Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Nispen en Leijten over de oproep van burgemeesters meer te investeren in de handhavingscapaciteit van de Belastingdienst voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretaris
van Financiën (ontvangen 19 juni 2019) Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2018–2019, nr. 2744.

Vraag 1, 2 en 3

Wat is uw reactie op de oproep van burgemeesters dat de Belastingdienst door capaciteitsproblemen
onvoldoende bijdrage kan leveren aan de bestrijding van georganiseerde criminaliteit?1

Deelt u de mening dat het niet rechtvaardig is dat criminelen hun met misdaad verkregen
geld maar al te vaak kunnen houden en zij zich hierdoor onaangetast kunnen wanen?
Onderschrijft u het belang van het optreden als één overheid en de samenwerking tussen
de verschillende overheden, met name waar het gaat om de bijdrage die de Belastingdienst
kan leveren aan het bestrijden van georganiseerde criminaliteit en het terughalen
van crimineel geld?

Deelt u de mening dat misdaad niet mag lonen en een effectieve aanpak van crimineel
geld, of dat nu strafrechtelijk of fiscaal is, hierbij cruciaal is? Zo ja, hoe kan
het dan dat burgemeesters zich nu genoodzaakt voelen te waarschuwen voor de capaciteitsproblemen
bij de Belastingdienst?

Antwoord 1, 2 en 3

De burgemeesters hebben aandacht gevraagd voor een belangrijk vraagstuk. De Staatssecretaris
van Financiën en ik hechten veel waarde aan de integrale aanpak van ondermijnende
criminaliteit. We hebben te maken met een ernstige en diep in de samenleving gewortelde
problematiek. De urgentie is dan ook hoog om hier krachtig tegen op te treden, met
een coalitie van overheid, bedrijfsleven en maatschappij. Binnen het huidige meerjarige
programma ter versterking van de aanpak van ondermijning is de focus gelegd op de
illegale drugsindustrie en de bijbehorende criminele geldstromen. Voor de integrale
aanpak van ondermijnende criminaliteit stelt de Belastingdienst een substantieel deel
van de capaciteit ter beschikking, zowel in de samenwerkingsverbanden van het Landelijk
Informatie en Expertise Centrum en de Regionale Informatie en Expertise Centra (LIEC/RIEC),
als ook binnen de aanpak van de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI). De bijdrage
van de Belastingdienst kan bestaan uit zowel de terbeschikkingstelling van fiscale
informatie, als het uitvoeren van fiscale interventies zoals boekenonderzoeken en
het toepassen van invorderingsmaatregelen (afpakken van vermogensbestanddelen). Ook
het inbrengen van kennis en ervaring op het gebied van analyse en het traceren van
geldstromen maken hier onderdeel van uit.

De Belastingdienst wordt gezien als belangrijke partner, wat ook blijkt uit de oproep
van de burgemeesters. Dat burgemeesters een hogere inzet wenselijk achten begrijp
ik vanuit hun rol en verantwoordelijkheid. De Belastingdienst is echter een landelijke
organisatie met landelijke prioriteiten en maakt op landelijk en regionaal niveau
een afweging ten aanzien van de eigen inzet op basis van o.a. het fiscale belang,
het maatschappelijke belang en de beschikbare capaciteit. Binnen de beschikbare capaciteit
deel ik uiteraard de mening dat een effectieve aanpak van crimineel geld gewenst is
en daarbij is het van groot belang om in de samenwerking met gemeenten en het Openbaar
Ministerie (OM) te komen tot een optimale capaciteitsinzet van het bestuursrechtelijke,
strafrechtelijke en fiscale instrumentarium. Ik wijs in dit verband op de brieven
aan uw Kamer van 28 november 20172 en 13 maart 20193 over het afpakken van crimineel vermogen.

Vraag 5

Erkent u dat een extra investering in dit soort regionale handhavingscapaciteit bij
de Belastingdienst en het waarborgen van goede afstemming met onder andere de gemeenten
en het openbaar ministerie zichzelf zeer waarschijnlijk terug zal verdienen?

Antwoord 5

Een goede afstemming tussen politie, gemeenten en OM – in LIEC/RIEC verband – is cruciaal
voor een effectieve en efficiënte aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het doel
van het afpakken van crimineel vermogen is niet het terugverdienen van de investering.
Daarbij is het onduidelijk in hoeverre een extra investering zal leiden tot extra
inkomsten. Het afpakken van crimineel vermogen (waar de fiscale invordering deel van
uitmaakt) is zeer complex en arbeidsintensief. Het kan soms jaren duren voordat uiteindelijk
succesvol kan worden ingevorderd door het OM of de Belastingdienst.

Vraag 4, 6 en 7

Wat gaat u er concreet aan doen te voorkomen dat bij de Belastingdienst «een terugval
dreigt van het aantal mensen dat kan worden ingezet» waardoor «de Belastingdienst
zichtbaar aan kracht inboet als partner bij de ondermijning van criminaliteit» en
dat dit «de aanpak behoorlijk in de wielen zal rijden»?4

Als de Belastingdienst wel aandacht heeft voor mensen die een paar euro teveel toeslag
hebben ontvangen, en er wel ruimte is om deals (rulings) met grote bedrijven af te
sluiten, maar in de praktijk niet voldoende capaciteit wordt vrijgemaakt om zware
criminelen aan te pakken, wat zegt dit dan over de prioriteiten die de Belastingdienst
stelt?

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat de Belastingdienst deze noodzakelijk bijdrage
meer dan nu gaat leveren aan het aanpakken van georganiseerde criminaliteit, omdat
misdaad nooit mag lonen?

Antwoord 4, 6 en 7

De Belastingdienst stelt voor de integrale aanpak van ondermijnende criminaliteit
een substantieel deel van de capaciteit ter beschikking: de landelijke bandbreedte
voor de aanpak van fiscale fraude en de aanpak van ondermijnende criminaliteit (LIEC/RIEC)
alsmede arbeid gerelateerde fraude (LSI) bedraagt 5–8% van de totale capaciteit van
de directie Midden- en Kleinbedrijf. Dit is onafhankelijk van de capaciteitsinzet
van andere dienstonderdelen, zoals de FIOD en de Douane.

In november jl. is uw Kamer geïnformeerd over de actuele stand van zaken ten aanzien
van de versterking van de aanpak van ondermijning.5 Daarbij is ingegaan op de voorgenomen toedeling van de uit het Regeerakkoord beschikbaar
gestelde extra middelen (waaronder het Ondermijningsfonds van eenmalig € 100 miljoen).
De Belastingdienst heeft hiervoor een bestedingsvoorstel ingediend. Het beschikbare
budget was niet toereikend om alle voorstellen (ten volle) te honoreren, daarom moesten
scherpe keuzes worden gemaakt. Op advies van het Strategisch Beraad Ondermijning (SBO),
dat onder onafhankelijk voorzitterschap staat van voormalig burgemeester Noordanus,
heb ik ervoor gekozen om het ingediende bestedingsvoorstel van de Belastingdienst
niet te honoreren. De Belastingdienst kan op dit moment niet altijd de gevraagde bijdrage
leveren.

Wel is vanuit het structurele budget dat vanuit het regeerakkoord voor ondermijning
beschikbaar is gesteld, aan de Belastingdienst een bedrag van € 1 miljoen voor 2019
en € 0,85 miljoen voor 2020 en verdere jaren toegekend. Dit bedrag wordt ingezet om
de analysecapaciteit bij de Belastingdienst en bij de FIOD te versterken. Deze capaciteit
wordt onder meer ingezet om vanuit de bij de Belastingdienst beschikbare data een
bijdrage te leveren bij de totstandkoming van (landelijk en regionale) ondermijningsbeelden.

Daarnaast ben ik verheugd om te melden dat bij voorjaarsnota door het kabinet is besloten
om meer middelen beschikbaar te stellen voor de integrale aanpak van ondermijnende
criminaliteit door de Belastingdienst. Het kabinet intensiveert bij de Belastingdienst
voor de aanpak van fraude, witwassen en ondermijning. Hiervoor wordt een bedrag van
ca. € 1 mln. in 2019 oplopend tot structureel 29 mln. beschikbaar gesteld. Momenteel
wordt gewerkt aan een nadere uitwerking en concrete toebedeling van capaciteit.