Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Alkaya over digitaal Facebookgeld

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 27 augustus 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat Facebook een eigen digitale munt gaat introduceren?1 Wat is uw mening hierover?

Antwoord 1

Ja, ik heb hiervan kennisgenomen. In algemene zin ben ik voor innovatie in de financiële
sector. Dit kan leiden tot financiële producten en diensten die efficiënter en gebruiksvriendelijker
zijn voor gebruikers en tot een meer diverse financiële sector. Echter, hierbij moet
ook gekeken worden naar de risico’s die deze financiële innovaties met zich mee brengen,
bijvoorbeeld ten aanzien van consumentenbescherming en de gevolgen voor de financiële
stabiliteit. Hier moeten passende waarborgen tegenover staan. Ook bij de Libra, zoals
het initiatief van Facebook wordt genoemd, zie ik innovatie als een positieve ontwikkeling
maar heb ik een scherp oog voor de risico’s.

Vraag 2

Zal deze digitale munt ook in Nederland beschikbaar komen en gebruikt (moeten) worden
door Nederlandse gebruikers? Welke vergunning zou hiervoor nodig zijn?

Antwoord 2

Indien er sprake is van vergunningplichtige activiteiten kan de Libra in Nederland
pas worden aangeboden als de aanbieder beschikt over de benodigde vergunningen. Op
basis van de door Libra gepubliceerde stukken is het op dit moment nog niet mogelijk
om te bepalen of de voorgenomen activiteiten van Libra vergunningplichtig zijn, en
zo ja, welke vergunning(en) dan van toepassing zou(den) zijn. Ik ga dit de komende
tijd onderzoeken met de toezichthouders. Ook vindt er overleg plaats op Europees en
internationaal niveau, bijvoorbeeld tussen toezichthouders binnen het Eurosysteem.

Vraag 3

Deelt u de mening dat niet Facebook een «nieuw financieel stelsel» zou moeten ontwikkelen,
maar de juist de overheid voorop moet lopen in een dergelijke vitale dienst als het
betalingsverkeer? Kunt u uitsluiten dat Facebook hiermee ook «too big to fail» wordt,
en daarmee impliciet van een staatsgarantie zal profiteren?

Antwoord 3

Ik vind het niet op voorhand onwenselijk dat private spelers innoveren in het betalingsverkeer.
Een groot gedeelte van de huidige betaalmethoden zijn private initiatieven, zoals
betaalkaarten of online betaalmogelijkheden als iDeal. Dit betekent niet dat het betalingsverkeer
hiermee minder veilig, betrouwbaar en efficiënt is. Wel moet er goed gekeken worden
naar de risico’s die deze innovaties meebrengen. Zo is het belangrijk dat het publieke
belang van de continuïteit en stabiliteit van het betalingsverkeer blijvend goed verankerd
is.2

Zoals ik in antwoord op vraag 2 heb aangegeven ga ik de komende tijd met de toezichthouders
bezien of, en zo ja, welke activiteiten van de Libra vergunningplichtig zijn. Hierbij
zal ik tevens de effecten en mogelijke risico’s van de komst van de Libra onderzoeken.
Als hieruit blijkt dat er grote risico’s kunnen ontstaan, zal ik bezien welke maatregelen
de toezichthouders en ik kunnen nemen, inclusief eventuele benodigde aanpassingen
aan (Europese) wetgeving en/of vergunningseisen.

Vraag 4 en 5

Wat vindt u ervan dat de Nederlandse staat achterloopt op bedrijven als Facebook met
het creëren van digitaal geld? Waarom maakt u niet meer middelen en capaciteit vrij
bij De Nederlandsche Bank (DNB) voor innovatie en experimenten met digitaal geld?

Wat gaat u doen om deze achterstand op de private sector in te lopen?

Antwoord 4 en 5

Nederland heeft een efficiënt, gebruiksvriendelijk en innovatief betalingsverkeer.
DNB is al langer bezig met onderzoek naar innovaties in het betalingsverkeer. Zo heeft
DNB eerder onderzoek gedaan naar het gebruik van blockchain bij betalingen.3 Hieruit bleek dat blockchaintoepassingen momenteel nog niet kunnen voldoen aan hoge
eisen voor het betalingsverkeer. In de kabinetsreactie op de initiatiefnota «100%
veilig sparen en betalen» en op het rapport «Geld en Schuld» van de Wetenschappelijke
Raad voor Regeringsbeleid (WRR) heb ik aangegeven dat DNB bezig is met een onderzoek
naar digitaal centralebankgeld.4 Het kabinet kijkt uit naar de uitkomsten van dit onderzoek en hoopt deze begin 2020
tegemoet te kunnen zien.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het kabinet tekortschiet in het hervormen van de financiële
sector wanneer een partij als Facebook zich hier als voorvechter van rechtvaardigheid
en tegenstander van Wall Street opwerpt?

Antwoord 6

Het kabinet draagt met verschillende maatregelen bij aan het hervormen van de financiële
sector, bijvoorbeeld via de maatregelen die ik heb aangekondigd in de Agenda voor
de financiële sector.5 Een belangrijke pijler daarin is innovatie in de financiële sector. Innovatie, zowel
binnen de sector als daarbuiten, kan zorgen voor meer diversiteit, concurrentie en
kan daarmee de dienstbaarheid van de sector aan de samenleving vergroten. Het is daarbij
belangrijk dat dit onder vergelijkbare voorwaarden en waarborgen geschiedt. Zoals
ik eerder heb aangegeven ga ik onderzoek doen naar fintech in Nederland, waarbij ik
ook kijk naar de noodzaak om wetgeving aan te passen.6 Daarnaast heb ik toegezegd om met de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de rol van
bigtech in het Nederlandse betalingsverkeer te onderzoeken.7

Vraag 7

Welke effecten voorziet u op de koers van de euro op de midden- en lange termijn wanneer
er een significant grote digitale valuta tussenkomt die beoogt «de waarde van de munt
te koppelen aan bankdeposito's en kortlopende staatsleningen van landen met stabiele
munten zoals de dollar, de pond en de euro»?8 Welke effecten voorziet u op de financiële markten?

Antwoord 7

Zoals eerder aangegeven is er weinig informatie beschikbaar over de werking van de
Libra. In het zogenoemde white paper
9 staat dat de Libra wordt gedekt door een reservefonds dat bestaat uit activa met
een lage volatiliteit, zoals bankdeposito’s en overheidsobligaties in munteenheden
van stabiele en betrouwbare centrale banken. Het is op dit moment onbekend wat de
compositie van dit fonds zal zijn. Gebruikers van Libra kunnen hun lokale valuta omwisselen
voor Libra bij geselecteerde wisseldienstverleners. Deze wisseldienstverleners kunnen
op hun beurt activa inbrengen bij de Libra Association, om hiervoor Libra te ontvangen.
De Libra Association zal deze lokale valuta gebruiken om het reservefonds in omvang
te laten toenemen, zodat de uitstaande Libra worden gedekt door reële activa. Een
groter aandeel van in euro gedomineerde activa in het reservefonds en/of meer gebruikers
buiten de eurozone die hun lokale valuta omwisselen voor Libra kunnen, in theorie,
leiden tot een grotere vraag naar euro’s en daarmee een opwaartse druk op de koers
van de euro. Het is op dit moment echter nog onduidelijk of het reservefonds ook uit
euro’s zal bestaan, en hoe groot het aandeel van in euro gedenomineerde activa in
het reservefonds dan zal zijn. Tevens is onbekend wie de gebruikers zullen zijn van
de Libra en welke lokale valuta ze zullen omwisselen. Ook is het onduidelijk of, en
zo ja hoe, Libra weer ingewisseld kunnen worden voor de activa in het reservefonds,
en Libra hiermee vernietigd kunnen worden. De effecten zijn daardoor nu nog niet in
te schatten.

Vraag 8

Hoe beoordeelt u het voorziene gebruik van deze digitale Facebookmunt om serieuze
diensten als verzekeringen aan te schaffen, zoals Facebook van plan is?10 Welke gevaren voorziet u bij deze constructies? Gaat u maatregelen nemen om de consument
te informeren en beschermen tegen onbedoelde negatieve gevolgen?

Antwoord 8

Partijen die verzekeringen of andere financiële diensten willen aanbieden moeten hiervoor
beschikken over de juiste vergunningen, en zich houden aan de geldende vergunningseisen.
Het feit dat deze partijen zich mogelijk laten uitbetalen in iets anders dan euro’s
ontslaat hen niet van deze vergunningplicht. Dit betekent dat bedrijven die deze vergunningplichtige
diensten aanbieden onder toezicht staan van de AFM en DNB. Het is aan de toezichthouders
om te bepalen in hoeverre de geldende vergunningeisen toelaten dat onder toezicht
staande instellingen zich kunnen inlaten met de Libra. Als hieruit blijkt dat er grote
risico’s kunnen ontstaan zal ik bezien welke maatregelen de toezichthouders en ik
kunnen nemen, inclusief eventuele benodigde aanpassingen aan (Europese) wetgeving
en/of vergunningseisen.

Vraag 9

Hoe verhoudt dit plan van Facebook zich tot de nieuwe Europese richtlijn voor betaaldiensten
PSD2? Was dit ook mogelijk zonder het doorvoeren van PSD2?

Antwoord 9

De bepalingen van PSD2 omtrent gegevensverwerking zien alleen op betaalrekeningen.
Zoals ik heb aangegeven in het antwoord op vraag 3 is het momenteel onduidelijk hoe
het systeem achter Libra er precies uit gaat zien en welke vergunningen hierbij van
toepassing zijn, en of er dus sprake is van betaalrekeningen. Ik kan daarom op dit
moment geen inschatting maken hoe de Libra, de Facebook-wallet (Calibra) of eventuele
andere applicaties die gebruik maken van het Libra-systeem zich verhouden met PSD2.

Vraag 10

Zal het mogelijk zijn onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) om de
persoonlijke gegevens van gebruikers van Facebook te koppelen aan financiële gegevens?
Welke gevolgen voorziet u voor de privacy en vindt u deze ontwikkeling wenselijk?

Antwoord 10

Libra heeft een statement over privacy gepubliceerd.11 Hieruit is echter niet op te maken welke data wel en niet gedeeld worden met externe
partijen. De AVG schrijft voor dat persoonsgegevens alleen verwerkt (en dus gedeeld)
mogen worden als de verwerking op een rechtsgeldige verwerkingsgrondslag uit de AVG
is gebaseerd (artikel 6 AVG). Daarbij moeten ook de beginselen inzake de verwerking
van persoonsgegevens in acht worden genomen (artikel 5 AVG). Deze beginselen zien
onder meer op rechtmatigheid, behoorlijkheid, transparantie, doelbinding, minimale
gegevensverwerking en de juistheid, beperking van opslag en integriteit en vertrouwelijkheid
van persoonsgegevens. Uit de gepubliceerde stukken blijkt verder dat de Libra Association
een andere entiteit is dan Facebook. Het delen van gegevens tussen deze entiteiten
mag op basis van de AVG alleen plaatsvinden als dat conform de voornoemde beginselen,
en de nadere uitwerkingen die daaraan in de AVG zijn gegeven, gebeurt.

Vraag 11

Vindt u het ook zorgelijk dat er een alternatief financieel stelsel gecreëerd wordt
door 27 bedrijven die samen een omzet en winst hebben die menig land versteld doet
staan?

Antwoord 11

Zoals ik in antwoord op vraag 3 heb aangegeven vind ik het niet op voorhand onwenselijk
dat private spelers innoveren. Hierbij moet een juiste balans gevonden worden tussen
de kansen en risico’s die deze innovaties opleveren. Ik ga met de toezichthouders
onderzoeken wat de mogelijke gevolgen van de Libra kunnen zijn.

Vraag 12

Wat vindt u van de dominante positie op het gebied van data die Facebook verder kan
ontwikkelen met financiële gegevens?

Antwoord 12

Ik onderken dat beschikking over grote volumes en variëteit aan data, zeker bij partijen
die een belangrijke platformfunctie hebben, in bepaalde omstandigheden tot een toename
van marktmacht kunnen leiden. Marktmacht is echter niet verboden. Het kabinet is tegelijkertijd
niet blind voor het risico dat machtsposities bij enkele grote platforms, onder andere
door dataverzameling, zo stevig kunnen worden dat ze niet of nauwelijks meer kunnen
worden uitgedaagd en/of dat ze misbruik van hun machtspositie gaan maken. Dan zou
het uitblijven van toetreding kunnen leiden tot beperkte concurrentiedruk en daarmee
uiteindelijk tot minder innovatie en een minder goed aanbod voor consumenten. Dat
is onwenselijk. Om met dit risico om te gaan heeft de Staatssecretaris van Economische
Zaken en Klimaat voorstellen gedaan voor maatregelen die hierop ingrijpen. Uw Kamer
is hier in mei per brief over geïnformeerd.12

Vraag 13

Zal het straks ook mogelijk zijn om belastingen of premies te betalen met de Facebookmunt?

Antwoord 13

In artikel 4:89 van de Algemene wet bestuursrecht is bepaald dat betalingen van of
aan bestuursorganen, waaronder dus de Belastingdienst, via (girale) bijschrijvingen
in euro’s geschieden. Ik zie op dit moment geen reden om dit aan te passen.