Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen en Van den Hul over het bericht ‘Regenwoudmaffia’ vermoordt en bedreigt inwoners Amazone’

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Kaag (Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen 11 december 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Regenwoudmaffia vermoordt en bedreigt inwoners
Amazone» van 17 september jl. en van het rapport «Rainforest Mafias» van Human Rights
Watch?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorgen over de ontwikkelingen die er gaande zijn in het Amazonegebied nu
sinds het aantreden van president Bolsonaro de handhaving van milieuwetgeving is teruggeschroefd?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Wat vindt u van de kritiek van de Braziliaanse president op mensen en belangenorganisaties
die het regenwoud proberen te beschermen?

Antwoord 3

Het is onduidelijk op welke uitspraken van de president de artikelen doelen. Duidelijk
is dat president Bolsonaro meent dat er meer ruimte zou moeten komen voor economische
exploitatie van de Amazone, en daarbij tegenover belangenorganisaties komt te staan
die bescherming van het regenwoud centraal stellen. Waar dit leidt tot kritiek op
en verbale bedreigingen van milieuorganisaties, is dit uiterst zorgelijk. Waar dit
leidt tot geweld en mensenrechtenschendingen is dit onacceptabel.

Vraag 4

Heeft u over deze uitspraken contact opgenomen met uw ambtsgenoot om uw zorgen over
te brengen? Zo ja, wat was de reactie? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

De Minister van Buitenlandse Zaken heeft en marge van de AVVN op 26 september gesproken
met zijn ambtgenoot Ernesto Araújo en daarbij de Nederlandse zorgen uitgesproken over
de ontbossingsproblematiek in Brazilië.

Vraag 5

Heeft u contact opgenomen met uw ambtsgenoot om uw zorgen te uiten over het vermoorden
en bedreigen van de mensen die het oerwoud willen beschermen tegen illegale houtkap
door criminele organisaties? Zo ja, is het bekend wat de Braziliaanse overheid doet
tegen deze criminele organisaties? Zo nee, bent u bereid alsnog deze zorgen over te
brengen en te vragen naar een plan van aanpak?

Antwoord 5

De Nederlandse regering blijft in de dialoog Brazilië aandringen op adequate bescherming
van mensenrechten en van de Amazone. De Minister van Buitenlandse Zaken heeft de ontbossingsproblematiek
ook aangekaart bij zijn ambtgenoot Ernesto Araújo. Ook in overleg met EU-partners
zijn dit terugkerende thema’s. Geconstateerd moet worden dat het wetgevend kader om
op te treden tegen criminele organisaties aanwezig is, maar de financiële middelen
en de politieke wil om dat kader te handhaven tekort schieten.

Vraag 6 en 7

Is er na de politieke consultaties van de Directeur Generaal Politieke Zaken van het
Ministerie van Buitenlandse Zaken met zijn Braziliaanse ambtgenoot in Brasilia in
mei 2019 nog op dit niveau contact geweest? Zo ja, is ook over dit onderwerp gesproken?
Zo nee, waarom niet?

Hoe vaak heeft de Nederlandse ambassadeur in de afgelopen weken over de Amazone gesproken
met de Braziliaanse overheid? Zijn de criminele organisaties daarbij ook ter sprake
gekomen?

Antwoord 6 en 7

De Nederlandse ambassadeur spreekt met grote regelmaat met verschillende Braziliaanse
ministers over de situatie in de Amazone, zowel bij gezochte als ongezochte gelegenheden.
Daarbij komt de gebrekkige handhaving van de eigen milieuwetgeving ook ter sprake.
De Minister van Buitenlandse Zaken heeft de ontbossingsproblematiek ook aangekaart
bij zijn ambtgenoot Ernesto Araújo in een gesprek op 26 september jl.

Vraag 8

In hoeverre heeft u over het bovenstaande contact opgenomen met uw Europese ambtsgenoten
om hierbij gezamenlijk op te trekken?

Antwoord 8

Zowel in Brussel als in Brasilia is de Amazone geregeld onderwerp van gesprek tussen
Europese partners.

Vraag 9

Is er sprake van samenwerking op Europees niveau in het contact met de Braziliaanse
overheid als het de zorgen over het Amazone gebied betreft? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Ja.

Vraag 10

Kunt u aangeven over welke nieuwe initiatieven wordt gesproken in de dialoog en samenwerking
met de Braziliaanse overheid en andere belanghebbenden ter verduurzaming van de productie
van agrarische grondstoffen?

Antwoord 10

In de dialoog met de Braziliaanse overheid wordt op verschillende niveau’s gezocht
naar samenwerking t.a.v. het tegengaan van ontbossing en verduurzaming van landbouw
en veehouderij in Brazilië, waarbij ook het Wereldnatuurfonds en partners als Solidaridad
en IDH een belangrijke rol spelen.

Vraag 11

Overweegt u naar aanleiding van deze ontwikkelingen maatregelen om uw zorgen met betrekking
tot de illegale houtkap van het Amazonegebied kracht bij te zetten? Zo ja, welke?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Het tegengaan van illegale houtkap is expliciet in het duurzaamheidshoofdstuk van
het EU-Mercosur Handelsakkoord opgenomen.

In algemene zin is de Nederlandse inzet gericht op de verduurzaming van de wijze waarop
soja wordt geproduceerd, inclusief de milieuproblematiek, de verbetering van arbeidsomstandigheden
en naleving van mensenrechten. Dit geldt ook de inzet voor de samenwerking met Brazilië.
In dit beleid stimuleert Nederland de private sector om duurzaam geproduceerde grondstoffen
in te kopen en de marktvraag naar gecertificeerd duurzame en ontbossingsvrije producten
binnen de Europese Unie en daarbuiten te vergroten.

De Nederlandse overheid stimuleert dit met een actieve inzet binnen het Amsterdam
Declarations Partnership (ADP). In het ADP werkt Nederland samen met Denemarken, Duitsland,
Frankrijk, Italië, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk naar een gezamenlijke aanpak
tegen ontbossing t.b.v. de uitbreiding van landbouwgrond voor soja. Mede op aandringen
van het ADP heeft de Europese Commissie in juli een Mededeling gepubliceerd waarin
maatregelen worden voorgesteld voor een Europese aanpak ter bescherming en het herstel
van bossen in de wereld met bijzondere aandacht voor de aanjagers van ontbossing zoals
soja. Het BNC-fiche over de Mededeling is onlangs aan uw Kamer toegestuurd.

Vraag 12

Wat vindt u van de oproep van milieuorganisaties tot het matigen van het gebruik van
Braziliaanse soja om het regenwoud te beschermen?

Antwoord 12

Die oproep vindt het kabinet begrijpelijk, de vraag naar soja uit Brazilië voor de
Europese en Nederlandse markt is echter over de jaren stabiel. De sterk groeiende
vraag naar soja komt vooral uit China. Vanwege de belangrijke positie als marktpartij
en importeur van soja uit Latijns- Amerika is ons land in een goede positie een bijdrage
te leveren aan het tegengaan van ontbossing en kunnen wij meepraten over de duurzaamheid
van de teelt in andere delen van de wereld en zo een gunstig hefboomeffect hebben
op internationale milieu en natuurdoelen en biodiversiteit.

Overigens wil de EU vanwege de zorgen en risico’s bij de productie van soja minder
afhankelijk worden van import en meer zelfvoorzienend worden in de productie van plantaardige
eiwitten. Deze oproep van de EU zal worden uitgewerkt in een nationale eiwitstrategie
toegesneden op de Nederlandse situatie.

Vraag 13

Bent u in gesprek met bedrijven die soja uit Brazilië importeren en hun (mogelijke)
rol bij de gebeurtenissen in het Amazonegebied en op welke wijze zij een bijdrage
kunnen leveren aan het verbeteren van die omstandigheden?

Antwoord 13

Er is een effectief Amazone Moratorium waarbinnen Braziliaanse sojaverwerkers en handelaren
in juni 2006 hebben besloten, in overleg met de Europese industrie en maatschappelijke
organisaties, geen sojabonen meer te kopen van land dat is ontbost in het Amazone-regenwoud
na 24 juli 2006. De uitbreiding van de soja concentreert zich nu in de Cerrado en
Gran Chaco. De Nederlandse overheid is met de handelaren en andere partijen betrokken
bij de uitbreiding van het soja-areaal in deze regio’s in gesprek om met hen een oplossing
te vinden voor het tegengaan van ontbossing.