Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Popken over het bericht dat Nederland acht of negen extra F-35 straaljagers gaat kopen

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) en van Staatssecretaris Visser
(Defensie) (ontvangen 27 augustus 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nederland gaat acht of negen extra F35-straaljagers
kopen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Waarom moet de Kamer hiervan via de media kennisnemen? Kunt u aangeven hoe dit zich
verhoudt met de transparantiebelofte uit de Defensienota 2018 en de informatieverplichting
uit de Regeling Grote Projecten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota (Kamerstuk 35 210, nr. 1) besloten om de defensie-uitgaven structureel te verhogen met € 162 miljoen extra
per jaar en daarnaast ook extra geld beschikbaar te stellen voor investeringen. De
politieke intentie voor deze investeringen was reeds aangekondigd in het Nationaal
Plan, dat in december 2018 door de Minister-President is ingediend bij de NAVO. In
dit plan staan prioritaire capaciteitendoelstellingen die aansluiten bij de capaciteitendoelstellingen
van de NAVO.

Uw Kamer is met de antwoorden naar aanleiding van de wijziging van de begrotingsstaten
van het Ministerie van Defensie voor het jaar 2019 (Kamerstuk 35 210 X, nr. 5) geïnformeerd dat de beschikbare middelen worden geïnvesteerd in:

1. de aanschaf van extra F-35’s, waarmee de basis wordt gelegd voor een derde F-35 squadron;

2. ondersteuning van de special forces, ten behoeve van een effectievere en veiligere uitvoering van gecompliceerde en risicovolle
speciale operaties;

3. uitbreiding van het cyber- en informatiedomein, waarbij Defensie forse stappen wil maken op het gebied van
informatiegestuurd optreden. Daarvoor zijn o.a. een moderne IT-basisinfrastructuur
en voldoende bandbreedte nodig.

Tot slot zal een deel van de aanvullende beschikbare middelen in ons personeel worden
geïnvesteerd.

Daarbij is aangegeven dat uw Kamer uiterlijk in de komende begroting nader wordt geïnformeerd
over de concrete invulling van deze ambities.

Bij de daadwerkelijke invulling van de extra aantallen F-35 vliegtuigen zal uw Kamer
daarover vooraf worden geïnformeerd, conform de (recent gewijzigde) uitgangspuntennotitie
groot project Verwerving F-35 (kenmerk 2019Z03999/2019D09255), zoals vastgesteld in de procedurevergadering van de vaste commissie voor Defensie
van 7 maart 2019. Eventuele extra toestellen vallen binnen de reikwijdte van het groot
project Verwerving F-35.

Vraag 3

In hoeverre klopt de berichtgeving dat u 8 of 9 «vliegende Titanic’s» wilt aanschaffen?
Kunt u aangeven waarom Defensie onduidelijk blijft over het werkelijk aantal aan te
schaffen «vliegende Titanic’s»? Kunt u ook aangeven hoeveel «vliegende Titanic’s»
u werkelijk wilt aanschaffen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

In antwoord op deze vraag verwijzen wij graag naar het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Kunt u limitatief aangeven hoeveel kosten en budgettaire gevolgen verband houden met
de aanschaf van 8 «vliegende Titanic’s» versus 9 «vliegende Titanic’s»? Kunt u daarbij
ook aangeven waaruit deze kosten en budgettaire gevolgen bestaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Bij de daadwerkelijke invulling van de extra aantallen F-35 vliegtuigen zal uw Kamer
daarover vooraf worden geïnformeerd inclusief een commercieel vertrouwelijke bijlage
met daarin de geraamde kosten (zie ons antwoord op vraag 2).

Vraag 5

Bent u bekend met het bericht «Minister-President Rutte en Ministers Blok en Bruins
naar de Verenigde Staten voor bezoek Witte Huis en handelsmissie Boston»?2

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Kunt u aangeven of tijdens de voorbereiding en het bezoek aan het Witte Huis en de
handelsmissie in Boston besprekingen zijn gevoerd of toezeggingen zijn gedaan in het
kader van de «vliegende Titanic»? Kunt u daarbij ook aangeven waaruit deze besprekingen
en toezeggingen bestaan en welke gevolgen deze hebben voor Defensie? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 6

De intentie voor de aanschaf van extra F-35’s, zoals die ook met uw Kamer is gedeeld,
is bekend bij onze internationale partners. In de voorbereiding op het bezoek aan
de VS is gesproken over het voornemen om met een deel van de additionele middelen
uit de voorjaarsbesluitvorming additionele F-35’s aan te schaffen. Dat is ook door
Minister-President Rutte in het gesprek met de Amerikaanse president kenbaar gemaakt.
Zoals wij in antwoord op vraag 4 meldden, zullen wij bij de daadwerkelijke aanpassing
van de aantallen F-35 vliegtuigen uw Kamer daarover vooraf informeren.

Vraag 7

Kunt u aangeven of de NAVO en/of de Amerikaanse regering, politiek en wapenlobby besprekingen
hebben gevoerd met Defensie over de aanschaf van extra «vliegende Titanic's»? Kunt
u daarbij ook aangeven waaruit deze besprekingen bestaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zie mijn antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Deelt u de zorg dat de aanschaf van extra «vliegende Titanic's» alleen zorgt voor
nog meer problemen binnen Defensie, temeer nu de «vliegende Titanic» kampt met technische
problemen en ouderdomsverschijnselen en de echte vijand – namelijk de import van mohammedanen
– alleen aangepakt kan worden door strenge grensbewaking? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Nederland verwerft 37 vijfde generatie F-35 jachtvliegtuigen, die in 2024 alle taken
van de inmiddels verouderde F-16 vliegtuigen gaan overnemen. De verwerving van de
F-35 betekent een aanzienlijke versterking van de Nederlandse krijgsmacht, zodat Defensie
nog beter in staat is de grondwettelijke taken uit te voeren.

Vraag 9

Vindt u het niet beschamend en ronduit verwerpelijk dat u in strijd handelt met uw
belofte dat defensiepersoneel op de eerste plaats staat, zolang u het vrijgekomen
defensiebudget wel besteedt aan de aanschaf van extra «vliegende Titanic’s», maar
niet besteedt aan het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van defensiepersoneel en
veilig materiaal? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Het geld dat vrijkomt met de Voorjaarsnota wordt in verschillende zaken geïnvesteerd.
Zoals wij in ons antwoord op vraag 2 aangaven, zal een deel van de beschikbare middelen
in ons personeel worden geïnvesteerd. Het personeel van Defensie staat altijd op de
eerste plaats en derhalve hebben wij ons sterk gemaakt voor een arbeidsvoorwaardenakkoord
dat in het belang is van de mensen in onze organisatie die allen waardevol werk verrichten.

Daarnaast merken wij graag op dat Defensie bij investeringen voor het personeel altijd
het beste materieel voor de beste prijs voorstaat. De verwerving van de F-35 betekent
een aanzienlijke versterking van de krijgsmacht en verschaft onze militairen het beste
materieel voor de uitoefening van hun taken.

Vraag 10

Kunt u begrijpen dat de plotselinge aanschaf van extra «vliegende Titanic’s» en het
niet volledig willen investeren in de geprioriteerde personeelsproblemen en materiaalproblemen
het vermoeden doet ontstaan dat de Lockheed-affaire uit 1976 een vervolg krijgt en/of
Defensie gedwongen wordt bij te springen in het JSF-project, nu Turkije recentelijk
geschrapt is uit het JSF-project? Bent u bereid deze vermoedens weg te nemen door
de Kamer en het defensiepersoneel inzage te geven in alle besluiten, voorbereidingshandelingen
en correspondentie die verband houden met de aanschaf van extra «vliegende Titanic's»?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Zoals wij eerder meldden, zullen wij bij de daadwerkelijke aanpassing van de aantallen
toestellen uw Kamer vooraf informeren, conform de (recent gewijzigde) uitgangspuntennotitie
groot project Verwerving F-35. Daarnaast informeren wij uw Kamer met de jaarlijkse
voortgangsrapportage Verwerving F-35 over de belangrijkste ontwikkelingen binnen het
project ten aanzien van product, tijd, geld en risico’s. In de eerstvolgende rapportage
die u uiterlijk met Prinsjesdag ontvangt, zullen wij zover bekend ook de gevolgen
van de schorsing van partnerland Turkije voor het groot project Verwerving F-35 met
u delen.

Vraag 11

Bent u bereid af te zien van de aanschaf van extra «vliegende Titanic’s» en het vrijgekomen
defensiebudget te investeren in een goede arbeidsvoorwaarden voor defensiepersoneel,
veilig materiaal en extra grensbewaking? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Zoals wij eerder in de beantwoording van uw vragen meldden, heeft het kabinet de intentie
tot investeringen en prioritaire capaciteitendoelstellingen met uw Kamer gedeeld.
Tevens is uw Kamer geïnformeerd waaraan de extra middelen uit de Voorjaarsnota worden
besteed.

Vraag 12

Bent u bereid, indien bovenstaande vragen niet (volledig) kunnen worden beantwoord
vanwege privacy- en geheimhoudingsredenen, deze gegevens te anonimiseren en/of toestemming
te vragen aan de betrokkenen en/of de Regeling vertrouwelijke stukken van toepassing
te verklaren? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt zich dit met uw inlichtingenplicht?

Antwoord 12

De wijze van rapporteren over het groot project Verwerving F-35 is opgetekend in de
uitgangspuntennotitie groot project Verwerving F-35, zoals vastgesteld in de procedurevergadering
van de vaste commissie voor Defensie van 7 maart 2019.

Daarin is vastgelegd dat u uiterlijk op Prinsjesdag de jaarlijkse voortgangsrapportage
project Verwerving F-35 ontvangt en tevens elk voorjaar, uiterlijk tegelijkertijd
met het Defensie jaarplan, de financiële verantwoording tegemoet kunt zien.

Vraag 13

Kunt u bovenstaande vragen apart beantwoorden, ook indien samenhang bestaat tussen
de vragen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13

Ja.