Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Belhaj over het bericht ‘’Russen’ intimideren vrouwen Nederlandse F16-vliegers’

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) (ontvangen 9 september 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht: ««Russen» intimideren vrouwen Nederlandse F-16-vliegers»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4, 5

Kunt u bevestigen dat de strekking van de berichtgeving klopt?

Zo ja, klopt het dat deze intimidatie werd en/of nog steeds wordt uitgevoerd door
Rusland?

Zo ja, deelt u dan de mening dat het onacceptabel is dat de familie/naasten van onze
militairen geïntimideerd worden?

Is er iets te zeggen, desnoods vertrouwelijk, over hoe vaak dit de afgelopen jaren
is gebeurd en in welke mate sprake is van een toename van deze intimidatiepraktijken?

Antwoord 2, 3, 4, 5

Het risico van ongewenste benadering van militairen en hun naasten wordt onderkend.
Uiteraard is het intimideren van familie/naasten van onze militairen onacceptabel.

Het is bekend dat de krijgsmacht in toenemende mate te maken heeft met hybride dreigingen.
De MIVD schrijft hier ook over in zijn jaarverslag (Kamerstuk 29 924, nr. 184). In dit jaarverslag beschrijft de MIVD de hybride dreiging die uitgaat van Rusland,
waarbij Rusland vooral politieke en economische middelen, militaire intimidatie en
beïnvloedingsinstrumenten inzet om de NAVO-solidariteit en de trans-Atlantische band
te ondergraven en nationale en Europese besluitvormingsprocessen te beïnvloeden.

Hoewel hybride dreiging moeilijk te attribueren is, is deze vorm van dreiging extra
aanwezig/merkbaar voor militairen die zijn gestationeerd in de nabijheid van Rusland.
De voortdurende hybride dreiging die militairen ervaren, is dan ook een van de redenen
geweest om de Herinneringsmedaille Internationale Missies toe te kennen aan militairen
die minimaal dertig dagen aaneengesloten deelgenomen hebben aan de enhanced Forward Presence in Litouwen (Kamerstuk 35 000 X, nr. 143).

Vraag 6

Wat is het actieve beleid dat Defensie voert om militairen en hun familie/naasten
te beschermen?

Antwoord 6

Het defensiepersoneel wordt door middel van veiligheidsbriefings geïnformeerd over
hybride dreigingen, en de maatregelen die genomen kunnen worden om deze te mitigeren.
Voor militairen maakt deze briefing onderdeel uit van de jaarlijkse toetsen militaire
basisvaardigheden. Defensie adviseert haar personeel om bij onregelmatigheden of incidenten,
een zogeheten «Melding Van Voorval» (MVV) op te maken.

Ook in de voorbereiding op uitzendingen worden militairen geïnformeerd over hybride
dreigingen en de risico’s verbonden aan het gebruik van mobiele telefoons en sociale
media. Defensie biedt tijdens uitzending een netwerk inclusief VPN aan, zodat uitgezonden
militairen geen gebruik hoeven te maken van lokale netwerken of openbare WiFi-verbindingen.
Familieleden worden tijdens de Thuisfront informatiedagen bij iedere missie geïnformeerd
over dit onderwerp. Mochten zich incidenten voordoen dan dienen zij dit te melden
aan het verantwoordelijke situatiecentrum dat 24 uur per dag bereikbaar is. Aansluitend
wordt er onderzoek gedaan.

Vraag 7

Heeft u actief contact gezocht over deze intimidatie met Rusland of diegene(n) die
verantwoordelijk zijn om aan te geven dat deze intimidatiepraktijken moeten stoppen?

Antwoord 7

Het is in bredere zin niet altijd mogelijk om de herkomst van incidenten onomstotelijk
vast te stellen. Waar het kan, zal Nederland attribueren, zoals dat bijvoorbeeld is
gebeurd na de verstoorde spionageoperatie van de Russische militaire inlichtingendienst
GRU gericht tegen de OPCW in Den Haag (Kamerstuk 33 694, nr. 22). Publieke attributie is een van de manieren om staten af te schrikken van het gebruik
van hybride middelen.