Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bosman en Koopmans over het bericht ‘U.S. can’t continue’ tolerating Russian ‘noncompliance’ on Open Skies, Esper says’

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Defensie
(ontvangen 23 maart 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «U.S. «can’t continue» tolerating Russian «noncompliance»
on Open Skies, Esper says»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft de Amerikaanse Minister van Defensie, Mark Esper, de zorgen dat Rusland zijn
verplichtingen onder het Open Skies verdrag niet nakomt, via de NAVO of een ander
forum met bondgenoten gedeeld? Zo ja, wat zijn de voornaamste zorgen?

Antwoord 2

De VS heeft zijn zorgen zowel bilateraal, als via de NAVO en de OVSE gedeeld. De zorgen
houden in dat de Russische Federatie zich niet, of niet volledig aan de bepalingen
van het verdrag houdt. Het gaat daarbij met name om door Rusland opgelegde beperkingen
aan observatievluchten boven Kaliningrad en langs de grens tussen Rusland en Georgië.

Vraag 3 en 4

Deelt u de zorgen van de Amerikaanse Minister van Defensie dat Rusland zijn verplichtingen
onder het Open Skies verdrag niet nakomt?

Zo ja, over welke Russische gedragingen maakt u zich zorgen? Kunt u ook aangeven welke
diplomatieke activiteiten Nederland en bondgenoten ondernemen om ervoor te zorgen
dat Rusland deze gedragingen stopt?

Antwoord 3 en 4

Nederland is net als de VS van mening dat alle partijen zich aan de verplichtingen
onder het verdrag dienen te houden. Nederland heeft de zorg over de beperkingen die
Rusland oplegt aan de uitvoering van het verdrag ook in Moskou aan de orde gesteld.
De Russische acties dragen niet bij aan het wederzijds vertrouwen, wat één van de
doelstellingen van het verdrag is. Het doet ook afbreuk aan het functioneren van een
verdrag waaraan Rusland naar eigen zeggen veel waarde hecht en dat het land in veel
opzichten getrouw uitvoert. Ook andere bondgenoten hebben dit in Moskou aan de orde
gesteld.

Daarnaast is het belangrijk dat zorgen over de tenuitvoerlegging van het verdrag besproken
worden binnen het daarvoor in het verdrag aangewezen forum, te weten de Open Skies
Consultative Commission (OSCC, Wenen). Rusland wordt met regelmaat binnen de OSCC
aangesproken op de door het land aan observatievluchten opgelegde beperkingen. Ook
de Benelux-landen, die onder Open Skies één partij vormen, hebben dat gedaan.

Vraag 5

Welke bijdrage levert het Open Skies verdrag aan de veiligheid van Nederland en zijn
bondgenoten?

Antwoord 5

Het Open Skies Verdrag is een van de pijlers van de Europese conventionele wapenbeheersings-architectuur,
waartoe ook het Weens Document en het Conventionele Strijdkrachten in Europa (CSE)-verdrag
behoren. Het verdrag levert informatie op over de staat van de strijdkrachten van
de aangesloten landen (transparantie), die wederzijds bevestigd en daarmee onweerlegbaar
is. Ook -en zeker zo belangrijk- vormt het verdrag een vertrouwenwekkende maatregel
op zich, mede vanwege de directe militaire contacten die de uitvoering van het verdrag
met zich mee brengt.

Vraag 6 en 7

Klopt het dat een aantal Europese landen gezamenlijk diplomatieke druk uitoefent op
de Verenigde Staten om zich niet terug te trekken uit het Open Skies verdrag?

Zo ja, hoort Nederland bij deze groep landen?

Antwoord 6 en 7

Nederland heeft, net als andere bondgenoten, in een op verzoek van de VS in NAVO-verband
verspreide questionnaire aangegeven welk belang het hecht aan het Open Skies verdrag
en heeft deze boodschap ook op hoogambtelijk niveau en via onze vertegenwoordiging
in Washington in contacten met Amerikaanse overheidsvertegenwoordigers meermaals overgebracht.
Daarbij is, als hierboven gemeld, aangegeven dat Nederland veel belang hecht aan het
verdrag en dat zorgen over de uitvoering van het verdrag geadresseerd dienen te worden
binnen de daarvoor in het verdrag voorziene structuren.

Vraag 8

Onderneemt Nederland nog andere diplomatieke activiteiten om het Open Skies verdrag
in stand te houden, en zo ja welke?

Antwoord 8

Ik onderstreep stelselmatig in mijn diplomatieke contacten over wapenbeheersing het
belang van verdragen zoals het Open Skies Verdrag. Ook heb ik in mijn interventie
tijdens de OVSE Ministeriële Raad in Bratislava op 5 dec jl. gewezen op het belang
van modernisering van het Weens Document, naast een oproep tot naleving van het Open
Skies Verdrag en het adresseren van zorgen daarover via de geëigende kanalen (zie
antwoord vraag 3 en 4).