Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Renkema en Ellemeet over de ingezonden brandbrief in het NRC van 67 zorgprofessionals ‘Laten we de duurste ziekte aanpakken – dementie’

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en van Staatssecretaris
Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 31 oktober 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de brandbrief van 67 zorgprofessionals waarin zij pleiten
voor méér aandacht en prioritering betreffende het voorkómen van dementie?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 4, 5

Was u voorafgaand aan de ingezonden brandbrief reeds op de hoogte dat uit wetenschappelijk
onderzoek blijkt dat het risico op dementie voor 30 tot 40 procent gerelateerd is
aan leefstijl en/of deels vermijdbaar is? Zo ja, wanneer nam u hier kennis van en
van wie?

Onderschrijft u de conclusie van de zorgprofessionals dat bij een afname van 20 procent
van het aantal dementiepatiënten in Nederland een financiële besparing kan worden
gerealiseerd van jaarlijks circa 2 miljard euro? Onderschrijft u tevens dat een dergelijke
daling betekent een afname van 5000 nieuwe patiënten op jaarbasis?

Bent u ervan op de hoogte dat het stimuleren van gezonde voeding, gezond gewicht,
lichaamsbeweging en het tegengaan van sociale isolatie, somberte, gehoorbeperkingen
en roken er toe kan leiden dat een daling van 20 procent van het aantal dementie-patiënten
haalbaar is?

Antwoord 2, 4, 5

Wij zijn bekend met het artikel en de infographic uit The Lancet die is gepubliceerd
in juli 2017. Hieruit komt naar voren dat 35% van de dementiegevallen door aanpassing
van leefstijl voorkomen zou kunnen worden. In expertbijeenkomsten tussen VWS en verschillende
wetenschappers over de preventie van dementie werd echter geconstateerd dat de door
de Lancet-commissie genoemde 35% reductie alleen zou slagen als de hele bevolking
ook daadwerkelijk vanaf jonge leeftijd alle leefstijlaspecten in acht zou nemen. Deze
wetenschappers waren het erover eens dat daarom een realistischere schatting zou zijn
dat met de genoemde leefstijlaanpassingen 5% van de dementiegevallen voorkomen zou
kunnen worden.

De auteurs van de brandbrief in het NRC wijzen in de brief op de potentie van preventie.
Het daadwerkelijk effect is afhankelijk van veel meer factoren dan alleen het stimuleren
van een bepaalde leefstijl. Internationaal wordt daarom veeleer gesproken over het
verminderen van risico’s van dementie.

Vraag 3

Waarom heeft het voorkomen van dementie geen prominente plek in de (actie)plannen
rondom dementie? Bent u bereid om van preventie een speerpunt te maken in uw campagne
over dementie-adaptatie: «Samen maken we Nederland dementievriendelijk»?

Antwoord 3

Het voorkomen van dementie heeft wel degelijk een plek in de plannen. Zo maakt preventie
van dementie een belangrijk deel uit van het onderzoeksprogramma Memorabel en zullen
wij de komende jaren extra investeren in dergelijk onderzoek. Wij zijn het met de
auteurs eens dat meer aandacht voor het voorkomen van dementie, inclusief onderzoek
naar hoe de risico’s op dementie te verkleinen en het ziekteproces te remmen, nodig
is. Ook werken wij nu aan een nieuwe Nederlandse strategie voor de aanpak van dementie.
Het voorkomen van dementie zal hier onderdeel van zijn. Daarnaast zijn in het Nationaal
Preventieakkoord met ruim 70 partijen in Nederland afspraken gemaakt om roken, overgewicht
en problematisch alcoholgebruik terug te dringen. Deze focus op een gezonde leefstijl
sluit aan bij het pleidooi van de auteurs.

«Samen dementievriendelijk» is een gezamenlijk initiatief van mijn ministerie, Alzheimer
Nederland en de pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM. Het doel is dat mensen dementie
niet alleen weten te herkennen, maar vervolgens ook iets kunnen betekenen voor iemand
met dementie of een mantelzorger. Gegeven dit doel ligt het niet voor de hand preventie
tot een speerpunt in dit programma te maken.

Vraag 6

Bent u bereid in contact te treden met de initiatiefnemers – welke zijn verbonden
aan het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde & het Radboud Universitair
Medische Centrum – van de brandbrief om tot concreet nieuw beleid te komen, zoals
onder meer het onderzoeken van een suikertaks?

Antwoord 6

Met het Nationaal Preventieakkoord zijn in november 2018 ambitieuze doelen en maatregelen
afgesproken met ruim 70 partijen om roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik
terug te dringen. Een instrument als de suikertaks is toen ook besproken. De gezamenlijke
ondertekenaars van het Nationaal Preventieakkoord hebben ervoor gekozen om op een
andere manier in te zetten op vermindering van calorie-inname via frisdranken, koek,
snoep en zuivelproducten met toegevoegde suikers. De frisdrankindustrie heeft zich
met het Nationaal Preventieakkoord gecommitteerd aan een substantiële reductie (30%
in 2025 ten opzicht van 2012) van de suikerinname via frisdrank. Een aanvullende maatregel
als het onderzoeken van een suikertaks is daarom op dit moment niet aan de orde. Wel
zijn wij bereid met de initiatiefnemers het gesprek aan te gaan.

Vraag 7

Kent u de open brief van ruim honderd wetenschappers «Dementia (Including Alzheimer’s
Disease) can be Prevented: Statement Supported by International Experts», reeds uit
2013, waarin overheden worden opgeroepen maximaal in te zetten op preventie van dementie?1 Zo ja, welke actie heeft de regering tot op heden ondernomen naar aanleiding van
deze oproep?

Antwoord 7

Deze brief is geschreven ter gelegenheid van de G8 summit over dementie op 11 december
2013. De G8-leiders krijgen hierin de oproep om aandacht te geven aan het bevorderen
van een gezonde leefstijl om het ontwikkelen van dementie tegen te gaan en om meer
in te zetten op onderzoek naar preventiemogelijkheden bij dementie. Ook eind 2013
stimuleerde de overheid al het volgen van een gezonde leefstijl in het kader van algemene
gezondheidsbevordering. Sinds medio 2013 voert ZonMw in opdracht van VWS het dementieonderzoeksprogramma
Memorabel uit. Onderzoek naar preventie van dementie is een onderdeel van dit programma.

Vraag 8

Kunt u bovenstaande vragen beantwoorden voor aanvang van de begrotingsbehandeling
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport d.d. 30 oktober 2019?

Antwoord 8

Ja.