Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Emiel van Dijk en Maeijer over Moldaviërs die naar Nederland worden gesmokkeld

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) en van Minister
Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 21 januari 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 1168.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «OM: mensensmokkelaars brengen Moldaviërs naar
Nederland» en «Bus met 65 Moldaviërs aangehouden bij AZC Ter Apel»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel Moldaviërs zijn er sinds de visumvrijstelling in 2014 naar Nederland gekomen,
hoeveel van hen hebben asiel aangevraagd, hoeveel hebben asiel gekregen en hoeveel
van hen zijn daadwerkelijk weer teruggekeerd naar Moldavië?

Antwoord 2

Sinds 28 april 2014 kunnen Moldaviërs visumvrij naar Nederland reizen.2 Vanwege de visumvrijstelling is het onbekend hoeveel Moldaviërs er sindsdien naar
Nederland zijn gereisd.

Onderstaande tabel geeft per jaar een overzicht van het aantal ingediende eerste asielaanvragen
door Moldaviërs vanaf 1 januari 2014 tot en met oktober 2019 en geeft een overzicht
van het aantal afdoeningen in diezelfde periode.3 In totaal hebben 2040 Moldaviërs sinds 1 april 2014 een eerste asielaanvraag ingediend.4 Sinds 1 april 2014 heeft de IND 1650 asielaanvragen afgewezen. Alleen in 2015 is
er minder dan 10 keer een asielaanvraag ingewilligd. In de overige jaren binnen die
periode is er geen asielaanvraag ingewilligd. In 130 gevallen is de asielaanvraag
op een andere manier afgedaan door de IND.5

 

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Eind totaal

Eerste asielaanvraag

<10

<10

20

340

830

840

2.040

Afwijzingen

<10

<10

<10

270

620

750

1.650

Inwilligingen

 

<10

 
 
 
 

<10

Overig

 
 

<10

10

70

40

130

Vanaf mei 2014 tot en met oktober 2019 zijn 1150 Moldaviërs aantoonbaar vertrokken.
Dat wil zeggen dat zij ofwel gedwongen zijn vertrokken ofwel dat zij zelfstandig onder
toezicht uit Nederland zijn vertrokken. 910 Moldaviërs zijn zelfstandig vertrokken
zonder toezicht van de Nederlandse autoriteiten. De vertrekcijfers omvatten overigens
niet alleen terugkeer naar het land van herkomst, maar bijvoorbeeld ook naar een andere
EU-lidstaat op grond van een Dublinclaim.

 

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Totaal

Gedwongen vertrek

<10

10

20

50

140

200

420

Zelfstandig vertrek

<10

<10

<10

90

280

350

730

Aantoonbaar vertrek totaal

<10

20

30

140

420

550

1.150

Zelfstandig vertrek zonder toezicht

<10

<10

10

110

200

580

910

Niet aantoonbaar vertrek totaal

<10

<10

10

110

200

580

910

Totaal

10

20

40

250

620

1.130

2.060

Over de afhandeling van de asielaanvragen van de groep Moldaviërs die vanaf november
zijn ingestroomd wordt uw Kamer in het eerste kwartaal 2020 geïnformeerd.

Vraag 3

Bent u bereid om onmiddellijk te stoppen met het verstrekken van opvang, leefgeld,
medische zorg en andere voorzieningen voor personen uit Moldavië die hier asiel aan
vragen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Voor de maatregelen die genomen zijn naar aanleiding van de hoge instroom van Moldaviërs
verwijs ik u naar de brief van 16 december jl. aan uw Kamer6.

Daarnaast is er voor alle asielzoekers een aanpassing gemaakt in de medische zorg
in de eerste fase in het asielproces. Bij de invoering van de verbeterde asielprocedure
was reeds sprake van een versoberde vorm van medische zorg in de eerste fase van het
asielproces. Volwassen asielzoekers die in de Centrale Ontvangstlocatie (COL) en de
Procesopvanglocatie (POL) verbleven, kwamen enkel in aanmerking voor medische noodzakelijke
zorg en niet uitstelbare zorg. In de praktijk betekende dit dat asielzoekers gemiddeld
na 4 tot 8 weken werden doorgeplaatst naar een azc, waar zij in aanmerking kwamen
voor de volledige Regeling Medische zorg Asielzoekers (RMA)7.

Ten tijde van de verhoogde asielinstroom nam de verblijfsduur in de POL toe en is
besloten dat in alle locaties de RMA van toepassing werd. Dit was om te voorkomen
dat asielzoekers te lang moesten wachten op bijvoorbeeld fysiotherapie, hulpmiddelen,
mondzorg of bepaalde vormen van medisch specialistische zorg.

De huidige situatie, met relatief veel personen die niet voor bescherming in aanmerking
komen, heeft ervoor gezorgd dat dit toenmalige besluit is heroverwogen om weer aan
te sluiten bij de bedoeling van de verbeterde asielprocedure. Het opnieuw koppelen
van enkel medisch noodzakelijke zorg en niet uitstelbare zorg aan de COL en de POL
vind ik niet meer wenselijk. Hierdoor zou een ongelijke behandeling ontstaan van de
verschillende groepen asielzoekers. Veiligelanders en Dublin-claimanten zouden in
die situatie eerder aanspraak maken op medische zorg op grond van de RMA, terwijl
andere groepen asielzoekers juist lang op die RMA-zorg zouden moeten wachten, omdat
veiligelanders en Dublin-claimanten veel sneller doorstromen naar een AZC dan andere
asielzoekers, die in verhouding lang in de POL verblijven. Ik heb derhalve besloten
dat met ingang van 1 december 2019 alle asielzoekers – met uitzondering van kinderen
– gedurende de eerste twee maanden in de COA-opvang alleen voor medisch noodzakelijke
zorg en niet uitstelbare medische zorg in aanmerking komen. Dit geldt dus ook voor
de groep Moldaviërs.

Vraag 4

Deelt u de mening dat er een causaal verband is tussen visumvrij reizen en illegaal
verblijf? Zo, nee waarom niet?

Antwoord 4

Het risico op illegaal verblijf is één van de aspecten die wordt meegewogen bij voorstellen
van de Europese Commissie voor het invoeren of afschaffen van de visumplicht. Als
de visumplicht is afgeschaft naar aanleiding van een aan voorwaarden verbonden traject,
zoals in het geval van Moldavië, wordt tevens op dit aspect gemonitord door de Europese
Commissie, ook met het oog op een eventueel beroep op de noodremprocedure. Aandacht
voor illegaal verblijf als gevolg van visumvrij reizen is nadrukkelijk in beeld. In
hoeverre daar in voorkomende gevallen sprake van is, wordt langs die weg onderzocht,
tezamen met de mogelijke oorzaken van een toename van illegaal verblijf en/of asiel.
Dit laatste is van belang voor het treffen van mogelijke maatregelen om de toename
van illegaal verblijf en/of asiel in te dammen.

Vraag 5 en 6

Bent u bereid artikel 8 uit Verordening 2018/1806 te activeren om zo de noodremprocedure
in werking te zetten, zodat de overlast van Moldavische asielzoekers een halt kan
worden toegeroepen? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid ervoor te zorgen dat de visumplicht voor personen met de Moldavische
nationaliteit zo snel mogelijk weer wordt ingevoerd? Zo ja, wanneer gaat u dit doen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5 en 6

Op dit moment werkt Nederland op verschillende manieren aan het terugdringen van de
toename van asielzoekers uit Moldavië. Ten eerste neemt Nederland maatregelen om Nederland
een minder aantrekkelijke asielbestemming te maken en terugkeer te realiseren. U bent
hierover bij brief d.d. 16 december jl. geïnformeerd8.

Ten tweede heeft Nederland input geleverd voor het jaarlijkse monitoringsrapport t.b.v.
het noodremmechanisme van de Europese Commissie, dat binnenkort – vermoedelijk begin
dit jaar – uit zal komen. Verwacht wordt dat dit rapport meer inzicht zal geven in
mogelijke oorzaken van de toestroom. Het kabinet zal dit meenemen in de oordeelsvorming
met betrekking tot eventueel verder te treffen benodigde en mogelijke maatregelen.
Het gebruik van de noodremprocedure is een uiterst redmiddel waar specifieke criteria
aan verbonden zijn, waaronder steun in EU-verband. Gezien de inzet van het kabinet
zoals hierboven verwoord, is een beroep op de noodremprocedure nu niet aan de orde.