Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ploumen over het bericht dat Amerikaanse diplomaten samenwerken met conservatieve staten om seksuele en reproductieve rechten in te perken

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking), mede
namens de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 28 november 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Trump Administration steps up war on reproductive rights»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4

Hoe oordeelt u over het bericht dat de regering Trump bezig is om een coalitie te
vormen met sociaal ultraconservatieve regeringen, van Brazilië tot Saudi-Arabië, met
als doel te proberen seksuele en reproductieve rechten in te perken? Zo ja, kunt u
toelichten wat u van deze coalitie verwacht tijdens de VN-top later deze maand?

Is het u bekend dat de Verenigde Staten eenzelfde tactiek hanteerde tijdens een grote
conferentie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die in mei heeft plaatsgevonden?
Zo ja, heeft Nederland zich hier destijds tegen uitgesproken?

Maakt u zich ook zorgen over de gevolgen van deze samenwerking tussen de Verenigde
Staten en sociaal conservatieve landen op de toegang tot goede reproductieve en seksuele
zorg voor miljoenen vrouwen en meisjes? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 2, 3, 4

De groeiende regressieve druk op seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR),
onder andere door het opbrengen van tekstvoorstellen tot afzwakken of schrappen van
verwijzingen naar SRGR in VN-teksten, geeft reden tot grote zorg. Het betreft hier
immers verworven rechten, essentieel voor duurzame ontwikkeling en de 2030 Agenda,
en onderdeel van de BHOS-nota «Investeren in Perspectief». Inperking van deze rechten
zou onder meer kunnen betekenen dat minder mensen (in plaats van meer) toegang krijgen
tot essentiële gezondheidsdiensten en -middelen (zoals moeder- en kindzorg, anticonceptie
en HIV-testen en -behandeling); ontwikkeling raakt hierdoor achterop.

Op 23 september, en marge van de VN High Level Meeting on Universal Health Coverage
(UHC), presenteerde Alex Azar, Secretary of the United States Department of Health
and Human Services, een verklaring namens negentien landen. In deze verklaring maken
deze landen onder meer bezwaar tegen SRGR in VN-documenten omdat dit in hun visie
onder meer de rol van het gezin zou ondermijnen en abortus zou promoten.

Tijdens de Wereldgezondheidsassemblee van 20–28 mei jongstleden in Genève uitten de
VS bezwaren tegen verwijzing naar SRGR in de – toen nog – draft tekst van de Politieke
Verklaring over UHC. De VS distantieerden zich van deze paragraaf maar lieten uiteindelijk
de resolutie met de draft Politieke Verklaring ongemoeid.

Het is voor de gezondheid en rechten van vrouwen en meisjes van essentieel belang
vast te houden aan internationale afspraken. Nederland ziet de rechten van vrouwen
en meisjes als een graadmeter voor rechten in het algemeen. Als deze rechten onder
druk komen, volgen andere rechten ook. Daarnaast is toegang tot seksuele en reproductieve
gezondheidszorg ook van belang voor kwetsbare en gemarginaliseerde bevolkingsgroepen
waaronder de LHBTI-gemeenschap. In de Politieke Verklaring van de UHC staat nu een
sterke SRGR-paragraaf (artikel 68). Nederland heeft daar actief aan bijgedragen, onder
meer door deelname aan coalities van landen die hiervoor samen hebben geijverd (groep
van 43 landen tijdens de Wereldgezondheidsassemblee).

Tijdens de UN High-Level Meeting on UHC tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde
Naties in New York op 23 september jongstleden sprak ik een door 58 lidstaten ondersteunde
verklaring uit over behoud van SRGR. In de verklaring werd benadrukt dat SRGR een
integraal onderdeel is van UHC en de SDG’s, dat het investeren in SRGR heeft bewezen
haalbaar, kosteneffectief en kostenbesparend te zijn en dat gender gerelateerde barrières
voor toegang tot UHC en het investeren in Comprehensive Sexuality Education (CSE)
in UHC meer aandacht behoeven. Deze boodschap werd gedurende gehele AVVN-week herhaald
door KNL delegatieleden, zo ook door de Minister President van Aruba en de Directeur-Generaal
Internationale Samenwerking bij een SheDecides evenement op 23 september.

Tijdens de door Kenia, Denemarken en het VN Bevolkingsfonds (UNFPA) georganiseerde
top in Nairobi ter ere van het 25-jarig bestaan van het Actieprogramma van de Internationale
Bevolkingsconferentie (ICPD) presenteerde ik op 12 november jongstleden namens Nederland
samen met ministers uit Zuid-Afrika en Finland een verklaring namens 55 landen waarin
steun wordt uitgesproken voor de ICPD, SRGR, vrouwenrechten en gendergelijkheid. Tijdens
de Top, die door zo’n 9.500 afgevaardigden uit ruim 170 landen werd bijgewoond, werd
duidelijk dat de overgrote meerderheid van landen genoemde thema’s steunt. Een door
de VS gepresenteerde verklaring langs lijnen van de verklaring van negentien landen
rond de UHC, kon rekenen op ondersteuning door tien landen.

Nederland blijft zich bilateraal en in EU- en VN-kader samen met gelijkgezinde landen
inzetten voor SRGR en vrouwenrechten en behoud van bestaande afspraken op dit gebied
o.a. door vast te houden naar verwijzingen naar SRGR in VN-teksten.

Vraag 5

Hebt u met uw ambtsgenoot in de Verenigde Staten gesproken over seksuele en reproductieve
rechten? Zo nee, bent u bereid om dit alsnog op korte termijn te doen? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Antwoord 5

Nederland zal het belang van SRGR en de Nederlandse zorgen terzake blijven benadrukken
bij de geëigende Amerikaanse autoriteiten. En marge van de International Conference
on Mental Health and Psycho-Social Support bracht Plaatsvervangend Directeur-Generaal
Internationale Samenwerking dit op bij de Deputy Assistant Administrator van het United
States Agency for International Development (USAID).

Vraag 6

Zal Nederland tijdens de VN-top later deze maand seksuele en reproductieve rechten
actief verdedigen en zich uitspreken tegen de pogingen van de coalitie onder leiding
van de Verenigde Staten om reproductieve en seksuele rechten in te perken? Zo ja,
heeft u hierover contact met Nederlandse bondgenoten? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 6

Ja. Nederland heeft zich tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties actief
ingespannen voor SRGR en behoud van bestaande internationale afspraken op dit gebied.
Zo heeft Nederland mede namens 58 landen een verklaring gepresenteerd waarin deze
landen het belang bepleiten van SRGR in Universal Health Coverage (UHC) speciaal voor
vrouwen, meisjes, adolescenten en gemarginaliseerde groepen mensen. De Politieke Verklaring
over UHC bevat nu een sterke SRGR-paragraaf conform de 2030 Agenda en de Sustainable
Development Goals (SDG’s). Nederland blijft zich bilateraal en in EU- en VN-kader
inzetten voor vrouwenrechten en SRGR en behoud van bestaande afspraken op dit gebied
o.a. door vast te houden naar verwijzingen naar SRGR in VN teksten.