Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hermans over het artikel ‘Animo voor test baarmoederhalskanker stagneert’

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
3 februari 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Animo voor test baarmoederhalskanker stagneert»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe kijkt u naar het afnemende percentage van vrouwen dat zich laat onderzoeken op
baarmoederhalskanker? Deelt u de mening dat dit een zorgelijke trend is?

Antwoord 2

Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker levert een bijdrage aan het terugdringen
van ziekte en sterfte bij vrouwen. Ik vind het dan ook belangrijk dat vrouwen kunnen
deelnemen aan dit bevolkingsonderzoek.

Met mijn brief van 20 december 2019 heb ik u de monitor baarmoederhalskanker toegestuurd
en in de bijbehorende brief ben ik ingegaan op het bereik van bevolkingsonderzoek.

De deelnamepercentages over de laatste jaren waren 60,3% in 2016, 56,9% in 2017 en
57,6% in 2018. Uitgangspunt bij het bevolkingsonderzoek is dat deelname een vrije
keuze is. Ik vind een daling in de deelname zorgelijk wanneer die veroorzaakt wordt
door onnodige belemmeringen om deel te nemen. Voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
is het overigens wel van belang om in het oog te houden dat vrouwen die klachten hebben
ook buiten het bevolkingsonderzoek om gescreend worden. Hierdoor ligt het beschermingsniveau
aanzienlijk hoger dan de deelnamegraad aan het reguliere bevolkingsonderzoek, namelijk
75,1% in 2016, 72,3% in 2017 en 71,7% in 2018.

Vraag 3

Is er onderzoek gedaan naar de beweegredenen van vrouwen om zich niet te laten onderzoeken?
Zo ja, wat zijn voor vrouwen redenen om zich niet vrijwillig te melden voor het onderzoek,
en zich bijvoorbeeld pas te laten testen na het krijgen van klachten? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 3

De waargenomen daling is aanleiding geweest om in 2019 een doelgroepenonderzoek uit
te laten voeren om zicht te krijgen op eventuele belemmeringen voor vrouwen om deel
te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Het doelgroepenonderzoek inventariseert motieven
van vrouwen om al dan niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek en belemmeringen
die deelname in de weg staan. Voorlopige resultaten laten zien dat de meeste vrouwen
het bevolkingsonderzoek kennen en dat zij hier ook belang aan hechten. De intentie
om deel te nemen is hoog. De meest genoemde concrete redenen om niet deel te nemen
aan het bevolkingsonderzoek is dat het uitstrijkje vervelend lijkt, met angst voor
gêne en pijn. Daarnaast wordt aangegeven «dat het er niet van komt» en dat men bang
is voor de uitslag.

Vraag 4

Wat doet het kabinet op dit moment aan voorlichting over baarmoederhalskanker?

Antwoord 4

Meisjes en vrouwen krijgen voorlichting over baarmoederhalskanker wanneer zij worden
uitgenodigd voor de HPV-vaccinatie en het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
Daarnaast biedt de website van het RIVM informatie over baarmoederhalskanker (www.bevolkingsonderzoekbaarmoederhalskanker.nl, https://www.rivm.nl/hpv-humaan-papillomavirus, https://rijksvaccinatieprogramma.nl/vaccinaties/hpv). Op dit moment wordt de website van het RIVM vernieuwd om deze nog gebruikersvriendelijker
te maken.

Vraag 5

De zelftest is nu alleen via DigiD aan te vragen; wat is de gedachte daarachter en
zien vrouwen de aanvraag via DigiD als een drempel?

Antwoord 5

De zelfafnameset kan door alle vrouwen worden aangevraagd per telefoon, post, email
of online. Online aanvragen lopen via het cliëntportaal «Mijn bevolkingsonderzoek».
Voor het inloggen in het cliëntportaal wordt DigiD gebruikt omdat het cliëntportaal
toegang biedt tot persoonlijke gegevens. Voor de andere manieren van aanvragen is
geen DigiD nodig.

Vraag 6

Hoe zou het kabinet de aanvraag van de zelftest laagdrempeliger kunnen maken?

Antwoord 6

Het aanvragen van de zelfafnameset is in 2019 vergemakkelijkt. Er zijn diverse kanalen
beschikbaar om de zelfafnameset aan te vragen en vrouwen ontvangen deze direct na
de aanvraag (zie ook het antwoord op vraag 5).

Een andere mogelijkheid om het gebruik van de zelfafnameset toegankelijker te maken
is bijvoorbeeld deze actief aan vrouwen toe te sturen. Op dit moment wordt onderzocht
of, hoe en wanneer deze werkwijze in het bevolkingsonderzoek kan worden vormgegeven.
De uitvoering brengt aanzienlijke vraagstukken met zich mee, die nog tijd vergen om
op te lossen.

Vraag 7

Gaat het kabinet aanvullende acties nemen om het percentage vrouwen dat zich laat
onderzoeken op baarmoederhalskanker te verhogen? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zoals ik in mijn brief van 20 december 2019 heb aangegeven is de inzet van het kabinet
dat vrouwen op basis van betrouwbare informatie een goede afweging kunnen maken om
wel of niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. Een hoog bereik als zodanig
is niet het doel. In vervolg op het doelgroepenonderzoek wordt nagegaan hoe we belemmeringen
om deel te nemen kunnen wegnemen.

Van belang is ook om op te merken dat de WHO het initiatief heeft genomen tot een
wereldwijde eliminatie van baarmoederhalskanker. In vervolg hierop werken diverse
partijen in Nederland samen aan bewustwording bij de doelgroep van het belang van
preventieve interventies als HPV-vaccinatie, baarmoederhalskankerscreening en stoppen
met roken, bijvoorbeeld in de beweging Nederland HPV Kankervrij en in het Nationaal
Preventieakkoord.