Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over uitwerking verbeteropties giftenaftrek en ANBI-regeling

Nr. 67 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 20 juni 2019

De vaste commissie voor Financiën heeft een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd
aan de Staatssecretaris van Financiën over de brief van 28 maart 2019 over uitwerking
verbeteropties giftenaftrek en ANBI-regeling (Kamerstuk 35 026, nr. 63).

De vragen en opmerkingen zijn op 26 april 2019 aan de Staatssecretaris van Financiën
voorgelegd. Bij brief van 19 juni 2019 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Anne Mulder

De adjunct-griffier van de commissie, Freriks

De leden van de fractie van de VVD vragen tot hoeveel verbeteropties voor de giftenaftrek
en ANBI/SBBI-regeling de werkgroep in totaal is gekomen en wie de afweging heeft gemaakt
welke verbeteropties wel en welke niet prioritair genoeg waren om mee te nemen in
de uitwerking. De leden van de fractie van D66 vragen of de werkgroep naast de zestien
meer uitgewerkte verbeteropties nog andere verbeteropties heeft geïnventariseerd.
Uitgangspunten voor de werkgroep die bestond uit ambtenaren van het Ministerie van
Financiën en vertegenwoordigers van de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie
(SBF) vormden de toezeggingen en suggesties in de kabinetsreactie van 26 april 2018
(Kamerstuk 34 785, nr. 84) op de evaluaties, de wensen (waaronder enkele moties) vanuit de Kamer in een (verslag)
algemeen overleg op 20 juni (Kamerstuk 34 785, nr. 98) en 28 juni 2018 (Handelingen II 2018/19, nr. 100, item 13) en de signalen en wensen vanuit de sector. Deze uitgangspunten hebben ertoe geleid
dat er al snel consensus was dat alle verbeteropties het waard waren onderzocht te
worden en verder uit te werken. De werkgroep heeft de voorstellen voor de zestien
verbeteropties in het afgelopen half jaar in samenspraak met de sector ontwikkeld
en getoetst op draagvlak binnen de sector. Enkele andere onderwerpen zijn agenderend
besproken en krijgen een vervolg via een uitvoeringsoverleg tussen de SBF en het Ministerie
van Financiën.

De leden van de fractie van de VVD vragen wanneer ik verwacht de conclusies van het
pilotproject met betrekking tot de gegevensuitwisseling naar de Kamer te sturen. Eveneens
vragen deze leden of ik bij dit pilotproject ook kijk naar andere gegevensuitwisselingsprojecten
die al lopen bij de Belastingdienst en zo ja, welke en zo nee, waarom niet. Om met
de laatste vraag te beginnen: de lopende processen vormen geen blauwdruk voor de pilot.
De pilot gegevensuitwisseling met goede doelen heeft een afwijkende doelstelling en
achtergrond ten opzichte van de vele zogenoemde renseigneringsstromen die de Belastingdienst
al kent. Deze laatsten kennen een verankering in wet- en regelgeving en zijn gericht
op concrete uitwisseling van informatie op persoonsniveau. De pilot met goede doelen
heeft een onderzoekend karakter en is gericht op het opbouwen van informatie over
onder andere de administratie van giften, gevolgen voor de geefbereidheid en privacy-aspecten.

Er zijn enkele goede doelen bereid gevonden mee te werken aan de pilot die eruit bestaat
dat in de komende maanden met deze organisaties in individuele en groepssessies wordt
gesproken over onder andere:

• technische inrichting van de administratie bij de goede doelen;

• vastlegging van de gegevens van de gever;

• statistieken over huidige gevers en giften;

• knelpunten bij privacy;

• afnemende geefbereidheid bij delen van de identiteit van de gever;

• populatiekenmerken goede doelen en verenigingen.

Voor goede doelen is essentieel dat bij uitwisseling van gegevens aan bepaalde randvoorwaarden
wordt voldaan, zoals:

• borging van anonimiteit van de gever die geen gebruik maakt van giftenaftrek;

• borging van privacyaspecten.

De resultaten van de pilot worden door het Ministerie van Financiën in een rapport
verwerkt dat inhoudelijk met de sector wordt afgestemd. De verwachting is dat dit
rapport in het late najaar van 2019 kan worden opgeleverd. Zodra dit rapport gereed
is, zal ik het aan uw Kamer zenden.

De leden van de fractie van de VVD vragen uit hoeveel mensen het ANBI-team van de
Belastingdienst bestaat voor de meer dan 40.000 ANBI’s. Tevens vragen deze leden hoeveel
ANBI’s maandelijks gemiddeld een vraag over de ANBI-regeling hebben en hoe snel deze
vragen worden beantwoord. Het ANBI-team van de Belastingdienst bestaat momenteel uit
46 medewerkers (inclusief 2 leidinggevenden) en er zijn nog 3 vacatures door recente
door- en uitstroom. Naar verwachting is het ANBI-team dit jaar weer op formatie. Het
ANBI-team is een expertisecentrum van de Belastingdienst waar de kennis van de ANBI
wet- en regelgeving is geconcentreerd en ondersteunt ook het toezicht op ANBI’s door
controlemedewerkers van MKB en klantcoördinatoren van Grote Ondernemingen. Maandelijks
wordt er gemiddeld 215 keer telefonisch contact opgenomen met de Belastingdienst met
betrekking tot ANBI-vragen. Vragen die niet direct kunnen worden beantwoord, worden
later beantwoord waarvan meer dan 90% binnen 2 werkdagen. Een groot deel van de vragen
betreft statusvragen (bijvoorbeeld wanneer men de ANBI-beschikking kan verwachten).

Voorts vragen deze leden hoeveel ANBI’s hun ANBI-status hebben verloren sinds 2010
vanwege het niet voldoen aan de integriteitseis. Zoals in het rapport van de werkgroep
van het Ministerie van Financiën en de sector is vermeld, is intrekking van de ANBI-status
uitsluitend op basis van de integriteitseis nog nooit voorgekomen.

De leden van de fractie van de VVD vragen toe te lichten wat de reden is dat het gebruik
van standaardformats voor giften uit niet-EU-lidstaten en giften die direct en indirect
afkomstig zijn uit onvrije landen niet verplicht wordt gesteld en of ik hun mening
deel dat verplicht gebruik van deze standaardformats de financiële transparantie van
giften uit andere niet-EU-lid-staten en onvrije landen vergroot, waartoe ook wordt
opgeroepen in de motie van de leden Omtzigt Lodders.1 Zoals vermeld in mijn brief van 28 maart jl. (Kamerstuk 35 026, nr. 63) zijn ter uitvoering van deze motie over de publicatieplicht van ANBI’s in samenwerking
met de SBF standaardformats opgesteld. Deze standaardformats worden via de website
van de Belastingdienst en via de website van de brancheorganisaties van de SBF beschikbaar
gesteld aan de ANBI’s. Het gebruik van deze standaardformats kan het toezicht vereenvoudigen
en de transparantie en daarmee het vertrouwen in de filantropiesector bevorderen.
Het gebruik van de formats is op vrijwillige basis.

Mocht blijken dat het gewenste resultaat uitblijft, dan kan verplicht gebruik van
de standaardformats een volgende stap zijn. Bij de keuze voor een vrijwillig gebruik
van de standaardformats spelen de administratieve lasten van de publicatieplicht,
met name voor de vele kleine ANBI’s, een rol. Uitbreiding van de publicatieplicht
met giften uit niet-EU-lidstaten en onvrije landen is één van de verbeteropties die
de gezamenlijke werkgroep van het Ministerie van Financiën en de SBF heeft bezien.
Een uitbreiding van de te publiceren gegevens met giften/donaties uit niet-EU-staten
en giften die direct of indirect afkomstig zijn uit onvrije landen kan inzicht verschaffen
in de herkomst van de gelden. In het rapport van deze werkgroep zijn door de sector
als bezwaren tegen een uitbreiding van de publicatieplicht met giften uit niet-EU-lidstaten
en onvrije landen onder meer een verminderende geefbereidheid, aantasting van de privacy
van donateurs en uitbreiding is niet handhaafbaar en controleerbaar. Vanwege deze
bezwaren wordt de uitbreiding niet voorgesteld. Een uitbreiding met een opgaaf uit
een onvrij land in het bijzonder is gelet op het nog ontbreken van een definitie daarvan,
op dit moment niet mogelijk. Wel is in de brief opgemerkt dat het kabinet onderzoekt
op basis van welke objectieve criteria een hanteerbare lijst met onvrije landen kan
worden opgesteld.2

De leden van de fractie van de VVD vragen of de Belastingdienst na aanpassing van
de integriteitseis aan de VOG-systematiek ook op basis van andere gronden dan (verdenking
van) een terrorismemisdrijf, de ANBI-status kan weigeren of intrekken. Het is inderdaad
de bedoeling dat de Belastingdienst na aanpassing van de integriteitseis ook op basis
van andere gronden dan (verdenking van) een terrorismemisdrijf, de ANBI-status kan
weigeren of intrekken. De aanpassing van de integriteitseis wordt op dit moment uitgewerkt.
Voor alle duidelijkheid merk ik op dat dus niet de voorwaarde zal worden opgenomen
dat alle ANBI’s te allen tijde een VOG voor alle personen waarvoor de integriteitseis
geldt, moeten kunnen tonen.

De leden van de fractie van de VVD vragen wanneer zij verder worden geïnformeerd over
de voorgenomen wetgeving. Om uw Kamer een zo duidelijk en integraal mogelijk beeld
te geven, ben ik voornemens deze voorstellen tot wijziging van wetgeving gezamenlijk,
met als streven het eerste kwartaal van 2020, bij uw Kamer in te dienen. De beoogde
inwerkingtredingsdatum van de maatregelen is 1 januari 2021.

De leden van de fractie van de VVD vragen naar de verwachte kosten voor het uitvoeren
van de zestien verschillende verbeteropties bij de Belastingdienst ten aanzien van
de giftenaftrek en ANBI-regeling. De uitvoeringskosten van de zestien verbeteropties
zijn nog niet in beeld gebracht. Van de voorstellen waarvoor ik wetgeving per 2021
heb aangekondigd zullen uitvoeringstoetsen worden gemaakt en meegezonden met de wetsvoorstellen.
Ook voor het «slimme invulscherm», met inbegrip van het integreren van de uitvraag
van de steunstichting SBBI, is dat het geval. Daarbij merk ik op dat vele opties juist
een verbetering in de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid betekenen. Voor een eerste
toets daaromtrent verwijs ik naar het rapport van de werkgroep die de zestien verbeteropties
heeft onderzocht.

De leden van de fractie van het CDA vragen of bij de Belastingdienst bekend is hoeveel
belastingplichtigen wel hun giften opgeven in de aangifte, maar niet boven de drempel
van de giftenaftrek uitkomen. Mijn antwoord hierop luidt dat dit niet bekend is. Dit
is ook geconcludeerd in de evaluatie giftenaftrek door Dialogic.3

De leden van de fractie van het CDA zijn zeer positief over het voorstel om te komen
tot een «slim invulscherm» voor de giftenaftrek in de aangifte en vragen of ik kan
aangeven wanneer de uitvoeringstoets voor het «slim invulscherm» zal plaatsvinden.
Ook vragen deze leden of deze uitvoeringstoets aan de Kamer zal worden gestuurd, nu
naar deze leden aannemen geen wetswijziging nodig is voor deze aanpassing van de aangifte.
Voor het «slimme invulscherm» is inderdaad geen wetswijziging nodig. Het is mijn bedoeling
de uitvoeringstoets voor het «slim invulscherm» voor de giftenaftrek gelijktijdig
met de uitvoeringstoetsen van de wettelijke maatregelen die uit de brief volgen naar
de Kamer te sturen.

De leden van de fractie van het CDA vragen of in het kader van de evaluatie van de
giftenaftrek is gesproken met vertegenwoordigers van sociaal belang behartigende instellingen
(SBBI’s) en of ik het signaal herken dat de voorwaarden vaak te beperkend zijn in
die zin dat SBBI’s de steunstichting alleen mogen oprichten in het jaar van het jubileum
terwijl voor veel SBBI’s de fondsenwerving voor het jubileumjaar vaak aanvangt en
hoofdzakelijk plaatsvindt in het jaar voor het jubileum. Gelet hierop vragen deze
leden of het mogelijk is de termijn voor het hebben van een steunstichting door een
SBBI te verlengen tot een jaar voor het jubileum en het jubileumjaar. Voor de evaluatie
van de giftenaftrek door Dialogic4 is gesproken met de helft van de acht steunstichtingen van 2012 tot en met 2016.
Daaruit kwam het beeld van zeer beperkte omvang van schenkingen. De voorwaarden voor
de regeling zijn opgenomen in artikel 1f Uitvoeringsregeling algemene wet inzake rijksbelasting
1994 en houden onder andere in dat de steunstichting in één kalenderjaar als steunstichting
SBBI kwalificeert. Hierbij is van belang dat de stichting zelf kan kiezen in welk
kalenderjaar deze als steunstichting SBBI wenst te kwalificeren; bijvoorbeeld het
kalenderjaar vóór het jubileumjaar of in het jubileumjaar. Uit de evaluatie zijn geen
signalen gekomen dat deze voorwaarden te beperkend zouden zijn. Naar mijn mening is
de huidige regeling dan ook toereikend en ligt een aanpassing daarvan niet voor de
hand.

De leden van de fractie van het CDA vragen mij te bevestigen dat giften aan collectes
via apps wel aftrekbaar zijn. Het klopt dat giften aan bijvoorbeeld collectes via
apps wel aftrekbaar kunnen zijn, namelijk indien via de app giraal gedoneerd wordt,
uiteraard voor zover het totaalbedrag aan eenmalige giften in een kalenderjaar de
minimumgrens voor de aftrekbaarheid van giften te boven gaat.

De leden van de fractie van D66 vragen op welke wijze de Kamer wordt geïnformeerd
als blijkt dat er bij nieuwe vormen van filantropie of bij innovaties binnen de filantropie
wel tegen belemmeringen bij de huidige ANBI-regelgeving wordt aangelopen. Zoals ik
in de brief heb vermeld, kan de praktijk tot nu toe nog uit de voeten met de ANBI-regelgeving,
vrijwel iedereen vindt binnen de huidige ANBI-regelgeving een modus om goed te kunnen
doen. Het is wel zaak alert te blijven op innovaties in de filantropie en de ontwikkelingen
goed te volgen. Dit komt ook aan de orde in het regulier uitvoeringsoverleg tussen
het Ministerie van Financiën en de SBF. Indien de ontwikkelingen in de filantropie
zodanig gaan dat de huidige ANBI-regelgeving aanpassing zou behoeven, zal ik uiteraard
uw Kamer daarover informeren.

De leden van de fractie van D66 vragen wanneer de resultaten van het nader onderzoek
naar de verbetering van dienstverlening aan, met name kleine, ANBI’s beschikbaar zijn.
In het rapport van de werkgroep van het Ministerie van Financiën en de SBF, gevoegd
bij mijn brief van 28 maart jl. (Kamerstuk 35 026, nr. 63), waarin de uitvoering is genoemd van motie met Kamerstuk 34 785, nr. 96 van de leden Van Weyenberg en Omtzigt betreffende het belang van goed functionerende
ANBI’s, zijn twee onderzoeken genoemd, te weten:

– een compact kwalitatief onderzoek. Doel daarvan is het verkrijgen van kennis naar
de motivatie om de ANBI-status aan te vragen: is die motivatie fiscaal gedreven of
zijn er andere oorzaken?

– een onderzoek naar de kosten en effectiviteit van communicatiekanalen.

De verwachting is dat de resultaten van deze twee onderzoeken in het late najaar van
2019 worden opgeleverd. Ik zal de Kamer daarna over deze resultaten informeren.

De leden van de fractie van D66 hebben gevraagd naar de mogelijke gevolgen van de
invoering van de Common Corporate Tax Base (CCTB) op de behandeling van bedrijfsgiften
in de vennootschapsbelasting. De Europese Commissie heeft op 25 oktober 2016 richtlijnvoorstellen
gedaan voor een gemeenschappelijke (geconsolideerde) heffingsgrondslag voor de winstbelasting,
de C(C)CTB5. In het CCTB-voorstel wordt onder meer bepaald dat kosten slechts aftrekbaar zijn
voor zover ze gemaakt zijn in het rechtstreekse zakelijke belang van de belastingplichtige.
Verder wordt over de aftrek van giften nog specifiek bepaald dat lidstaten kunnen
bepalen dat giften en schenkingen aan charitatieve instellingen aftrekbaar zijn (artikel
9, vierde lid, CCTB). Op basis van dit CCTB-voorstel behouden lidstaten dus de mogelijkheid
om hier zelfstandig een bepaling over op te nemen. Op dit moment ligt het vanwege
uiteenlopende bezwaren van diverse lidstaten, waaronder Nederland6, niet in de lijn der verwachting dat lidstaten op korte termijn tot een gezamenlijk
akkoord over het CCTB-voorstel zullen komen.

De leden van de fractie van GroenLinks vragen in het kader van het bestedingscriterium
(anti-oppoteis) wanneer er sprake is van een besteding door een ANBI ten behoeve van
het algemeen nut en aan welke criteria er moet worden voldaan. Daarnaast vragen deze
leden naar een voorbeeld van een twijfelgeval. De belangrijkste voorwaarden waaraan
een ANBI moet voldoen, zijn opgenomen in artikel 5b van de Algemene wet inzake rijksbelastingen.
De instelling moet het algemeen nut beogen en met haar werkzaamheden uitsluitend of
nagenoeg uitsluitend (voor ten minste 90%) het algemeen nut dienen. Of een instelling
het algemeen nut beoogt, moet ook uit de statuten van de instelling blijken. De wet
noemt een twaalftal categorieën van algemeen nut.7 Algemeen nut wordt niet in de ANBI-regelgeving gedefinieerd maar is een open norm
die door de jurisprudentie wordt ingevuld. De vraag of een instelling het algemeen
nut beoogt en dient, wordt beantwoord aan de hand van de feiten en omstandigheden
van het desbetreffende geval. De jurisprudentie speelt daarbij een belangrijke rol.
Uit de jurisprudentie van de Hoge Raad blijkt dat moet zijn voldaan aan een kwalitatieve
toets en een kwantitatieve toets. De eerste toets moet uitwijzen of de statutaire
doelstelling en feitelijke activiteiten primair en rechtstreeks zijn gericht op het
algemeen nut. De tweede toets moet uitwijzen of met de werkzaamheden het algemeen
nut voor ten minste 90% (uitsluitend of nagenoeg uitsluitend) wordt gediend. Een ANBI
is niet algemeen nuttig indien de bestedingen een particulier belang dienen (voor
meer dan 10%) of als de instelling feitelijk geen activiteiten verricht en de ANBI
de van donateurs ontvangen bedragen of ingebracht vermogen oppot, kennelijk voor andere
doeleinden dan voor het aanwenden voor het algemeen nut. De vraag of de activiteiten
van een ANBI wel zijn gericht op het algemeen nut, doet zich bijvoorbeeld voor bij
activiteiten die zien op ontspanning en vermaak. In principe zijn deze activiteiten
gericht op een particulier belang van de deelnemers. Dat wordt anders beoordeeld bij
uitstapjes en vakanties voor ouderen en zieken die zonder begeleiding niet meer buiten
de deur of verpleegomgeving komen en in een sociaal isolement verkeren. In dat geval
betreft het algemeen nuttige activiteiten, want zij dragen bij aan de bevordering
van het welzijn van kwetsbare groepen. Het is in bepaalde situaties dus afhankelijk
van de specifieke feiten en omstandigheden van het geval of het particulier belang
of het algemeen nut voorop staat.

De leden van de fractie van GroenLinks zijn het eens met het kabinet dat impact investments
in beginsel niet in strijd hoeven te zijn met het bestedingscriterium. Deze leden
vragen een nadere onderbouwing wanneer een investering geldt als een «impact investment»
en wat de criteria en nadere regels zijn. Voorts vragen zij in hoeverre dit tot discussies
leidt over gevallen in een grijs gebied. Zowel in de praktijk als in de wetenschappelijke
literatuur worden verschillende definities voor impact investments gehanteerd. Daarom
is afgesproken dat in overleg met de sector nadere regels worden uitgewerkt over wanneer
er zeker geen of juist wel sprake is van een impactinvestment binnen de kaders van
het bestedingscriterium. Uitgangspunt is dat bij een impact investering het bevorderen
c.q. het bereiken van de algemeen nuttige doelstelling voorop staat en niet het financiële
rendement. Vanwege de duidelijkheid en specifieke voorwaarden die gesteld zullen worden
aan impact investments in het kader van de ANBI-wetgeving en specifiek het bestedingscriterium,
is het wellicht beter om van «algemeen nut investeringen» of «ANBI-investeringen»
te spreken.

De leden van de fractie van de SP vragen of ik onderzoeken kan overleggen dat de giftenaftrek
van invloed is op de geefbereidheid van mensen. Uit de evaluatie van de giftenaftrek
door Dialogic blijkt dat de giftenaftrek de totale omvang van giften van belastingplichtigen
binnen de inkomstenbelasting verhoogt.8 Uit de evaluatie van de giftenaftrek door Dialogic blijkt circa 40% van de IB-plichtige
gebruikers van de giftenaftrek daadwerkelijk meer te geven door deze regeling.9

De leden van de fractie van de SP vragen of er zicht is op het totaalbedrag aan giften
dat wordt herroepen, dit omdat in de brief is aangegeven dat er bij het (deels) herroepen
van giften door de donateur zonder reden, vaak sprake is van fraude. Ook vragen deze
leden hoe dat precies in zijn werk gaat. Ik wil vooropstellen dat er goede redenen
kunnen zijn om giften te herroepen. Een voorbeeld is dat de begunstigde niet aan (alle)
eisen van de gift heeft voldaan, bijvoorbeeld omdat een bepaald project niet of gedeeltelijk
is uitgevoerd. Het komt echter ook voor dat giften worden herroepen, zonder dat hier
een reden voor is. Dan is vaak sprake van fraude. De reden dat ik, samen met de sector,
meen dat op dit onderwerp te winnen is, is dat de herroepingen zich nu veelal aan
het zicht van de Belastingdienst onttrekken. Daarom kan ik geen uitspraak doen over
het totaal aantal of bedrag. Wel kan ik zeggen dat incidentele meldingen hoge bedragen
laten zien. Het volgende voorbeeld is opgenomen in het rapport van de werkgroep van
het Ministerie van Financiën en de SBF:

De donateur doet in december een gift van bijvoorbeeld € 10.000 en meldt in januari
van het volgende jaar aan het begunstigde doel dat sprake is van een vergissing, hij
had eigenlijk beoogd € 100 te doneren. Een ANBI zal vaak genegen zijn € 9.900 te retourneren.
De ANBI wil namelijk niet een donateur benadelen. Voor de Belastingdienst is het opsporen
van de herroeping momenteel erg lastig. In het hierboven genoemde voorbeeld onttrekt
de betrokkene het bedrag aan het oog op 1 januari (grondslag box 3), trekt het bedrag
af als giften, maar geeft de teruggave van € 9.900 in het volgende jaar niet op als
belastbaar inkomen.

Ook vragen deze leden aan welke orde van grootte gedacht moet worden bij de meldingsplicht
die de sector krijgt bij het herroepen van een «substantiële» gift. Zoals bij het
vorige antwoord is toegelicht, beschikt de Belastingdienst niet over dergelijke cijfers.
Met de sector is afgesproken dat goede doelen in ieder geval een melding doen bij
de Belastingdienst wanneer een substantiële gift zonder reden wordt herroepen. Bij
een substantieel bedrag valt te denken aan de drempel uit de Wet ter voorkoming van
witwassen en financieren van terrorisme, € 15.000. Bij een vermoeden van fraude, kan
ook bij lagere bedragen een melding worden gedaan.

De leden van de fractie van de SP merken terecht op dat er enerzijds een breed gedragen
wens tot transparantie met betrekking tot grote donaties ontvangen door maatschappelijke
organisaties is, maar dat anderzijds de reacties vanuit de sector kritisch zijn. Dit
is ook terug te zien in de reacties bij de internetconsultatie van het conceptwetsvoorstel
Transparantie maatschappelijke organisaties van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.
Financiële bijdragen van derden aan maatschappelijke organisaties zijn in Nederland
gebruikelijk, zowel binnen- als buitenlandse bijdragen. Daar is niets op tegen, tenzij
deze bijdragen leiden tot onwenselijke beïnvloeding van de maatschappelijke organisatie.
Buitenlandse financiering draagt in sommige gevallen bij aan problematisch gedrag
van die organisatie.10 Het kabinet wil voorkomen dat de financiering van maatschappelijke organisaties gepaard
gaat met onwenselijke beïnvloeding en misbruik van de vrijheden die hier in Nederland
gelden.

De leden van de fractie van de SP menen dat een nieuwe generatie vermogenden via filantropie
in toenemende mate een stempel drukt op de beleidsterreinen en financiering van goede
doelen en vragen in hoeverre informatie aanwezig is om dit in kaart te brengen. Er
is mij geen informatie bekend waaruit kan worden afgeleid dat nieuwe filantropen in
toenemende mate een stempel drukken op de beleidsterreinen en financiering van goede
doelen.

Ook vragen de leden van de fractie van de SP of het mogelijk is om te filteren wanneer
donaties invloed beogen, om te weten wanneer openbaarheid over donaties gewenst is,
waarbij deze leden denken aan criteria, zoals de omvang van de donatie, een eventuele
regelmatigheid daarvan, en of de donatie afkomstig is van een rechtspersoon of een
particulier. Het kabinet onderkent het grote belang van financiële bijdragen van derden
aan maatschappelijke organisaties in Nederland. Uitsluitend indien deze bijdragen
leiden tot onwenselijke beïnvloeding van de maatschappelijke organisatie, ligt dit
anders. Het is echter niet eenvoudig om, in de terminologie van deze leden, te filteren
wanneer donaties invloed beogen. De omvang van de donaties kan inderdaad een aanknopingspunt
zijn en is daarom tot uitgangspunt genomen in het conceptwetsvoorstel Transparantie
maatschappelijke organisaties dat het Ministerie van Justitie en Veiligheid begin
dit jaar in consultatie heeft gebracht. In dat conceptwetsvoorstel is gekozen voor
een ondergrens van in totaal € 15.000 aan donaties per jaar per donateur. Het Ministerie
van Justitie en Veiligheid beraadt zich thans op de ontvangen reacties in de internetconsultatie
van dit conceptwetsvoorstel.

Tot slot willen de leden van de fractie van de SP weten hoeveel mensen schenkingen
aan eigen foundations met een ANBI gebruiken voor giftenaftrek. Deze leden vragen
of ik erken dat het schenken aan jezelf, via allerlei stichtingen en/of foundations,
toch gezien moet worden als belastingontwijking.

Giftenaftrek is alleen aan de orde als sprake is van een ANBI. Een van de eisen voor
de ANBI-status is dat de ANBI een onafhankelijk bestuur heeft. De Belastingdienst
houdt toezicht op het blijvend voldoen aan de vereisten van de ANBI-status, waaronder
de voorwaarde dat de instelling zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen belang,
dat er sprake is van een scheiding tussen privévermogen en het vermogen van de instelling
en dat de beloning voor bestuurders is beperkt tot een onkostenvergoeding of minimale
vacatiegelden.

De leden van de fractie van de SGP vragen naar de relatie tussen de in de motie gewenste
uitbreiding van de publicatieplicht van ANBI’s met betrekking tot giften/donaties
uit niet-EU-lidstaten en giften die direct of indirect afkomstig zijn uit onvrije
landen en het conceptwetsvoorstel inzake transparantie maatschappelijke organisaties.
Ook vragen deze leden in hoeverre de doelstelling van de motie gelijk is aan die van
genoemd conceptwetsvoorstel.

In motie met Kamerstuk 34 785, nr. 93 is gevraagd om zowel standaardformats voor de publicatieplicht in te voeren als om
het opnemen in die standaardformats van giften/donaties uit niet-EU-staten en giften
direct of indirect afkomstig uit onvrije landen. Zoals in de brief van 28 maart jl.
(Kamerstuk 35 026, nr. 63)is vermeld, lijkt de uitbreiding met giften/donaties uit niet-EU-staten en giften
direct of indirect afkomstig uit onvrije landen die in deze motie wordt verzocht,
eenzelfde doelstelling te hebben als het conceptwetsvoorstel van het Ministerie van
Justitie en Veiligheid inzake transparantie maatschappelijke organisaties. Dat conceptwetsvoorstel
strekt ertoe dat maatschappelijke organisaties grote donaties die zij hebben ontvangen,
openbaar maken. Wel is de reikwijdte van de motie en het conceptwetsvoorstel verschillend.
De motie ziet op de ruim 43.000 ANBI’s terwijl het conceptwetsvoorstel betrekking
heeft op de ruim 350.000 maatschappelijke organisaties in de vorm van een stichting,
vereniging of kerkgenootschap. Een ander verschil is dat in de motie wordt gevraagd
om overzicht van en inzicht in de totaalbedragen aan giften uit niet-EU-lidstaten
en uit onvrije landen terwijl het conceptwetsvoorstel openbaarmaking betreft van donaties
van ten minste € 15.000 per donateur per kalenderjaar.

De Staatssecretaris van Financiën, M. Snel