Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lodders, Nijkerken-de Haan en Remco Dijkstra over het bericht 'Limburg vreest verlies duizenden banen door luchtvrachttaks'

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst),
mede namens de Minister van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 10 maart 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Limburg vreest verlies duizenden banen door luchtvrachttaks»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u ingaan op de effecten van de vliegbelasting op Maastricht Aachen Airport? Hoeveel
vluchten van Maastricht Aachen Airport zullen zich verplaatsen naar omliggende vliegvelden
en wat is het (internationale) per saldo milieueffect hiervan?

Antwoord 2

Ten behoeve van het wetsvoorstel vliegbelasting is in 2019 door onderzoeksbureau Significance
een doorrekening gemaakt van de effecten van verschillende varianten in het zogenoemde
Aeolus-model. De uitkomsten van deze doorrekening op nationaal niveau zijn verwerkt
in een eindrapportage van CE Delft.2 Uit het rapport blijkt dat in de gekozen variant in 2021 het aantal passagiersvluchten
van en naar Nederland met 0,1 tot 0,6 procent daalt en het aantal vrachtvluchten met
3 tot 4 procent, afhankelijk van het economische scenario. Het aantal vluchten dat
zich verplaatst naar buitenlandse vliegvelden is niet bekend. Wel blijkt uit het rapport
dat van de circa 30 miljoen Nederlandse passagiers op Nederlandse luchthavens, ongeveer
0,7 procent besluit om via buitenlandse luchthavens te vliegen.3 Wat betreft milieueffecten geldt op nationaal niveau dat in de meeste scenario’s
per saldo een (beperkte) daling van schadelijke emissies plaatsvindt als gevolg van
de vliegbelasting, ook wanneer rekening wordt gehouden met verschuiving van vluchten
naar buitenlandse luchthavens.4

In de doorrekening zijn de gedragsreacties van passagiers en vrachtvervoerders niet
per luchthaven bepaald. De effecten op Maastricht Aachen Airport kunnen dus afwijken
van de nationale effecten.

Vraag 3

Kunt u de berichten staven dat de vliegbelasting slecht kan uitpakken voor de 3.300
medewerkers van dit vliegveld? Zo ja, want bent u van plan hier aan te doen? Zo nee,
waarom niet? Kunt u precies aangeven waarom u het niet eens bent met de berekeningen
van de provincie?

Antwoord 3

Ik heb geen cijfermatige informatie over de lange termijneffecten van de vliegbelasting
op de werkgelegenheid op vliegveld Maastricht Aachen Airport. In het deelonderzoek
naar de luchtvracht, onderdeel van het rapport van CE Delft5, is aangegeven dat er effecten op de werkgelegenheid kunnen zijn, maar deze zijn
niet gekwantificeerd. In algemene zin wordt in het rapport van CE Delft6 aangegeven dat de vliegbelasting niet leidt tot een verandering van het arbeidsaanbod,
en alleen op korte termijn werkgelegenheidseffecten heeft. Voor de korte termijn spelen
meerdere effecten een rol, namelijk:

vermindering van het aantal vluchten en daardoor afname werkgelegenheid in de luchtvaartsector
zelf;

als gevolg daarvan afname werkgelegenheid in toeleverende sectoren;

Lagere koopkracht door de belasting en daardoor afname werkgelegenheid in overige
sectoren;

hogere koopkracht door teruggaaf belasting in algemene lastenverlichting en daardoor
toename werkgelegenheid in overige sectoren;

Nederlanders die niet meer reizen en hun geld elders in Nederland uitgeven en daardoor
toename werkgelegenheid in overige sectoren;

buitenlanders die niet meer naar Nederland reizen en daardoor afname werkgelegenheid
in overige sectoren.

Het saldo van deze effecten op de korte termijn ligt tussen een afname van 100 fte
en een toename van 200 fte voor heel Nederland. Deze effecten zijn niet uitgesplitst
naar luchthaven.

Vraag 4

Is in de voorbereidende fase van het wetsvoorstel specifiek onderzoek gedaan naar
de positie van Maastricht Aachen Airport? Zo ja, wat waren de conclusies hiervan?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, zijn de effecten van de nationale
vliegbelasting in termen van het aantal vluchten en aantal tonnen vracht door CE Delft
in kaart gebracht. Er is geen specifiek onderzoek gedaan naar de positie van Maastricht
Aachen Airport.

Vraag 5

Erkent u dat deze luchthaven vanwege zijn geografische positie relatief veel last
heeft van prijsschommelingen? Kunt u specifiek ingaan op de door het kabinet voorspelde
afname van het aantal vrachtvluchten in relatie tot Maastricht Aachen Airport?

Antwoord 5

Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, is in het rapport van CE Delft geen
specifieke berekening per luchthaven gemaakt. Voor luchtvracht in algemene zin blijkt
uit het onderzoeksrapport van CE Delft dat de kosten per ton luchtvracht door de vliegbelasting
toenemen met 6 tot 15 euro. Het effect van deze kostenverhoging kan per luchthaven
verschillen. Hierbij kunnen onder meer de geografische ligging en capaciteitsrestricties
(die met name drukken op Schiphol) een rol spelen.

Vraag 6

Welk overleg heeft er plaatsgevonden met de Provincie Limburg of het vliegveld zelf
om de negatieve effecten, zoals banenverlies, te beperken?

Antwoord 6

Maastricht Aachen Airport was uitgenodigd voor de informatiebijeenkomsten die in maart,
april en juni 2018 voor stakeholders georganiseerd zijn. Daarnaast hadden alle stakeholders
de mogelijkheid om in het kader van de internetconsultatie hun zienswijze in te dienen.
De provincie Limburg en Maastricht Aachen Airport hebben hier geen gebruik van gemaakt.

Vraag 7

Bent u het eens met de Provincie Limburg dat de studie naar de effecten op de luchtvracht,
bijvoorbeeld in de studie van CE Delft7 beperkt is? Waarom is Maastricht Aachen Airport niet betrokken bij het onderzoek
van CE Delft?

Antwoord 7

Het is waar dat Maastricht Aachen Airport niet zelf is betrokken bij de interviews
in het kader van het onderzoek van CE Delft naar de luchtvracht. Evenwel hebben interviews
plaatsgevonden met sectorpartijen die ook op deze luchthaven actief zijn. Verder was
Maastricht Aachen Airport uitgenodigd voor de gehouden informatiebijeenkomsten, zoals
in het antwoord op vraag 6 is aangegeven.

Vraag 8

Bent u bereid om aanvullend onderzoek te doen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9

Kunnen de relatieve kosten van luchtvracht ten opzichte van andere vormen van goederenvervoer
gegeven worden? Wat is de rol van luchtvracht voor ons vestigingsklimaat?

Antwoorden 8 en 9

Op de rol van luchtvracht voor het vestigingsklimaat, de economische betekenis ervan
en werkgelegenheid die hiermee is verbonden, wordt ingegaan in de twee studies over
luchtvracht die in opdracht van IenW zijn uitgevoerd en die in november 2019 aan uw
Kamer zijn gestuurd.8 Dit betreft een studie van Decisio naar de economische betekenis van luchtvracht
op Schiphol en een studie van SEO naar de welvaartsbijdrage van vrachtvluchten op
Schiphol. In deze studies is echter geen informatie over de economische waarde van
luchtvracht op de regionale luchthavens opgenomen. De genoemde studies geven evenwel
een indruk van het belang van luchtvracht in het algemeen.

De totale werkgelegenheid van alle luchtvrachtactiviteiten op Schiphol (directe bijdrage)
en de toeleveranciers van die activiteiten in de omgeving van Schiphol (indirecte
achterwaartse bijdrage) bedraagt op dit moment zo’n 30.000 werkzame personen. De toegevoegde
waarde komt uit op 2,7 miljard euro. In deze cijfers is de indirecte bijdrage aan
het vestigingsklimaat (indirecte voorwaartse bijdrage) niet meegenomen. Decisio geeft
aan dat de effecten op het vestigingsklimaat zich lastig laten uitdrukken in termen
van toegevoegde waarde en werkgelegenheid. Duidelijk is dat een goed transportnetwerk
een belangrijke vestigingsplaatsfactor voor internationaal opererende bedrijven is,
naast uiteraard opleidingsniveau, talenkennis, arbeidsmarkt, leefklimaat, belastingklimaat,
etc. Het belang van de luchtvracht als vestigingsplaatsfactor laat zich niet isoleren.
Er is geen informatie beschikbaar met een vergelijking van kosten tussen luchtvracht
en andere vervoersmodaliteiten.9

Vraag 10

Wat is de economische waarde van de luchtvracht voor Nederland en specifieke regio’s
zoals Limburg? Kan in worden gegaan op de hoeveelheid banen die te danken zijn aan
de luchtvracht? Kan hierbij ook ingegaan worden op de indirecte en keteneffecten van
de luchtvracht?

Antwoord 10

Het kabinet heeft de Europese Commissie (hierna: Commissie) vanaf februari 2018 gevraagd
het initiatief te nemen om te komen tot voorstellen op het gebied van het belasten
van luchtvaart. Om de gedachtenvorming van andere EU-lidstaten te stimuleren, heeft
Nederland in juni 2019 een high level conferentie georganiseerd over vliegbelasting
en CO2-beprijzing in dat kader. De uitkomsten van deze conferentie zijn met uw Kamer gedeeld.10 In november 2019 is een gezamenlijke verklaring11 aan de nieuwe Eurocommissaris Timmermans overhandigd waarin werd gesteld dat de CO2-uitstoot van vliegen momenteel niet voldoende wordt doorberekend in de prijs van
een vliegticket. Nederland werd daarbij gesteund door acht andere lidstaten, Duitsland,
Frankrijk, Zweden, Denemarken, Italië, België, Luxemburg en Bulgarije.

De Commissie heeft nog geen voorstel gedaan voor een Europese vliegbelasting. Wel
is in de EU Green Deal mededeling12 van december 2019 opgenomen dat de Commissie zich in het kader van de herziening
van Richtlijn Energiebelastingen13 zal buigen over de huidige belastingvrijstellingen, waaronder die voor brandstof
voor de luchtvaart. Een voorstel voor de herziening van de Richtlijn Energiebelastingen
zal waarschijnlijk medio 2021 volgen. Het is lastig in te schatten of en op welke
termijn hierover overeenstemming wordt bereikt en per wanneer dan geïmplementeerd
kan worden. Verder stelt de Commissie in de Green Deal mededeling voor om de gratis
ETS-rechten voor luchtvaart af te bouwen. Het is op dit moment moeilijk in te schatten
of en zo ja, op welke termijn er een Europese vliegbelasting zal komen.

Vraag 11

Hoe staan de gesprekken over een Europese vliegbelasting, zoals afgesproken in het
regeerakkoord, ervoor? Ziet het ernaar uit dat een Europese vliegbelasting de voorgestelde
nationale vliegbelasting spoedig kan vervangen, en daarmee het gelijk speelveld kan
bevorderen?

Antwoord 11

Ja.