Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Futselaar over het bericht dat hypotheekverstrekkers toegang tot studieschuldgegevens bij DUO kunnen vragen

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), mee namens
de Minister voor Milieu en Wonen, van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en
van Financiën (ontvangen 26 november 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2019–2020, nr. 475.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het voornemen van softwarebedrijf Ockto om de gegevens van studenten
over hun studieschuld toegankelijk te maken bij hypotheekverstrekkers, en vindt u
dit een wenselijke ontwikkeling?1

Antwoord 1

Studenten en oud-studenten moeten bij de aanvraag van een hypotheek aan de hypotheekverstrekker
een eventueel aanwezige studieschuld vermelden. Dit is ook in het belang van de (oud-)student
omdat er anders sprake kan zijn van overkreditering, waardoor de totale lasten mogelijk
te hoog worden. (Oud-)studenten kunnen de benodigde gegevens zelf via DUO opvragen
en doorgeven aan de hypotheekverstrekker. Wanneer het voornemen van Ockto werkelijkheid
wordt en de hypotheekverstrekker deze optie aanbiedt, is het ook een mogelijkheid
voor de (oud-)student om deze gegevens via Ockto bij de hypotheekverstrekker aan te
leveren. Een dergelijk initiatief kan leiden tot meer gebruiksgemak. Tegelijkertijd
blijft de (oud-)student zelf verantwoordelijk dat de juiste gegevens worden aangeleverd
en wordt door DUO niet geborgd dat via Ockto de correcte gegevens worden opgehaald2bij DUO, omdat DUO hier niet bij betrokken is. De (oud-)student moet altijd zelf (vanuit
de app van Ockto) inloggen op Mijn DUO en daarmee toestemming geven aan Ockto voor
het ophalen van zijn gegevens uit Mijn DUO.

Het kabinet heeft in de beleidsbrief Regie op Gegevens van 11 juli jl. het digitaal
kunnen delen van de eigen gegevens (zoals met woningcorporaties, zorgverleners, schuldhulpverleners
of kerkinstellingen) aangemerkt als een gewenste ontwikkeling, die het actief wil
stimuleren. Niet alle toepassingen voor het delen van gegevens zijn echter even wenselijk
en delen van gegevens kent ook risico’s. Het kabinet zal daarom kaders ontwikkelen
waar toepassingen voor het delen van gegevens (zoals Ockto) aan moeten voldoen, en
zal deze verankeren in de Wet digitale overheid, aanvullend op wat in de AVG al is
geregeld. Zo moet voor de burger helder zijn waarvoor zijn gegevens worden gebruikt,
mag hij niet onder druk worden gezet om zijn gegevens te verstrekken, en moet duidelijk
zijn hoe hij de toestemming voor het delen van zijn gegevens weer kan intrekken.

Vraag 2

Hoe strookt het voornemen van softwarebedrijf Ockto om de gegevens van studenten over
hun studieschuld toegankelijk te maken bij hypotheekverstrekkers met de motie Van
Meenen c.s.?3

Antwoord 2

De betreffende motie roept de regering op om af te zien van de ontwikkeling van een
afzonderlijke schuldverklaring. Dit betrof een digitale, gewaarmerkte verklaring,
die mogelijk zou worden gemaakt door de Blauwe Knop-toepassing van DUO, en die studenten
op eigen initiatief aan de hypotheekverstrekker zouden kunnen sturen. Naar aanleiding
van deze motie zijn de werkzaamheden rondom de Blauwe Knop bij DUO stopgezet.

Ockto is een marktpartij die (oud-)studenten de gelegenheid geeft om gegevens over
de studieschuld, waar zij via hun persoonlijke dossier nu reeds digitale inzage in
hebben, via de Ockto-app door te geven aan een hypotheekverstrekker. Anders dan bij
de Blauwe Knop hebben OCW en DUO hier geen invloed op en is het aan de (oud-)student
of hij of zij gebruik wil maken van Ockto.

Vraag 3

Hoe gaat u voorkomen dat de gegevens van studenten via een omweg alsnog bij hypotheekverstrekkers
terecht komen?

Antwoord 3

Het is in het belang van zowel de (oud-)student als de hypotheekverstrekker dat gegevens
over een studieschuld bekend zijn. Dat is al heel lang zo; kredietverstrekkers moeten
hiernaar vragen en de (oud-)student moet de informatie verstrekken en heeft daarmee
een eigen verantwoordelijkheid. Of (oud-)studenten daarvoor gebruik willen maken van
een bedrijf als Ockto, is een eigen keuze.

Vraag 4

In hoeverre kunnen hypotheekadviseurs en banken klanten verplichten inzage te geven
in hun studieschuld?

Antwoord 4

Op grond van de Wet op het financieel toezicht moet een kredietaanbieder informatie
inwinnen over de financiële positie van een consument om overkreditering te voorkomen.4 Overige financiële verplichtingen zoals een studieschuld, maar ook een consumptief
krediet of partneralimentatie, drukken op het besteedbaar inkomen en verminderen daardoor
het maximale hypotheekbedrag. Een consument is verplicht om alle financiële verplichtingen
te melden bij het aanvragen van een hypotheek. Als een consument een studieschuld
niet meldt, kan het gevolg zijn dat de maandelijkse lasten van de hypotheek te hoog
zijn en de consument in financiële problemen komt. Indien een consument een hypotheek
heeft afgesloten met Nationale Hypotheek Garantie (NHG), zal een eventuele restschuld
niet worden kwijtgescholden als een studieschuld verzwegen is. Het initiatief van
Ockto verandert niets aan de rechten en plichten van studenten en kredietverstrekkers,
maar heeft alleen invloed in de wijze waarop aan die verplichting kan worden voldaan.

Vraag 5

Op basis waarvan kunnen commerciële partijen zoals Ockto gegevens van burgers bij
de overheid opvragen?

Antwoord 5

De burger heeft op basis van de AVG het recht om zijn eigen persoonsgegevens bij de
overheid digitaal in te zien. Hij hoeft niet nader te motiveren met welk doel hij
de gegevens wil inzien. Hij kan vervolgens zelf besluiten om deze gegevens te delen
met derden, zoals Ockto. In de meeste gevallen vindt dat plaats buiten medeweten van
de overheid.

Ockto kan dus geen gegevens van burgers bij de overheid opvragen, maar ontvangt deze
uitsluitend met toestemming en met tussenkomst van de burger zelf.

Vraag 6

Bent u bereid om ervoor te zorgen dat Ockto DUO niet toevoegt als databron? Kunt u
dit toelichten?

Antwoord 6

Nee. Ockto is een private dienstverlener, die diensten biedt aan burgers. Het voornemen
om DUO toe te voegen als databron is niet in strijd met de AVG of andere wetgeving.
Ik vind het belangrijk dat de (oud)-student zelf regie heeft over zijn of haar gegevens
en dat is ook bij het voornemen van Ockto het geval.

Vraag 7

Hoe ziet het verdienmodel van Ockto eruit? Wie betaalt er voor de diensten, de hypotheekverstrekker
of de woningzoekende?

Antwoord 7

De hypotheekverstrekker of hypotheekadviseur betaalt Ockto voor het ter beschikking
stellen en onderhouden van het technische platform. Voor de burger/consument is het
gebruik van Ockto gratis.

Vraag 8

Voldoen de huidige werkwijze en het voornemen van Ockto aan de AVG, en waar blijkt
dit uit?

Antwoord 8

Zie de antwoorden op vragen 5 en 6.

Vraag 9

Heeft u een overzicht van (commerciële) organisaties die persoonlijke gegevens van
burgers bundelen, verzamelen en kunnen inzien? Zo ja, kunt u dat naar de Kamer sturen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Ik heb geen overzicht van (commerciële) organisaties die persoonlijke gegevens van
burgers bundelen, verzamelen en kunnen inzien. Dit heeft er onder meer mee te maken
dat burgers op basis van de AVG het recht hebben om hun eigen persoonsgegevens bij
de overheid digitaal in te zien, en zelf kunnen besluiten om deze digitaal te delen
met derden. Zie ook het antwoord op vraag 5 en de beleidsbrief Regie op gegevens die
de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 11 juli jl. naar
uw Kamer heeft gestuurd.

Vraag 10

Kunt u garanderen dat nu en in de toekomst commerciële organisaties geen persoonlijke
gegevens van burgers kunnen inzien, zoals studieschulden?

Antwoord 10

Nee. Het kunnen delen van persoonlijke gegevens met private dienstverleners kan ten
goede komen aan het gebruiksgemak voor de burger, waarbij het kabinet oog heeft voor
de risico’s, zoals ook in het eerste antwoord aangegeven. Belangrijk hierbij is dat
de burger regie heeft en dus zelf toestemming geeft voor het delen van die gegevens.