen worden in hotels of in sportzalen met inachtneming van de afstandsregels en
andere veiligheidsmaatregelen?

Antwoord 13

Ook hiervoor staat het Rijk in contact met gemeenten en aanbieders. Gemeenten en aanbieders
zijn hier op dit moment mee bezig. De VNG en Valente wijzen hun leden actief op de
mogelijkheden en delen goede voorbeelden. VWS ondersteunt waar nodig.

Vraag 14

Kunt u de vragen per stuk beantwoorden en niet clusteren?

Antwoord 14

Ik heb de vragen per stuk beantwoord.